Xã Con Cuông đặt mục tiêu phát triển thành trung tâm của tiểu vùng Tây Nam Nghệ An

Lịch sử hình thành

Xã Con Cuông thành lập ngày 1/7/2025 trên cơ sở sáp nhập các xã Yên Khê, Chi Khê và thị trấn Trà Lân của huyện Con Cuông (cũ). Xã có diện tích tự nhiên 155,45 km², gồm 36 khối, thôn, bản với dân số 26.043 người, 6.223 hộ. Xã Con Cuông nằm ở khu vực trung tâm của huyện Con Cuông (cũ), cách thành phố Vinh khoảng 120 km về phía Tây.

Vị trí xã Con Cuông nằm một phần trong Vườn Quốc gia Pù Mát và trên trục Quốc lộ 7. Địa hình xã chủ yếu là đồi núi, với sự phân hóa phức tạp, thấp dần về khu vực trung tâm. Khí hậu mát mẻ, dễ chịu, thuận lợi cho du lịch sinh thái.

Xã Con Cuông sở hữu hệ sinh thái đa dạng với rừng nguyên sinh, sông, suối, thác nước. Nổi bật là các danh thắng như thác Khe Kèm, suối Nước Mọc và các hang động. Khu vực này còn có nguồn tài nguyên gỗ lớn, nhiều loại gỗ quý và nguồn thủy sản phong phú trên các hệ thống sông, suối như sông Lam và sông Giăng. Bên cạnh đó, xã Con Cuông còn là địa điểm có dấu ấn khảo cổ với những giá trị lịch sử - văn hóa đặc sắc, gắn liền với các sự kiện lịch sử của dân tộc, như thành Trà Lân và bia Ma Nhai từ thế kỷ XIII.

Các di tích lịch sử ở xã Con Cuông không chỉ là những dấu ấn của quá khứ mà còn là nguồn tài nguyên du lịch quan trọng, mang lại những giá trị văn hóa và giáo dục sâu sắc cho du khách. Những di tích này góp phần tạo nên một tuyến du lịch độc đáo, kết hợp giữa lịch sử, văn hóa và thiên nhiên.

Ví như Di tích lịch sử bia Ma Nhai, còn gọi là "Ma nhai kỷ công bi văn," được khắc trên vách núi Thành Nam từ thế kỷ XIV. Văn bia này ghi lại chiến công của Thái thượng hoàng Trần Minh Tông trong cuộc dẹp loạn, giữ gìn bờ cõi. Bia Ma Nhai là một di sản văn hóa quý giá, chứng minh chủ quyền quốc gia và nghệ thuật điêu khắc của người xưa. Vì thế, du khách khi đến đây có thể tìm hiểu về một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc, đồng thời, chiêm ngưỡng nét chữ cổ độc đáo và vẻ đẹp của núi non hùng vĩ.

Việc được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia năm 2011 đã giúp bia Ma Nhai trở thành điểm đến thu hút, đặc biệt với những ai quan tâm đến lịch sử.

Địa bàn xã Con Cuông còn có Thành Trà Lân. Thành Trà Lân gắn liền với chiến thắng "trúc chẻ tro bay" của nghĩa quân Lam Sơn dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa chống quân Minh thế kỷ XV. Đây là biểu tượng của tinh thần quật cường, ý chí đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Những di tích này là "địa chỉ đỏ" để giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc cho các thế hệ. Du khách có thể tham quan, tìm hiểu và hình dung về một thời kỳ lịch sử gian khổ mà oai hùng, từ đó thêm trân trọng những giá trị hòa bình hiện tại. Những di sản này, khi kết hợp với du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Pù Mát và các bản, làng văn hóa, đã tạo nên một bức tranh đa sắc, đưa xã Con Cuông trở thành một điểm đến hấp dẫn, có chiều sâu cả về tự nhiên và lịch sử.

Cư dân xã Con Cuông có sự đa dạng về dân tộc, văn hóa, là nơi sinh sống của nhiều dân tộc anh em như Kinh, Thái, Đan Lai, Khơ Mú và Mường. Nền văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số được gìn giữ và phát huy, đặc biệt là người Thái với các hoạt động như dệt thổ cẩm, đan lát, và các làn điệu dân ca, dân vũ. Những giá trị văn hóa này cũng là cơ sở để phát triển du lịch cộng đồng.

Ví như điểm dừng chân "Thẳm Nàng Màn Yên Khê". Đây là tên một hang động đá vôi ở bản Nà Pha, xã Yên Khê (cũ); Một một địa điểm không chỉ có giá trị tự nhiên hàng trăm năm, mà còn mang ý nghĩa tâm linh quan trọng đối với đồng bào Thái, nơi người dân tin rằng, các cặp đôi yêu nhau đến cầu duyên sẽ được phù hộ.

Đồng bào Thái xem nơi đây là một điểm sinh hoạt văn hóa tâm linh, tin rằng, các đôi lứa yêu nhau đến cầu may, cầu tình duyên sẽ được các linh hồn phù hộ. Để tưởng nhớ câu chuyện tình yêu của Nàng Là (một nhân vật gắn liền với Thẳm Nàng Màn), địa phương thường tổ chức "Điểm hẹn Nàng Màn" hàng tuần, là dịp để giao lưu văn hóa, nghệ thuật, ẩm thực và tôn vinh văn hóa Thái.

Tình hình kinh tế - xã hội

Về phát triển kinh tế, tốc độ tăng trưởng tổng giá trị sản phẩm giai đoạn 2021-2025 ước đạt 6,8%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, với tỷ trọng dịch vụ tăng, nông nghiệp giảm. Ước tính đến năm 2025, thu nhập bình quân đầu người đạt 41,5 triệu đồng. Tổng thu ngân sách được phân cấp trên địa bàn xã ước đạt 4,175 tỷ đồng.

Các ngành kinh tế chính: Dịch vụ: Các loại hình dịch vụ-thương mại phát triển đa dạng, đặc biệt là du lịch sinh thái và du lịch homestay. Xã đã phát huy tốt các giá trị di tích lịch sử như đền Khe Sặt và bia Ma Nhai. Công nghiệp - Xây dựng: Tốc độ tăng trưởng giá trị tăng thêm của ngành này ước đạt 12,8% mỗi năm. Một số sản phẩm chủ lực bao gồm sản xuất quần áo, dược liệu và các sản phẩm OCOP. Cụm Công nghiệp xã Bồng Khê (nay là xã Con Cuông) đang được triển khai, dự kiến thu hút nhiều nhà máy và doanh nghiệp đầu tư.

Nông nghiệp được đẩy mạnh ứng dụng khoa học, kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi để nâng cao năng suất. Nhiều mô hình kinh tế liên kết đã mang lại hiệu quả cao. Tập trung đầu tư phát triển khoa học, công nghệ và ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý, sản xuất, kinh doanh. Công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường được tăng cường, không để xảy ra "điểm nóng" ô nhiễm.

Xã Con Cuông quan tâm đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý và giảng dạy, nâng cao chất lượng giáo dục. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt 85,71%. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ diễn ra sôi nổi. Chất lượng khám, chữa bệnh được nâng lên, đáp ứng tốt công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân. Công tác quốc phòng, an ninh chính trị được giữ vững, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm. Mối quan hệ đối ngoại truyền thống với huyện Xay Chăm Pon, tỉnh Bôlykhămxay của Lào tiếp tục được giữ vững.

Định hướng phát triển

Là nhiệm kỳ đầu tiên thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tuy còn những bất cập, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ chính trị của xã; năng lực, trình độ, ý thức, trách nhiệm của cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, nhất là thiếu trình độ chuyên môn sâu về tài chính, xây dựng, giao thông, tài nguyên còn có hạn chế, song Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Con Cuông trong quyết tâm đoàn kết, kiên trì, năng động, đổi mới, sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo để hoàn thành mục tiêu đề ra cho nhiệm kỳ mới.

Theo đó, phấn đấu xây dựng xã Con Cuông phát triển toàn diện và bền vững, sớm trở thành đô thị theo hướng sinh thái du lịch; là trung tâm tiểu vùng phía Tây Nam của Nghệ An, phát triển các trung tâm dịch vụ y tế, đào tạo nghề, du lịch... có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tiểu vùng Tây Nam nói chung và của vùng huyện Con Cuông (cũ) nói riêng, có tiềm năng phát triển Khu du lịch sinh thái gắn với bảo tồn phát triển Khu Dự trữ sinh quyển thế giới (Khu Dự trữ sinh quyển Pù Mát).

Phấn đấu hệ thống kết cấu hạ tầng từng bước đồng bộ, hiện đại, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an toàn. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao. Quốc phòng, an ninh vững chắc. Tổ chức đảng và hệ thống chính trị vững mạnh; khát vọng phát triển được khơi dậy. Tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung được phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân và niềm tin của nhân dân được tăng cường.

Theo đó, các nhiệm vụ trọng tâm được xác định bao gồm: Xây
dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt có phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Xây dựng chính quyền xã vững mạnh, gần dân, phục vụ nhân dân, đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của chính quyền 2 cấp.

Phát triển đồng bộ, tạo sự liên kết giữa các thành phần kinh tế, các loại hình sản xuất, kinh doanh; liên kết vùng về phát triển du lịch; đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo. Tích cực phối hợp huy động các nguồn lực xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại đáp ứng yêu cầu phát triển. Thu hút doanh nghiệp đầu tư mô hình homestay, farmstay, trải nghiệm văn hóa đồng bào các dân tộc. Nâng cấp hạ tầng.

Hoàn thiện quy hoạch vùng nông nghiệp sinh thái; phát triển dược liệu bản địa. Nhất là tăng cường công tác quản lý, bảo vệ rừng, tập trung phát triển kinh tế rừng bền vững, thu hút đầu tư vào lĩnh vực kinh tế rừng. Đưa cụm công nghiệp Bồng Khê đi vào hoạt động, động lực để nhà máy chế biến lâm sản hoạt động nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế rừng bền vững.

Quan tâm lĩnh vực văn hóa, xã hội. Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo. Bảo tồn tiếng nói, chữ viết Thái; số hóa tư liệu văn hóa cộng đồng. Xây dựng không gian văn hóa bản làng, khôi phục lễ hội truyền thống. Cải thiện dịch vụ giáo dục, y tế, chính sách an sinh xã hội.

Tăng cường công tác quản lý Nhà nước về các hoạt động văn hóa; bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. Tăng cường quốc phòng, an ninh - quản lý xã hội.

Xã Con Cuông đề ra 3 khâu đột phá:

1. Đẩy mạnh cải cách hành chính, xây dựng nền hành chính liêm chính, kiến tạo, chuyên nghiệp, hiện đại, phục vụ nhân dân. Tập trung xây dựng và phát triển chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

2. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là đội ngũ cán bộ, lãnh đạo quản lý chuyên nghiệp, có phẩm chất, năng lực, tâm huyết, trách nhiệm cao đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Thực hiện kịp thời, đúng lộ trình công tác sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế theo đúng quy định của Đảng và Nhà nước trong mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

3. Quy hoạch vùng xã Con Cuông thành đô thị sinh thái. Phát triển kinh tế sinh thái, du lịch, hình thành và mở rộng tuyến du lịch liên kết vùng: Trà Lân – Ma Nhai – Khe Kèm – Đập phà Lài – Sông Giăng – Suối nước Mọc Thẳm Nàng Màn du lịch cộng đồng tại bản Nưa, bản Xiềng, bản Khe Rạn và làng nghề truyền thống.

Hoài Thu