Xã Cam Phục: Phát triển bền vững từ phát huy nội lực, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế

Đặc điểm tình hình

Cam Phục là xã miền núi nằm ở tả ngạn sông Lam, cách thành phố Vinh (cũ) 150 km. Xã Cam Phục được thành lập trên cơ sở sáp nhập 2 xã Đôn Phục và Cam Lâm của huyện Con Cuông cũ. Toàn xã có 11 bản. Địa giới hành chính phía Đông giáp xã Mậu Thạch; Phía Tây giáp xã Châu Khê; Phía Nam giáp xã Con Cuông; Phía Bắc giáp xã Bình Chuẩn và xã Nga My.

Xã Cam Phục nằm trong vùng có hệ thống núi uốn nếp Trường Sơn (Pù Xai Lai Leng). Đồi núi tương đối đa dạng và phức tạp, nhiều núi cao, bị chia cắt bởi nhiều con suối lớn, nhỏ, tạo nên những nếp nhăn, lượn sóng. Tiêu biểu có núi Pù Bang, Pù Quạc, Pù Cai, Pù Poọng, Pù Cành, Pù Hiêng Coọm, Căn Hin, Pù Quạ...

Bản làng Cam Phục nằm gọn trong một thung lũng xanh, dân cư sống rải rác. Khe suối lớn nhất có khe Phèn (Đôn Phục cũ), khe Xùy Vàng (Cam Lâm cũ) chảy qua bản, tạo nên những bãi bồi phù sa trồng cây quanh năm tươi tốt. Người dân nơi đây sinh sống dựa vào sản xuất nông – lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản nhỏ lẻ, đồng thời lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Thái.

Xã Cam Phục nằm trong vành đai khí hậu nhiệt đới gió mùa, đón hai hướng gió chính: Gió mùa Đông bắc giá rét, ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt của người dân. Gió Tây Nam (gió Lào) thường gây nắng nóng và khô hạn.

Xã cũng có tài nguyên rừng tương đối phong phú. Có tổng diện tích đất tự nhiên là 162,43km², trong đó, đất rừng: 15.099,927 ha; Đất SX NN: 633,285 ha. Hiện tại, xã Cam Phục đã thực hiện khá thành công công tác xã hội hóa nghề rừng, nhiều hộ gia đình đã có ý thức trong việc đầu tư phát triển rừng, khai thác hiệu quả kinh tế vườn rừng, xây dựng các mô hình nông - lâm kết hợp gắn với bảo vệ, tu bổ, cải tạo vườn tạp, trồng các loại cây bản địa trên đất rừng sản xuất.

Lịch sử hình thành và truyền thống

Từ năm 1821 (năm Minh Mạng thứ hai), xã Đôn Phục cũ và xã Cam Lâm cũ thuộc tổng Lịch Cốc, huyện Vĩnh Hòa, phủ Tương Dương. Sau năm 1945, xã Đôn Phục và xã Cam Lâm sáp nhập thành xã Cam Phục. Ngày 05/7/1963, Cam Phục chia tách thành hai xã: Đôn Phục - Cam Lâm và giữ nguyên địa giới hành chính cho đến ngày 1/7/2025 thực hiện Nghị quyết số 1678/NQ-UBTVQH15 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Nghệ An năm 2025, hai xã sáp nhập lại thành xã Cam Phục.

Bên cạnh người Thái, ở xã Cam Phục còn có một bộ phận người Kinh sinh sống. Căn cứ vào những tài liệu nghiên cứu đã được công bố, người Kinh đã có mặt tại khu vực Quốc lộ 7A từ thời nhà Lý (thế kỷ XI) thông qua chính sách chiêu dân lập làng của Uy Minh vương Lý Nhật Quang. Trong số người Kinh đang sinh sống tại miền Tây Nghệ An, có một số từ vùng đồng bằng ven biển di cư lên.

Truyền thống của người Thái nơi đây gắn liền với sự đoàn kết cộng đồng. Những câu chuyện về dựng bản, lập mường, về tinh thần chống giặc ngoại xâm, bảo vệ quê hương vẫn còn lưu truyền. Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, xã là hậu phương vững chắc, cung cấp lương thực, thanh niên ưu tú lên đường nhập ngũ, nhiều người đã anh dũng hy sinh cho Tổ quốc. Từ đó, truyền thống yêu nước, cần cù, đoàn kết đã trở thành nền tảng để xã tiếp tục phát triển trong thời kỳ đổi mới.

Dân cư, văn hóa xã hội

Xã Cam Phục có diện tích tự nhiên 162,43km², có 11 bản với tổng số hộ 1.706 hộ, dân số 7.486 người. Trong đó đồng bào dân tộc Thái chiếm 92,83%. Người dân chủ yếu sinh sống bằng việc chăn nuôi nhỏ lẻ, trồng lúa nước và trồng rừng, trong đó phải kể đến việc trồng rừng nguyên liệu. Những đồi hoang trước đây giờ đã được phủ xanh bạt ngàn những cánh rừng keo, loài cây đã và đang đem lại thu nhập bền vững cho người dân nơi đây. Bên cạnh đó, với sự phát triển của kinh tế - xã hội, một bộ phận lao động xã Cam Phục đã đi làm ăn tại các tỉnh phía Bắc và phía Nam, xuất khẩu lao động…

Người Thái ở đây sống tập trung theo từng bản, mỗi bản thường vài chục nóc nhà sàn dựng dọc theo sườn đồi hay ven suối. Nhà sàn vừa là không gian sinh hoạt gia đình, vừa là biểu tượng văn hóa. Cùng với đó, những phong tục như mừng cơm mới, làm vía, lễ Bươn Xao từ 16-26/8 âm lịch hàng năm, tục uống rượu cần, hát khắp, múa lăm vông đã trở thành nét đặc trưng, tạo nên bản sắc riêng.

Trong đời sống xã hội, đồng bào Thái đề cao tình làng nghĩa bản. Những quy ước cộng đồng về bảo vệ rừng, giữ nguồn nước, giúp nhau trong sản xuất và đời sống vẫn được thực hiện bền bỉ. Đặc biệt, phong trào khuyến học khuyến tài phát triển hơn, nhiều con em dân tộc Thái đã học tập nghị lực vươn lên, trở thành cán bộ… góp phần thay đổi diện mạo quê hương.

Trong những năm qua, xã Cam Phục luôn quan tâm phát triển giáo dục, y tế, phong trào Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa được nâng cao. Toàn xã có 4 trường học (2 trường mầm non, 2 trường tiểu học). Trong đó có 4/4 trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 1, có 2/2 trạm y tế đạt chuẩn quốc gia. Hàng năm thực hiện tốt công tác truyền thông, thực hiện các chương trình y tế quốc gia, y tế cộng đồng.

Tình hình phát triển kinh tế

Trong nhiều năm qua, kinh tế của xã Cam Phục chủ yếu dựa vào nông – lâm nghiệp. Người dân trồng lúa nước ở các cánh đồng ven suối, canh tác ngô, sắn, trồng keo trên các đồi dốc. Gần đây, nhờ áp dụng tiến bộ kỹ thuật, một số mô hình mới đã hình thành: Trồng lúa chất lượng cao, nuôi cá lồng trên lòng hồ thủy điện Chi Khê, và các ao, hồ tại các hộ gia đình, phát triển chăn nuôi bò lai.

Ngoài ra, tại bản Xiềng người dân tập trung phát triển nghề nấu rượu men lá. Loại rượu độc đáo này có lịch sử lâu đời, đã được lưu giữ và là nghề truyền thống bao đời của bà con người Thái ở bản Xiềng. Thời gian gần đây, nghề nấu rượu men lá bản Xiềng phát triển mạnh, thị trường tiêu thụ được mở rộng, mang lại nguồn thu nhập, đảm bảo kinh tế cho người dân.

Tổng giá trị tăng thêm bình quân đến cuối năm 2024 đạt 7,0%. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định hướng đã đề ra, nông lâm nghiệp, thủy sản 60%; công nghiệp, xây dựng 22%; thương mại, dịch vụ, du lịch 18%; tổng thu ngân sách hàng năm đều vượt 7% so với chỉ tiêu được giao. Thu nhập bình quân hàng năm đều tăng, ước tính đến cuối năm 2025 đạt 34,8 triệu đồng/người/năm.

Tổng sản lượng lương thực cây có hạt ước đạt 344,1 tấn/năm. Tổng diện tích rừng trồng hiện tại là 3.415 ha, trong đó xã Đôn Phục cũ rừng trồng 2.884 ha; xã Cam Lâm cũ 531ha, với một số cây trồng chủ lực như keo lai, mét, xoan và một số loại cây phân tán khác. Bình quân mỗi năm nhân dân trồng được từ 900 - 1.000 ha diện tích rừng trồng tập trung, vượt chỉ tiêu, kế hoạch đề ra.

Cùng với phát huy nội lực, Cam Phục nhận được nhiều sự quan tâm đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, thông qua các chương trình, dự án xóa đói, giảm nghèo và xây dựng kết cấu hạ tầng.

Xây dựng nông thôn mới

Thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, cấp ủy chính quyền đã tập trung chỉ đạo tốt công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch, đến nay đạt được các tiêu chí về quy hoạch, thủy lợi, điện thắp sáng, phổ cập giáo dục và bưu điện văn hóa xã. Phong trào xây dựng nông thôn mới được triển khai đồng bộ nhiều năm qua, đem lại thay đổi rõ rệt.

Đặc biệt phải kể đến đường giao thông nội bản, liên bản được bê tông hóa, hoàn thành tuyến đường từ bản Phục đi bản Cam Lâm cũ, hệ thống trường học, trạm y tế, nhà văn hóa được đầu tư khang trang. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, diện mạo nông thôn miền núi ngày càng đổi thay.

Nhân dân tự nguyện hiến đất, hiến cây, hiến tài sản xây dựng các tuyến đường giao thông như: 31.990m và 6.235 cây các loại. Có 2 bản đã đạt chuẩn nông thôn mới (bản Phục và bản Cống) trở thành điểm sáng của vùng. Sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền cùng tinh thần đồng thuận của nhân dân là chìa khóa tạo nên những thành quả ấy.

Quốc phòng – an ninh

Là xã miền núi, địa bàn rộng, giáp rừng, tình hình an ninh trật tự tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp. Song, lực lượng dân quân tự vệ, công an xã đã bám sát địa bàn, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” được triển khai sâu rộng, gắn với hương ước, quy ước của từng bản làng. Duy trì thường xuyên các nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, tổ chức huấn luyện hàng năm đúng theo quy định, đảm bảo chất lượng, quản lý tốt lực lượng dự bị động viên, dân quân tự vệ; tổ chức diễn tập chiến đấu xã trong khu vực phòng thủ. Hàng năm làm tốt công tác khám tuyển, giao quân đạt chỉ tiêu giao. Công tác phòng chống tệ nạn xã hội, bảo vệ rừng cũng được chú trọng. Nhờ đó, xã luôn giữ được sự bình yên, góp phần quan trọng cho phát triển kinh tế – xã hội.

Chiến lược phát triển

Bước sang nhiệm kỳ phát triển mới, Đảng bộ, nhân dân xã Cam Phục xác định tiếp tục phát huy nội lực, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế; đẩy mạnh thu hút đầu tư, chuyển đổi số, tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh; phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng, sức mạnh đại đoàn kết và khát vọng vươn lên, xây dựng xã Cam Phục từng bước phát triển bền vững.

Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị, bản lĩnh, ý chí tự lực, tự cường, truyền thống cách mạng của đồng bào.

Tập trung đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất; phát triển cây trồng, vật nuôi chủ lực; hình thành chuỗi giá trị nông sản. Gắn phát triển nông nghiệp với quản lý bảo vệ rừng, sử dụng tài nguyên rừng hợp lý và từng bước phát triển phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương.

Trong thời gian tới, xã xác định chiến lược phát triển theo hướng: Kinh tế: Đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp, phát triển sản phẩm chủ lực gắn với chuỗi giá trị; mở rộng diện tích rừng; khuyến khích chăn nuôi tập trung; khai thác tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. Xã hội: Chú trọng chất lượng giáo dục, đào tạo nghề, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc Thái; xây dựng đời sống văn hóa mới, giữ gìn phong tục tốt đẹp.

Hạ tầng: Từng bước hoàn thiện hệ thống giao thông, thủy lợi, điện lưới, viễn thông; xây dựng bản nông thôn mới. Quốc phòng – an ninh: Giữ vững an ninh chính trị, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân; nâng cao ý thức cảnh giác, ngăn chặn tệ nạn. Chuyển đổi số và hội nhập: Từng bước ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, dịch vụ công; quảng bá sản phẩm địa phương qua nền tảng số; kết nối thị trường trong và ngoài tỉnh.

Trải qua chặng đường lịch sử hình thành và phát triển, xã Cam Phục đã chứng minh sức sống bền bỉ của một cộng đồng gắn bó với núi rừng. Từ truyền thống đoàn kết, cần cù, đến nỗ lực đổi mới, hội nhập, người dân nơi đây đang viết tiếp trang sử mới: Xây dựng quê hương giàu đẹp, bản sắc văn hóa được gìn giữ, quốc phòng – an ninh vững chắc.

Con đường phía trước còn nhiều thử thách, nhưng với niềm tin và ý chí, xã Cam Phục chắc chắn sẽ vươn lên mạnh mẽ, trở thành điểm sáng trong hành trình phát triển của vùng cao Nghệ An.

Phạm Thu Hoàng