Nhìn lại cuộc chiến tranh 5 năm ở Syria

(Baonghean) - 5 năm qua, ở Syria đã xảy ra nội chiến? Không phải, vì Mỹ, Nga, Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều nước đã tham chiến ở Syria. Ở đó đã và đang diễn ra cuộc chiến ủy nhiệm của các cường quốc trong và ngoài khu vực? Cũng chỉ đúng một phần. Khi chưa có lý giải thuyết phục, hãy tạm gọi là cuộc chiến tranh ở Syria.

Xét đến cùng, Syria đi về đâu phần quan trọng phụ thuộc vào hợp tác giữa Nga với Mỹ. Ảnh: Internet.
Xét đến cùng, Syria đi về đâu phần quan trọng phụ thuộc vào hợp tác giữa Nga với Mỹ. Ảnh: Internet.

Điểm lại những biến cố lớn

Tháng 2/2011, bắt đầu có các cuộc biểu tình phản đối Chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad, đòi dân chủ, cải cách, mở cửa và đáp ứng quyền lợi của các nhóm sắc tộc.

“Mùa xuân Arập” từ Bắc Phi tràn sang Trung Đông, ban đầu là các cuộc biểu tình ôn hòa, rồichuyển sang bạo lực, xung đột vũ trang giữa một số nhóm đối lập và lực lượng của ông Assad.

Cũng trong năm này, được Mỹ, phương Tây và các đồng minh khu vực của hậu thuẫn, Quân Giải phóng Syria (FSA) và Hội đồng quốc gia Syria được thành lập, trở thành lực lượng đối lập chống Chính phủ.

Một năm sau, Mặt trận al-Nusra - một tổ chức khủng bố có quan hệ với al-Qaeda -bắt đầu hoạt động tại Syria. Mỹ và phương Tây tổ chức Hội nghị “Những người bạn của Syria” tập hợp lực lượng lên án Tổng thống Assad và ủng hộ lực lượng đối lập lật đổ ông.

Một khu vực tại Syria bị trúng bom do liên quân thả xuống các mục tiêu IS. Ảnh Reuters
Một khu vực tại Syria bị trúng bom do liên quân thả xuống các mục tiêu IS. Ảnh Reuters

Tháng 6/2012, Hội nghị “Nhóm hành động về Syria” tại Geneva (Hội nghị Geneva I) với sự tham gia của 5 ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an nhất trí thành lập chính quyền chuyển tiếp.

Bước sang năm 2013, Chính quyền Assad chiếm ưu thế trên thực địa, các lực lượng đối lập mâu thuẫn sâu sắc. Mỹ và phương Tây muốn can thiệp quân sự vào Syria ngoài khuôn khổ Liên Hợp quốc nhưng thất bại. Lực lượng đối lập được Mỹ hậu thuẫn cáo buộc Chính quyền Assad sử dụng vũ khí hóa học, Mỹ đe dọa tấn công quân sự.

Tháng 9, Nga đề xuất sáng kiến đổi vũ khí hóa học lấy hòa bình, đạt thỏa thuận với Mỹ và Hội đồng Bảo an ra Nghị quyết 2118 về Syria. Hơn 30 nhánh đối lập rút khỏi Hội đồng dân tộc Syria (SNC) do thất bại trên chiến trường và mâu thuẫn nội bộ.

Cùng năm này, IS chiếm giữ phía Bắc Syria và phát triển nhanh. Một năm tiếp theo chứng kiến IS trở thành mối đe dọa toàn cầu, khiến Mỹ phải tập hợp lực lượng chống IS.Mỹ bắt đầu không kích IS tại Syria và thành lập Liên minh chống IS (60 nước tham gia). Hội đồng Bảo an cũng ra Nghị quyết kêu gọi cộng đồng quốc tế hợp tác chống IS.

Năm 2015, IS phát triển nhanh ở Iraq và Syria, tấn công khủng bố nhiều nơi trên thế giới. Ngày 30/9, Nga không kích IS và các tổ chức khủng bố ở Syria. Nga và Iran, Iraq, Syria thành lập Trung tâm thông tin chống khủng bố. Những tháng cuối năm, Hội nghị quốc tế về Syria tại Vienna trao cho Liên hợp quốc vai trò tìm kiếm giải pháp chính trị cho cuộc chiến ở Syria; Hội đồng Bảo an thông qua Nghị quyết 2254 về lộ trình hòa bình Syria.

Đầu năm nay, hòa đàm Syria bắt đầu tại Geneva dự kiến kéo dài 6 tháng. Ngày 27/2, Thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ và Nga bảo trợ có hiệu lực ở Syria, IS và al-Nusra không thuộc đối tượng áp dụng ngừng bắn.

Lý giải “thế bí” của bài toán Syria

5 năm chiến tranh tại Syria, hơn 250.000 người chết, khoảng 1,6 triệu người bị thương, 45% dân số lưu vong, trong đó hơn 4 triệu người trốn ra nước ngoài, thiệt hại vật chất 233 tỷ USD.

Tại Syria hội đủ mâu thuẫn thuộc 3 cấp độ. Đầu tiên, phải kể đến 3 loại mâu thuẫn thuộc nội bộ Syria, đó là mâu thuẫn giữa đa số người theo Hồi giáo Sunni với Chính quyền Assad thuộc dòng Hồi giáo Shiite; mâu thuẫn giữa các nhóm sắc tộc tại Syria, đặc biệt là người Kurd và mâu thuẫn giữa chính quyền quan liêu với thị dân và lớp trẻ đòi hỏi cải cách chính trị theo hướng cởi mở, dân chủ, hội nhập quốc tế.

Các tay súng của Lực lượng Syria Tự do hoạt động ở thành phố Shadadi, phía Đông Syria. (Ảnh: Reuters)
Các tay súng của Lực lượng Syria Tự do hoạt động ở thành phố Shadadi, phía Đông Syria. Ảnh: Reuters

Thứ hai, đó là mâu thuẫn giữa các cường quốc khu vực là Iran, Saudi Arabia và Thổ Nhĩ Kỳ, tranh giành ngôi vị bá chủ khu vực Trung Đông. Là đồng minh của Mỹ, Saudi Arabia và Thổ Nhĩ Kỳ tìm mọi cách loại bỏ chính quyền Assad. Ngược lại, với sự hậu thuẫn của Nga, Iran giúp đỡ, bảo vệ Tổng thống Assad.

Thứ ba, ở cấp độ toàn cầu, cuộc chiến tranh ở Syria thể hiện mâu thuẫn giữa hai cường quốc quân sự là Mỹ và Nga. Syria nằm ở bờ Đông Địa Trung Hải, ở ngã ba của 3 châu lục: châu Á, châu Âu và châu Phi nên có vị trí địa chính trị, địa chiến lược đặc biệt quan trọng.

Nói cách khác, tại Syria, Mỹ và Nga mâu thuẫn đối kháng với nhau về lợi ích chiến lược và Syria là quốc gia độc nhất trên hành tinh hội đủ các mâu thuẫn đối kháng của thế giới đương đại.

Viễn cảnh nào cho Syria?

Thứ nhất, cần hiểu việc Nga tham chiến tại Syria là một đột phá chiến lược của Tổng thống Putin. Sự tham chiến của Nga dẫn đến các hệ quả: cục diện trên chiến trường Syria nghiêng về phía chính quyền Assad; Mỹ và đồng minh rơi vào thế bị động đối phó và phải từng bước xuống thang nhân nhượng Nga.

Thứ hai, tương quan lực lượng của các bên trên chiến trường luôn là yếu tố quyết định thúc đẩy các giải pháp chính trị cho cuộc xung đột. Cuối năm 2015 đầu năm 2016, cục diện trên chiến trường Syria là Chính quyền Assad không thể đè bẹp IS và các lực lượng đối lập, lực lượng đối lập cũng không thể lật đổ được chính quyền của Tổng thống Assad.  

Những điều trên thể hiện thực tế khách quan là Mỹ, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia, chính quyền Assad và Iran không một bên nào có thể “nuốt” cả miếng bánh Syria và dù không muốn, phải thỏa hiệp với nhau thông qua ngừng bắn, từng bước đến giải pháp chính trị chấm dứt cuộc chiến tranh đẫm máu ở Syria.

Giây phút yên bình hiếm hoi ở Syria sau 5 năm chiến tranh khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực
Giây phút yên bình hiếm hoi ở Syria sau 5 năm chiến tranh khi thảo thuận ngừng bắn có hiệu lực tháng 2 vừa qua. Ảnh Sputnik

Thứ ba, chiến tranh có thể kết thúc vào cuối năm 2016, nhưng xung đột giữa các phe phái, giữa các lực lượng vẫn tiếp tục và nguy cơ Syria bị chia cắt thành nhiều vùng. Để tránh nguy cơ tan rã và chiến tranh tiếp tục, có lẽ phương án hợp lý và khả thi nhất là Syria trở thành nhà nước liên bang.

Thứ tư, xét đến cùng, Syria đi về đâu phần quan trọng phụ thuộc vào hợp tác giữa Nga với Mỹ. Mục tiêu chiến lược của Mỹ là bình thường hóa quan hệ với Iran để ở thế mạnh trong việc mặc cả với Nga và Trung Quốc về những vấn đề Trung Đông nói riêng, những vấn đề toàn cầu nói chung. Muốn làm điều đó, Mỹ phải hợp tác với Nga giải quyết cuộc chiến ở Syria.

Có thể cuối năm 2016, chiến tranh ở Syria sẽ kết thúc, xung đột quân sự còn lâu dài, sang năm 2017 sẽ có sự thỏa hiệp giữa các phe phái, giữa các bên can dự vào Syria để đi đến hình thành nhà nước liên bang ở quốc gia này. Song tất cả chỉ là dự báo, vẫn cần theo dõi sát tình hình để có nhận thức đúng đắn, kip thời./.

Thiếu tướng, PGS. TS. Lê Văn Cương

(Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học, Bộ Công an)

tin mới

NATO – Nga: Cuộc chiến không khoan nhượng ở Ukraine

NATO – Nga: Cuộc chiến không khoan nhượng ở Ukraine

(Baonghean.vn) - Ngoại trưởng Ba Lan mới đây cho biết, việc binh lính NATO ở Ukraine là “điều bí mật mà ai cũng biết”. Tuy nhiên, NATO đang gặp nhiều khó khăn trong việc giúp Ukraine trụ vững trước đòn tiến công của Nga. NATO ngày càng cảm nhận rõ hơn về mối đe dọa trực tiếp.

Báo Mỹ: Ukraine không có vũ khí để chống 'bom thần kỳ' của Nga

Báo Mỹ: Ukraine không có vũ khí để chống 'bom thần kỳ' của Nga

(Baonghean.vn) - Theo Forbes, bom lượn KAB đã trở thành "vũ khí thần kỳ" thực sự của Nga. Trong khi đó, Lực lượng vũ trang Ukraine phàn nàn rằng, họ không có biện pháp nào đối phó. Có thể máy bay chiến đấu F-16 sẽ hỗ trợ Kiev, nhưng phải chờ đợi cho đến khi chúng xuất hiện đủ số lượng.

Chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine trở thành cuộc chiến Nga - phương Tây

Chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine trở thành cuộc chiến Nga - phương Tây

(Baonghean.vn) - “Chúng ta đang ở trong tình trạng chiến tranh” - lời khẳng định này của thư ký báo chí Tổng thống Nga, Dmitry Peskov gần như được hiểu là một sự thay đổi cơ bản trong cách tiếp cận của Điện Kremlin, không phải chỉ đánh giá xung đột ở Ukraine, mà cả tình hình ở Nga nói chung.

Quân đội Pháp có thực sự hành quân đến Ukraine?

Quân đội Pháp có thực sự hành quân đến Ukraine?

(Baonghean.vn) - Trong bối cảnh xung đột hiện nay, nếu 2.000 binh lính Pháp được cử đến Ukraine, sẽ chỉ như “một giọt nước trong đại dương”. Hơn nữa, nếu thực sự phương Tây nỗ lực muốn xoay chuyển tình hình, thì họ liệu có tuyên bố công khai và tích cực về việc gửi quân tới Ukraine như vậy?

Tướng Cương: IS có thể là 'công cụ' gây ra vụ khủng bố đẫm máu ở Nga

Tướng Cương: IS có thể là 'công cụ' gây ra vụ khủng bố đẫm máu ở Nga

(Baonghean.vn) - Vụ khủng bố đẫm máu tại nhà hát Crocus City Hall vùng ngoại ô Moskva tối 22/3 trở thành tâm điểm của dư luận thế giới. Liên quan vụ việc, PGS.TS. Thiếu tướng Lê Văn Cương – nguyên Viện trưởng Viện chiến lược Bộ Công an nêu quan điểm trong cuộc trả lời phỏng vấn Báo Nghệ An.

Bản tin quốc tế: Tất cả nghi phạm thực hiện vụ khủng bố ở ngoại ô Moskva đều là người nước ngoài

Bản tin quốc tế: Tất cả nghi phạm thực hiện vụ khủng bố ở ngoại ô Moskva đều là người nước ngoài

(Baonghean.vn) - Bản tin quốc tế hôm nay có những thông tin sau: Tất cả nghi phạm thực hiện vụ khủng bố ở Nga đều là người nước ngoài; Ukraine tập kích loạt tên lửa vào Crimea; Mỹ thông qua dự luật 1,2 nghìn tỷ USD ngăn chính phủ đóng cửa; Tổng Thư ký LHQ kêu gọi ngừng bắn tại Gaza.

Cựu cố vấn Lầu Năm Góc cho rằng tình báo phương Tây có thể liên quan đến vụ tấn công khủng bố ở Nga

Cựu cố vấn Lầu Năm Góc cho rằng tình báo phương Tây có thể liên quan đến vụ tấn công khủng bố ở Nga

(Baonghean.vn) - Cựu cố vấn Lầu Năm Góc, Đại tá đã nghỉ hưu Douglas McGregor cho rằng, các cơ quan tình báo phương Tây - CIA và MI6, có thể liên quan đến vụ tấn công khủng bố tại khu phức hợp Crocus ở ngoại ô Moskva, và những kẻ tấn công liên quan đến các phần tử chiến đấu ở phía Ukraine.

Mỹ và Nga thức tỉnh châu Âu về quốc phòng

Mỹ và Nga thức tỉnh châu Âu về quốc phòng

(Baonghean.vn) - Châu Âu như được thức tỉnh, sau một thời gian lơ là đầu tư phát triển quốc phòng, và bị phụ thuộc sâu sắc vào Mỹ. EU cố gắng chuẩn bị cho một tương lai, trong đó Tổng thống Putin, và rất có thể là ông Donald Trump sẽ đóng vai trò quan trọng.