5 mẹo giúp phát hiện nội dung giả mạo do AI tạo ra
Trong thời gian gần đây, video do AI tạo ra phát triển bùng nổ, khiến ranh giới giữa thật và giả ngày càng mờ nhạt. Để tránh bị đánh lừa, bạn có thể tham khảo những mẹo đơn giản sau nhằm phân biệt những nội dung đáng tin cậy.
Trong bối cảnh AI ngày càng tiến bộ với tốc độ chóng mặt, việc phân biệt đâu là thật, đâu là giả trên mạng trở nên ngày càng khó khăn. Không chỉ hình ảnh tĩnh, mà video do AI tạo ra cũng đang bùng nổ nhờ các công cụ như Sora của OpenAI hay Veo của Google. Điều này khiến việc nhận diện sự thật và hư cấu trở thành thách thức lớn.
Hiện tại, các phần mềm phát hiện video giả mạo do AI tạo ra vẫn còn hạn chế, ngoại trừ những công cụ tập trung vào phát hiện giả mạo deepfake. Vì vậy, phần lớn chúng ta buộc phải dựa vào kỹ năng quan sát và sự nhạy bén cá nhân. Sau đây là những dấu hiệu quan trọng giúp mọi người nhận biết một video giả mạo do AI tạo ra.
1. Video giả mạo do AI tạo ra thường không tuân theo các quy luật vật lý
Một trong những cách đơn giản để nhận ra video giả mạo do AI tạo ra là xem nó có tuân theo các quy luật vật lý hay không. Trong thế giới thực, kính không tự bay lên, chất lỏng không thể xuyên qua vật rắn, nhưng với Sora của OpenAI, những điều vô lý ấy lại có thể xảy ra.
Chính OpenAI cũng thừa nhận Sora chưa mô phỏng chính xác các tương tác cơ bản như kính vỡ. Khi theo dõi video, hãy quan sát kỹ cả hành động chính lẫn chi tiết ở hậu cảnh để phát hiện những điểm bất thường.
Đồng thời, hãy lắng nghe trực giác của mình. Nếu có điều gì khiến bạn cảm thấy “sai sai”, dù khó diễn đạt thành lời thì đó có thể là dấu hiệu cho thấy video ấy do AI tạo ra.
2. Hãy quan sát kỹ phản ứng của thế giới xung quanh
Phản ứng của thế giới xung quanh cũng là một dấu hiệu quan trọng để nhận biết video AI. Trong đời thực, cắn một miếng táo thì miếng táo đó phải biến mất, nhưng trong thế giới của Sora, điều này chưa chắc xảy ra.
OpenAI thừa nhận rằng, những tương tác như ăn uống đôi khi không tạo ra thay đổi đúng với trạng thái vật thể. Vì vậy, khi xem video, bạn không chỉ cần quan sát hành động mà còn phải chú ý đến phản ứng đi kèm, tức là hệ quả vật lý, sự thay đổi của môi trường hoặc vật thể.
Ví dụ, một người bước đi trên cát nhưng không hề để lại dấu chân mới hay nước bị đổ ra sàn nhưng mặt sàn vẫn khô ráo, không hề có vết loang.
3. Xem có điều gì đó bất thường trong video không?
Có bao giờ bạn xem một video và cảm thấy “có gì đó sai sai” nhưng không thể ngay lập tức chỉ ra? Đó chính là trải nghiệm thường gặp khi quan sát các video do AI tạo ra.
Những điểm bất thường có thể hiển hiện rõ ràng, nhưng đôi khi chỉ là một chi tiết mơ hồ thoáng qua, đủ để khiến bạn dừng lại và tự hỏi: “Khoảnh khắc nào khiến mình cảm thấy không ổn?”. Chính những chi tiết nhỏ bé ấy thường tố cáo sự thiếu nhất quán trong logic vận hành của thế giới ảo mà AI dựng nên.
Chẳng hạn, trong một đoạn video, ta thấy bàn tay con người đang chăm chú vẽ một cành hoa đào. Nét cọ di chuyển liên tục, bức tranh dần hiện ra, nhưng kỳ lạ thay, màu sắc của nét vẽ bỗng thay đổi đột ngột, dù cọ chưa từng được nhúng lại vào bảng màu. Đây chính là ví dụ điển hình cho những “sai sót tinh vi” mà người xem cần tỉnh táo để nhận ra.
4. Thử “truy ngược” bằng cách tái tạo lại video
Một cách tiếp cận khác để giúp người dùng đánh giá tính xác thực của video do AI tạo ra là thử “truy ngược” bằng cách tái tạo lại video.
Những người người đam mê công cụ tạo hình ảnh từ văn bản Midjourney đã thử nghiệm phương pháp “truy ngược”. Họ quan sát kỹ các video do Sora tạo ra, sau đó viết lại những mô tả gần với cảnh quay gốc và đưa vào công cụ Midjourney để tạo ảnh tĩnh.
Kết quả cho thấy, rất nhiều trường hợp trong đó video của Sora gần như chỉ là “ảnh Midjourney biết chuyển động”. Điều này cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa các mô hình tạo ảnh và tạo video, đồng thời đặt ra câu hỏi về mức độ sáng tạo thực sự của Sora.
Nếu muốn khai thác nhiều hơn các giác quan khi phân tích một video, bạn cũng có thể thử làm điều tương tự. Hãy tưởng tượng đoạn mô tả mà bạn tin rằng có thể tạo ra cảnh quay, đưa nó vào một công cụ chuyển văn bản thành hình ảnh để kiểm chứng mức độ tương đồng.
Tiếp đó, tìm kiếm trên Google để xác định xem cảnh quay có bắt nguồn từ dữ liệu công khai nào hay không. Phương pháp này không hoàn hảo, nhưng lại là một “chiếc la bàn” hữu ích khi bạn cần xác định liệu mình đang xem một video chân thực hay chỉ là sản phẩm của AI.
5. Hãy luôn cảnh giác và cập nhật kiến thức công nghệ
Công nghệ AI tạo video từ văn bản vẫn đang ở giai đoạn sơ khai, nhưng tốc độ phát triển của nó vô cùng nhanh chóng. Chỉ trong một thời gian ngắn, các mô hình AI đã có thể tạo ra những đoạn phim có độ chi tiết cao, khiến người xem khó phân biệt thật - giả.
Điều này đồng nghĩa với việc nguy cơ bị đánh lừa bởi nội dung do AI tạo ra ngày càng lớn. Cách tốt nhất để không trở thành nạn nhân chính là học cách “tiến hóa” cùng công nghệ, tức là luôn cập nhật kiến thức, theo dõi các công cụ mới và rèn luyện kỹ năng phân tích hình ảnh, âm thanh./.