Tesla Model S và vụ kiện tay nắm cửa ẩn ở Wisconsin

Tesla đang đối mặt với một vụ kiện tại Wisconsin liên quan đến tai nạn xảy ra vào tháng 11 năm ngoái khiến 5 người trên một chiếc Model S thiệt mạng. Đơn kiện cáo buộc thiết kế tay nắm cửa ẩn và sự phụ thuộc vào hệ thống điện áp thấp đã khiến người trong xe không thể thoát ra khi xảy ra hỏa hoạn sau va chạm. Vụ việc làm dấy lên tranh luận về mức độ an toàn của lựa chọn thiết kế này và khả năng thoát hiểm trong tình huống khẩn cấp.

Tay nắm cửa ẩn: tính thẩm mỹ đối mặt bài toán thoát hiểm

Đơn kiện do con của nạn nhân nộp ngày 31/10 tại tòa án tiểu bang Wisconsin cho rằng tay nắm cửa ẩn của Tesla đã khóa người ngồi bên trong sau va chạm, khiến họ mắc kẹt trong đám cháy lan nhanh. Theo khiếu nại, cặp vợ chồng Jeffrey Bauer (54 tuổi) và Michelle Bauer (55 tuổi) sống sót sau cú đâm ban đầu nhưng không thể mở cửa để thoát thân.

Tesla sử dụng cơ chế tay nắm cửa ẩn, vận hành bằng hệ thống điện áp thấp để mở/đóng và kích hoạt chốt. Đặc điểm này tạo bề mặt thân xe phẳng, giảm lực cản không khí, nhưng khi nguồn điện áp thấp hư hỏng sau va chạm, cửa có thể không mở được. Trong tình huống đó, phải mở thủ công từ bên trong.

Mặc dù xe Tesla có các bộ phận nhả cửa cơ học trong cabin, nhiều chủ xe và hành khách không biết vị trí của chúng. Theo đơn kiện, đây là rủi ro “rất dễ lường trước” trong tình huống hoảng loạn sau tai nạn và hỏa hoạn.

Kiến trúc điện trên xe: điểm nghẽn là nguồn điện áp thấp

Theo nội dung vụ kiện, xe Tesla có hai hệ pin: một bộ điện áp thấp cấp nguồn cho cửa, kính, màn hình và các chức năng phụ; bộ điện áp cao dùng cho hệ truyền động. Nếu bộ điện áp thấp hỏng hoặc ngừng hoạt động – điều có thể xảy ra sau va chạm – cơ chế mở cửa điện không còn tác dụng, đòi hỏi thao tác cơ học bên trong.

Đơn kiện lập luận rằng việc thoát hiểm phụ thuộc vào các hệ thống điện tử vốn “dễ bị hỏng” đúng vào thời điểm việc thoát hiểm quan trọng nhất: lúc xảy ra va chạm và cháy. Đây là trọng tâm tranh cãi về mối liên hệ giữa thiết kế, kiến trúc điện và an toàn hậu va chạm.

Diễn biến và phát hiện tại hiện trường vụ Wisconsin

Theo báo cáo của Văn phòng Cảnh sát trưởng Quận Dane, điều kiện đường xá, tốc độ quá mức và tình trạng lái xe không tỉnh táo là các yếu tố góp phần gây tai nạn. Một chủ nhà gần đó gọi 911 cho biết nghe tiếng la hét từ trong xe. Báo cáo cho biết nhóm thi thể ở ghế trước cho thấy có thể đã có cuộc vật lộn để thoát ra.

Trong vụ kiện, gia đình nạn nhân cáo buộc Tesla cẩu thả khi đã nhận thức được nguy cơ từ thiết kế tay nắm cửa và rủi ro cháy nổ sau va chạm ở bộ pin lithium-ion nhưng không xử lý triệt để hai vấn đề này. Tesla không phản hồi ngay yêu cầu bình luận.

Điều tra độc lập và các vụ việc liên quan

Tay nắm cửa của Tesla gần đây bị chú ý sau khi Bloomberg News điều tra loạt sự cố trong đó nạn nhân bị thương nặng hoặc tử vong do không thể mở cửa khi mất điện, đặc biệt sau tai nạn. Vụ Wisconsin là một trong nhiều vụ việc được xem xét trong khuôn khổ điều tra này.

Tesla cũng đang bị kiện liên quan cái chết của ba sinh viên đại học được cho là mắc kẹt bên trong một chiếc xe Tesla bốc cháy trong vụ tai nạn vào tháng 11 năm ngoái tại vùng ngoại ô San Francisco.

Tháng 9, Cơ quan Quản lý An toàn Giao thông Đường bộ Quốc gia Mỹ (NHTSA) cho biết đang điều tra khả năng lỗi ở một số cửa xe Tesla, trích dẫn các sự cố tay nắm cửa bên ngoài ngừng hoạt động khiến trẻ em và những người khác bị kẹt trong xe.

Phản hồi về thiết kế và hướng xử lý

Franz von Holzhausen, giám đốc thiết kế của Tesla, nói với Bloomberg rằng công ty đang nghiên cứu thiết kế lại tay nắm cửa nhằm giúp người ngồi trong xe dễ thao tác hơn trong “tình huống hoảng loạn”. Tuy nhiên, chưa có thông tin chi tiết hay thời điểm triển khai các thay đổi này.

Lập luận pháp lý: tiêu chuẩn bảo vệ sau va chạm

Các luật sư đại diện gia đình Bauer cho rằng nhà sản xuất có trách nhiệm cung cấp “bảo vệ va chạm đầy đủ” – bao gồm các biện pháp hợp lý giảm chấn thương cả trong và sau va chạm. Đơn kiện nhấn mạnh: “Bất kể nguyên nhân tai nạn là gì, nghĩa vụ của nhà sản xuất bao gồm thiết kế phương tiện cho phép thoát hiểm và cứu hộ kịp thời trong trường hợp hỏa hoạn.”

Theo nguyên đơn, Tesla “đã bỏ qua những nguyên tắc này, thay vào đó sản xuất phương tiện dễ bắt lửa và lan nhanh khi va chạm — và việc thoát hiểm phụ thuộc vào hệ thống điện tử mà Tesla biết là dễ hỏng trong chính điều kiện việc thoát hiểm là quan trọng nhất.”

Góc nhìn sử dụng thực tế: nhận diện điểm mù an toàn

Thông tin trong hồ sơ vụ việc cho thấy hai điểm đáng chú ý: phụ thuộc vào nguồn điện áp thấp để mở khóa cửa và mức độ người dùng nhận biết vị trí nhả cơ học. Khi kết hợp với áp lực thời gian trong tình huống cháy, những yếu tố này có thể trở thành rào cản cho thoát hiểm kịp thời.

Các lập luận trong vụ kiện đặt ra câu hỏi về bài toán đánh đổi giữa thẩm mỹ và khí động học của tay nắm cửa ẩn với yêu cầu trực quan, thao tác đơn giản trong trường hợp khẩn cấp. Kết quả điều tra của NHTSA và quá trình tố tụng sẽ là cơ sở xác định liệu thiết kế hiện tại có đáp ứng kỳ vọng an toàn hậu va chạm hay cần điều chỉnh.

Kết luận

Vụ kiện tại Wisconsin đẩy tay nắm cửa ẩn của Tesla, đặc biệt trên Model S trong vụ việc, vào tâm điểm tranh luận. Những dữ kiện được nêu – từ cơ chế vận hành phụ thuộc điện áp thấp, sự hiện diện nhưng ít được biết đến của chốt mở cơ học, cho tới các điều tra và vụ việc tương tự – cho thấy an toàn thoát hiểm là chủ đề cần được làm rõ. Tesla hiện chưa đưa ra phản hồi, trong khi cơ quan quản lý và tòa án sẽ tiếp tục xem xét các cáo buộc liên quan thiết kế và bảo vệ sau va chạm.

CTVX