Chính thức xóa bỏ độc quyền, giá vàng miếng tăng hay giảm

Chính phủ xóa bỏ cơ chế độc quyền vàng miếng

Ngày 26/8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Điểm thay đổi quan trọng nhất là bãi bỏ quy định Nhà nước độc quyền sản xuất, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Sau 13 năm, thị trường sẽ có nhiều thương hiệu vàng miếng cạnh tranh cùng với SJC.

Trước đó, ngày 28/5, Tổng Bí thư Tô Lâm đã yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền để tạo môi trường bình đẳng cho doanh nghiệp đủ điều kiện, nhằm đa dạng nguồn cung và góp phần bình ổn giá vàng trong nước.

Tác động của Nghị định 24 với thị trường vàng trong nước

Trước năm 2012, thị trường Việt Nam từng có nhiều thương hiệu vàng miếng như PNJ, SBJ, ACB hay AAA của Agribank. Tuy nhiên, người dân vẫn ưu tiên lựa chọn vàng SJC. Các công ty dù có thương hiệu riêng cũng phải chờ gia công tại SJC, đặc biệt khi giá vàng biến động mạnh.

Thời điểm đó, thị trường liên tục xảy ra sốt giá vàng khiến tỷ giá VND/USD chao đảo. Một số ngân hàng được phép huy động vàng và chuyển thành tiền, tham gia các đợt “đánh lên, đánh xuống” tạo sóng lớn. Chính vì vậy, năm 2012 Ngân hàng Nhà nước đã đưa SJC trở thành thương hiệu vàng miếng duy nhất, đồng thời loại bỏ các thương hiệu khác, nhằm chặn vàng lậu và ổn định tỷ giá.

Những bất cập sau 13 năm độc quyền vàng miếng

Cơ chế độc quyền kéo dài gần 13 năm đã tạo ra nhiều “tác dụng phụ”. Chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới có lúc lên tới 18 - 20 triệu đồng/lượng. Nguồn cung vàng miếng SJC hạn chế, nhất là khi giá vàng thế giới tăng cao do bất ổn địa chính trị, khiến thị trường trong nước liên tục khan hiếm.

Năm 2024, nhiều người dân xếp hàng nhiều ngày để mua vàng, trong khi các doanh nghiệp phải giới hạn lượng bán ra. Bản thân Công ty SJC khẳng định không hưởng lợi từ cơ chế độc quyền mà còn bị gắn tiếng “làm giá”. Các công ty nữ trang cũng thiếu nguyên liệu do nhiều năm không được cấp phép nhập khẩu chính ngạch.

Niềm tin mới cho thị trường vàng Việt Nam

Trong bối cảnh hiện nay, việc sửa đổi Nghị định 24 là bước đi cần thiết để tăng tính minh bạch, đảm bảo thị trường vàng vận hành thông suốt.

Khi độc quyền được gỡ bỏ, nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện có thể sản xuất và nhập khẩu vàng miếng có kiểm soát. Nguồn cung dồi dào hơn sẽ giúp giảm chênh lệch với giá thế giới, hạn chế vàng lậu và ổn định tâm lý người dân.

Mặc dù cần thêm thời gian để triển khai, nhưng quyết tâm gỡ bỏ nút thắt đã củng cố niềm tin thị trường. Người dân sẽ bớt dồn vốn vào vàng, còn doanh nghiệp có thêm cơ hội cạnh tranh công bằng, từ đó góp phần đưa giá vàng trong nước về mức hợp lý hơn so với thế giới.

Điều kiện cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng

Đáng chú ý, Nghị định đã bổ sung Điều 11a sau Điều 11 Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về điều kiện cấp Giấp phép sản xuất vàng miếng. Cụ thể như sau:

"Điều 11a. Điều kiện cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng

1. Doanh nghiệp được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

a) Có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng;

b) Có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên;

c) Không bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng nhưng đã thực hiện xong các biện pháp khắc phục hậu quả theo Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, các kiến nghị có thời hạn thực hiện tại Kết luận thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu có);

d) Có quy định nội bộ quy định về sản xuất vàng miếng bao gồm những nội dung cơ bản như quy trình nhập nguyên liệu; quy trình sản xuất vàng miếng; quy trình giám sát sản xuất; quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm.

2. Ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

a) Có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng;

b) Có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên;

c) Không bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng nhưng đã thực hiện xong các biện pháp khắc phục hậu quả theo Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, các kiến nghị có thời hạn thực hiện tại Kết luận thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu có);

d) Có quy định nội bộ quy định về sản xuất vàng miếng bao gồm những nội dung cơ bản như quy trình nhập nguyên liệu; quy trình sản xuất vàng miếng; quy trình giám sát sản xuất; quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm.

3. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định hồ sơ, thủ tục cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng."

Quy định các điều kiện nêu trên để đảm bảo doanh nghiệp, ngân hàng thương mại sản xuất vàng miếng là các tổ chức có kinh nghiệm, có đủ năng lực tài chính, tuân thủ pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng để thực hiện sản xuất vàng miếng. Đây cũng là cơ sở cần thiết để doanh nghiệp, ngân hàng thương mại có thể bắt tay ngay vào hoạt động sản xuất vàng miếng khi được cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng, đáp ứng yêu cầu cấp bách về quản lý hiệu quả thị trường vàng trong bối cảnh hiện nay, đảm bảo nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng.

Trách nhiệm của các tổ chức được phép sản xuất, kinh doanh mua, bán vàng miếng

Ngoài ra, đối với phần trách nhiệm của các tổ chức được phép sản xuất, kinh doanh mua, bán vàng miếng tại Điều 12 của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, Nghị định 232/2025/NĐ-CP cũng bổ sung một số nội dung mới theo hướng mở rộng, tăng trách nhiệm đối với doanh nghiệp, ngân hàng thương mại sản xuất vàng miếng (khoản 3) và trách nhiệm đối với doanh nghiệp, tổ chức tín dụng kinh doanh mua bán vàng miếng (khoản 4). Cụ thể:

"Điều 12. Trách nhiệm của các tổ chức được phép sản xuất, kinh doanh mua, bán vàng miếng

1. Chỉ được phép sản xuất, kinh doanh mua, bán loại vàng miếng quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị định này.

2. Chấp hành các quy định của pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn chứng từ.

3. Ngoài các quy định tại khoản 1, 2 và 5 Điều này, doanh nghiệp, ngân hàng thương mại sản xuất vàng miếng có trách nhiệm:

a) Công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng, hàm lượng của sản phẩm theo quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng sản phẩm đã sản xuất đúng với tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng đã công bố;

b) Chịu hoàn toàn trách nhiệm về sản phẩm vàng miếng do mình sản xuất, bảo hành sản phẩm vàng miếng cho khách hàng theo quy định pháp luật; lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu vàng miếng được sản xuất;

c) Xây dựng hệ thống thông tin xử lý, lưu trữ dữ liệu vàng miếng được sản xuất có những nội dung cơ bản bao gồm thông tin nguyên liệu đầu vào, thời gian sản xuất, sản phẩm đầu ra; thực hiện kết nối cung cấp thông tin cho Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

4. Ngoài các quy định tại khoản 1, 2 và 5 Điều này, doanh nghiệp, tổ chức tín dụng hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng có trách nhiệm:

a) Niêm yết công khai giá mua, giá bán vàng miếng tại địa điểm giao dịch hoặc trên trang thông tin điện tử và kết nối cung cấp thông tin về mức giá niêm yết cho Ngân hàng Nhà nước;

b) Không được phép thực hiện kinh doanh vàng miếng thông qua các đại lý ủy nhiệm;

c) Có biện pháp và trang thiết bị bảo đảm an toàn trong hoạt động kinh doanh;

d) Xây dựng quy định nội bộ về mua, bán vàng miếng, trong đó quy định rõ quy trình giao dịch mua, bán vàng miếng với khách hàng; công bố công khai thông tin về quyền và nghĩa vụ của khách hàng trên trang thông tin điện tử của tổ chức tín dụng, doanh nghiệp hoặc niêm yết công khai tại trụ sở giao dịch; lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu giao dịch mua bán vàng miếng;

đ) Xây dựng hệ thống thông tin xử lý, lưu trữ dữ liệu giao dịch mua bán vàng miếng có những nội dung cơ bản bao gồm thông tin căn cước đối với cá nhân, mã số thuế doanh nghiệp đối với doanh nghiệp, khối lượng và giá trị giao dịch của bên mua, bán; thực hiện kết nối cung cấp thông tin cho Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

5. Tuân thủ các quy định tại Nghị định này và các quy định của pháp luật khác có liên quan."

Quốc Duẩn