Trải qua 16 năm thi hành từ khi được ban hành năm 2005 đến nay, Luật Sở hữu trí tuệ đã phát huy vai trò trong việc điều chỉnh các quan hệ pháp luật đối với loại tài sản đặc biệt này.
 |
| Toàn cảnh phiên họp tại Hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội ngày 26/10. Ảnh: Quochoi.vn |
Tuy nhiên, bối cảnh phát triển hiện nay đã có nhiều thay đổi so với năm 2005. Việt Nam không còn thuần túy là nước “sử dụng tài sản trí tuệ” mà đang chuyển mạnh sang là nước tạo ra tài sản này phục vụ cho mô hình tăng trưởng theo chiều sâu.
Cùng với đó, việc sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ vào năm 2009 và 2019 không đáng kể, chưa tạo ra động lực mạnh mẽ cho việc nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, cũng như chưa đảm bảo hành lang pháp lý đầy đủ và hiệu quả đối với việc bảo hộ, khai thác và bảo vệ tài sản trí tuệ.
Do đó, sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ lần này là yêu cầu cấp thiết đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam; đồng thời thực hiện các cam kết quốc tế về việc nâng cao mức độ bảo hộ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 92 điều (trong đó bổ sung 12 điều, sửa đổi 80 điều) và bãi bỏ 02 điều, nâng tổng số điều của Luật Sở hữu trí tuệ sau khi sửa đổi lên 232 điều, thuộc 7 nhóm Chính sách.
 |
| Đại biểu Quốc hội Đoàn Nghệ An dự Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV tại điểm cầu Nghệ An. Ảnh: Thành Duy |
Tại phiên thảo luận có 26 ý kiến phát biểu, trong đó có nhiều ý kiến thống nhất phương án tổ chức chủ trì nghiên cứu có quyền đăng ký sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí (là kết quả của nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước) và có quyền sở hữu sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí khi được cấp văn bằng bảo hộ, trừ các đối tượng thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh vẫn do các cơ quan nhà nước thực hiện đăng ký.
Nhiều đại biểu cũng quan tâm đến xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Theo đó, có ý kiến tán thành biện pháp xử phạt hành chính chỉ áp dụng đối với các hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, giống cây trồng.
Còn các hành vi xâm phạm quyền đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, tên thương mại, bí mật kinh doanh và hành vi cạnh tranh không lành mạnh sẽ không bị xử phạt hành chính mà chỉ bị xử lý bằng biện pháp dân sự.
Vì phương án này đảm bảo tính hiệu quả, khả thi của quy định pháp luật và không làm ảnh hưởng đáng kể đến thực tiễn bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các chủ thể có quyền sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, có đại biểu lại cho rằng quy định không áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với các hành vi xâm phạm trên là không phù hợp.
 |
| Đại biểu Quốc hội Đoàn Nghệ An dự Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV tại điểm cầu Nghệ An. Ảnh: Thành Duy |
Liên quan đến tranh chấp quyền về tác giả, xác định tư cách đồng tác giả, có ý kiến đại biểu thấy rằng, dự thảo luật hiện nay vẫn chưa làm rõ việc thực hiện các quyền nhân thân và tài sản của đồng tác giả như thế nào và khác gì với việc thực hiện quyền của tập thể tác giả.
Do tác phẩm đồng tác phẩm chung không thể khai thác riêng lẻ theo từng phần nên quyền tác giả đối với tác phẩm là của chung của các đồng tác giả. Vì vậy, việc thực hiện các quyền nhân thân hay tài sản của mỗi đồng tác giả sẽ liên quan hay bị ràng buộc với các đồng tác giả.
Cho nên, để có căn cứ cụ thể, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu bổ sung quy định thực hiện các quyền nhân thân, tài sản đối với tài sản chung trên cơ sở phải có sự thỏa thuận, thống nhất ý kiến của các đồng tác giả, trừ trường hợp có các thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác trong trường hợp một trong các đồng tác giả muốn chuyển giao, cho phép chủ thể khác sao chép, xuất bản, phân phối, bản sao…
Đại biểu cũng đề nghị sửa đổi một số quy định về quyền đăng ký nhãn hiệu; chất lượng, quy trình, cách thức sử dụng chỉ dẫn địa lý… Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.
