Chính phủ Mỹ đóng cửa: Hệ lụy kinh tế và chính trị
Chính phủ Mỹ đã chính thức đóng cửa từ rạng sáng 1/10 sau khi đàm phán thất bại, kéo theo nhiều hệ lụy cho kinh tế, đời sống và chính trị nước này.
Rạng sáng 1/10, Chính phủ Mỹ bắt đầu bước vào tình trạng đóng cửa liên bang sau khi Quốc hội và Tổng thống Donald Trump không đạt được thỏa thuận ngân sách.
Các cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện trong tối 30/9 đều thất bại: dự luật của cả hai đảng đều không đủ số phiếu để thông qua. Kịch bản bế tắc đã trở thành hiện thực khi đồng hồ điểm sang năm tài khóa mới.
Đây là lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng 2018 - 2019, nước Mỹ lại chứng kiến một đợt đóng cửa chính phủ. Khi đó, tình trạng này kéo dài 35 ngày, trở thành kỷ lục trong lịch sử quốc gia.
Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang bị ảnh hưởng
Ngay khi ngân sách ngừng hiệu lực, các cơ quan liên bang đồng loạt triển khai kế hoạch ứng phó khẩn cấp. Hơn 400.000 nhân viên bị buộc phải nghỉ không lương, trong khi một số khác, bao gồm cả lực lượng an ninh và quân đội vẫn phải làm việc mà không nhận được thù lao tạm thời.
Tại sân bay, các nhân viên an ninh và kiểm soát không lưu vẫn phải duy trì nhiệm vụ, nhưng nguy cơ vắng mặt tự phát như từng xảy ra năm 2019 có thể gây gián đoạn hoạt động bay. Ngược lại, các dịch vụ như bưu điện hay chi trả bảo hiểm y tế Medicare và an sinh xã hội vẫn tiếp tục hoạt động do có cơ chế tài chính riêng.
Số liệu kinh tế bị đình trệ
Một trong những ảnh hưởng trực tiếp của việc Chính phủ Mỹ đóng cửa là sự gián đoạn dữ liệu kinh tế. Cục Thống kê Lao động (BLS) – cơ quan chịu trách nhiệm công bố báo cáo việc làm hàng tháng – sẽ ngừng toàn bộ hoạt động, từ 2.000 nhân sự chỉ còn duy trì 1 người. Tương tự, Bộ Thương mại cũng tạm dừng công việc tại Cục Thống kê Dân số và Cục Phân tích Kinh tế.
Điều này khiến thị trường tài chính, các nhà đầu tư và cả Cục Dự trữ Liên bang (Fed) thiếu dữ liệu quan trọng để ra quyết định, nhất là khi cuộc họp về lãi suất dự kiến diễn ra cuối tháng 10.
Nguy cơ chính trị gia tăng
Trong bối cảnh bế tắc ngân sách, Nhà Trắng còn để ngỏ khả năng cắt giảm nhân sự quy mô lớn, làm tăng thêm lo ngại bất ổn. Tổng thống Trump nhiều lần đề cập khả năng sa thải hàng loạt, dù các kế hoạch cụ thể chưa rõ ràng.
Các nghị sĩ hai đảng đều tìm cách đổ lỗi cho nhau về tình trạng tê liệt này, biến cuộc khủng hoảng ngân sách thành một “ván cờ chính trị”. Giới quan sát dự báo các cuộc bỏ phiếu có thể tiếp tục được tổ chức xuyên cuối tuần, nhưng khả năng đạt được thỏa thuận ngắn hạn vẫn còn bỏ ngỏ.
Thuế quan mới: cú sốc kép cho kinh tế
Ngoài cuộc khủng hoảng ngân sách, nền kinh tế Mỹ còn phải đối mặt với loạt chính sách thuế quan mới từ ông Trump. Ngay hôm nay, chính quyền tuyên bố áp mức thuế 100% lên dược phẩm có bản quyền, kèm nhiều ngoại lệ gây tranh cãi. Pfizer được hưởng ân hạn 3 năm trong một thỏa thuận nhằm hạ giá thuốc.
Đồng thời, Mỹ sẽ áp 25% thuế với xe tải hạng nặng để “bảo vệ ngành sản xuất trong nước”, khiến Mexico đặc biệt quan tâm vì liên quan tới thỏa thuận USMCA. Tiếp đó, ngày 14/10, mức thuế mới sẽ áp dụng cho gỗ và một số sản phẩm nội thất, với khả năng tăng mạnh vào đầu năm tới.
Những lời hứa áp thuế 100% với phim nước ngoài hay nội thất nhập khẩu cũng được đưa ra nhưng chưa có lịch trình cụ thể. Đây có thể là cú sốc kép cho kinh tế Mỹ: vừa đối mặt với nguy cơ đình trệ do chính phủ đóng cửa, vừa gánh thêm rủi ro từ chiến tranh thương mại.