Đại biểu Quốc hội đoàn Nghệ An nêu 3 giải pháp để phát triển thương mại điện tử xanh, bền vững
Góp ý tại phiên thảo luận về dự án Luật Thương mại điện tử, đại biểu Thái Thị An Chung nhấn mạnh yêu cầu xây dựng bộ tiêu chí quốc gia về “Thương mại điện tử (TMĐT) xanh”, triển khai cơ chế ưu đãi thuế, tín dụng xanh và thúc đẩy logistics ngược để phát triển thương mại điện tử bền vững.
Chiều 3/11, Quốc hội thảo luận ở Tổ về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá; dự án Luật Thương mại điện tử.
Phát biểu thảo luận về dự án Luật Thương mại điện tử, đại biểu Thái Thị An Chung - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH Nghệ An góp ý vào chính sách phát triển TMĐT xanh và bền vững.
Dẫn báo cáo số 199 của Bộ Công Thương, đại biểu cho biết quy mô thị trường TMĐT Việt Nam năm 2024 đã đạt 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023 và đóng góp gần 10% tổng doanh thu hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cả nước.
Tuy nhiên, TMĐT phát triển nhanh cũng kéo theo lượng lớn rác thải bao bì và phát thải từ vận chuyển, trong khi báo cáo chưa có thống kê cụ thể về mức độ tác động môi trường ở Việt Nam”.
“Tuy nhiên, với tư cách là người tiêu dùng, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy rác thải từ các kiện hàng mua sắm online nhiều gấp 3-4 lần so với mua sắm truyền thống” đại biểu nhận định.
Bà đánh giá cao việc Ban soạn thảo đã đưa nội dung phát triển TMĐT xanh và bền vững vào Dự thảo Luật, trong đó khuyến khích doanh nghiệp giảm thiểu rác thải trong sản xuất và vận chuyển; các nền tảng áp dụng nhãn hiệu "xanh", "bền vững" để nâng cao nhận thức người tiêu dùng và đề ra cơ chế hỗ trợ tài chính cho các giải pháp thân thiện môi trường, giao UBND cấp tỉnh hỗ trợ phát triển logistics xanh, kho bãi thông minh.
Tuy nhiên, để các quy định này đi vào thực tiễn, đại biểu cho rằng quy định trên vẫn còn một số hạn chế, nhất là còn mang tính định hướng, chủ yếu dừng ở mức "khuyến khích".
Trong bối cảnh chi phí ban đầu cho các giải pháp xanh như bao bì tự hủy, năng lượng tái tạo thường cao hơn, chính sách "khuyến khích" đơn thuần sẽ không đủ sức nặng để doanh nghiệp ưu tiên thay đổi, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Quy định về "nhãn xanh" cũng còn chung chung, thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng. Dự thảo chưa làm rõ tiêu chí nào để một sản phẩm, dịch vụ được gắn "nhãn xanh"? Cơ quan nào chịu trách nhiệm thẩm định? Nếu không có bộ tiêu chí chuẩn và cơ chế giám sát, chúng ta rất dễ đối mặt với tình trạng doanh nghiệp tự gắn mác xanh để quảng cáo mà không thực sự tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.
Dự thảo Luật cũng chưa đề cập rõ nét đến mô hình kinh tế tuần hoàn, đặc biệt là logistics ngược. TMĐT tạo ra một lượng rác thải bao bì khổng lồ. Việc phát triển bền vững không chỉ là dùng vật liệu xanh (đầu vào) mà còn phải giải quyết bài toán thu hồi, tái chế, tái sử dụng bao bì và sản phẩm sau sử dụng (đầu ra). Đây là một thiếu sót cần bổ sung.
Từ đó, đại biểu Thái Thị An Chung kiến nghị Ban soạn thảo bổ sung, chỉnh lý quy định trên theo 3 hướng:
Một là, bổ sung quy định về xây dựng bộ tiêu chí và cơ chế công nhận "TMĐT xanh" thông qua bổ sung quy định giao Chính phủ hoặc Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường nhiệm vụ: "Xây dựng và ban hành bộ tiêu chí quốc gia về “doanh nghiệp TMĐT xanh”, “sản phẩm xanh”, “dịch vụ logistics xanh”; quy định rõ quy trình, thẩm quyền công nhận và giám sát việc sử dụng các nhãn hiệu này trên nền tảng TMĐT".
“Việc này nhằm chuẩn hóa các tiêu chuẩn, tạo sự minh bạch cho thị trường, bảo vệ người tiêu dùng khỏi nạn "rửa xanh" và tạo cơ sở để thực hiện các chính sách hỗ trợ đúng đối tượng”, vị đại biểu đoàn Nghệ An nói.
Tiếp đó, theo bà Thái Thị An Chung cần cụ thể hóa các "cơ chế hỗ trợ" thành các chính sách ưu đãi thực chất. Thay vì chỉ "hỗ trợ từ nguồn tài chính", bà đề nghị sửa đổi theo hướng: "Nhà nước có chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng xanh, hỗ trợ kỹ thuật và xúc tiến thương mại cho các tổ chức, doanh nghiệp được công nhận đáp ứng bộ tiêu chí quốc gia về TMĐT xanh". Khi lợi ích kinh tế (ưu đãi) được gắn liền với việc đạt chuẩn (chứng nhận), doanh nghiệp sẽ có động lực mạnh mẽ hơn để đầu tư vào chuyển đổi xanh.
Cuối cùng, vị đại biểu đoàn Nghệ An cũng đề nghị bổ sung quy định thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và logistics ngược. "Khuyến khích và có chính sách hỗ trợ các nền tảng TMĐT, người bán và doanh nghiệp logistics thiết kế, vận hành hệ thống logistics ngược để thu hồi, phân loại, tái sử dụng và tái chế bao bì, sản phẩm sau sử dụng trong các giao dịch TMĐT", vị đại biểu đoàn Nghệ An nói.
Cũng trong phần thảo luận về dự án Luật Thương mại điện tử, đại biểu Thái Thị An Chung nêu ý kiến về quy định “kiểm duyệt tự động” nội dung hàng hóa, dịch vụ trên các nền tảng thương mại điện tử.
Đại biểu cho rằng, việc yêu cầu “kiểm duyệt tự động” sẽ làm tăng chi phí tuân thủ, gây khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa do phải đầu tư thêm hệ thống công nghệ và phần mềm chuyên dụng.
Bà đề nghị bỏ cụm từ “tự động”, thay vào đó quy định theo hướng linh hoạt hơn, cho phép doanh nghiệp chủ động lựa chọn công cụ và biện pháp kiểm duyệt phù hợp, miễn là bảo đảm nội dung hiển thị tuân thủ quy định của pháp luật.
Đồng thời, đại biểu lưu ý các quy định về trách nhiệm liên đới trong dự thảo cần được rà soát để thống nhất với Bộ luật Dân sự và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tránh tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong quá trình thực thi.
Riêng với nền tảng tích hợp đa dịch vụ, bà đề nghị kiểm tra kỹ tính tương thích với Luật Cạnh tranh, đặc biệt là các quy định liên quan đến hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh hoặc hạn chế cạnh tranh không lành mạnh.