(Baonghean) - Một loạt vụ đánh bom đẫm máu lại xảy ra tại 2 thành phố ven biển của Syria khiến hàng trăm người thương vong. Dù lệnh ngừng bắn vẫn còn giá trị về mặt lý thuyết, nhưng trên thực tế, bất đồng quan điểm giữa Nga và Mỹ cả trên thực địa lẫn trên bàn đàm phán đang đẩy tình hình Syria vào bế tắc. Dư luận lo ngại những vụ đánh bom sẽ chưa dừng lại, đe dọa khả năng sụp đổ hoàn toàn lệnh ngừng bắn do Nga và Mỹ làm trung gian.
Nga “xuống nước”, Mỹ “làm cao”
Hôm nay (25/5), Nga bắt đầu không kích chống các nhóm khủng bố không tham gia thỏa thuận ngừng bắn tại Syria - chủ yếu là mặt trận Jabhat Al-Nusra - và các nhóm vũ trang đang đưa lính và vũ khí vượt biên giới Syria - Thổ Nhĩ Kỳ trái phép.
 |
| Thành phố Tartus sau vụ đánh bom. Ảnh: AP |
Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu đã đưa ra đề xuất với Mỹ để cùng phối hợp chiến dịch không kích với quan điểm rằng biện pháp này sẽ giảm nguy cơ tấn công nhầm dân thường và mang lại bước tiến cho các giải pháp hòa bình tại Syria.
Tuy nhiên, Mỹ đã thẳng thừng từ chối và cho rằng Mỹ và Nga có các mục tiêu quân sự riêng biệt. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Jeff Davis tuyên bố: "Chúng tôi không phối hợp hay hợp tác gì với Nga trong bất kỳ chiến dịch nào ở Syria". Thay vào đó, Mỹ đang thảo luận về khả năng thực thi một số cơ chế mang tính bền vững nhằm tăng cường giám sát và thúc đẩy hiệp ước đình chiến.
Đây không phải lần đầu tiên các kế hoạch của Nga hoặc Mỹ không nhận được đồng thuận của phía bên kia. Trước đó hồi tháng 4, Mỹ cũng từng nêu đề xuất với Nga về việc lập một hệ thống mới nhằm giám sát thỏa thuận ngừng bắn tại Syria cũng như đề nghị phân định rõ vùng lãnh thổ không giao tranh song Nga cũng không đồng ý. Điều đó cho thấy vẫn còn những bất đồng rất lớn giữa Nga và Mỹ xuất phát từ những tính toán chiến lược khác nhau giữa 2 bên.
Các nhà phân tích cho rằng, những bước đi mạnh mẽ và khó dự đoán của Nga đã tạo nên một vị thế mới cho nước này tại khu vực Trung Đông. Bởi vậy Mỹ phải tìm cách để cân bằng lại, và chắc chắn không phải bằng cách cùng Nga tham gia chiến dịch không kích hôm nay.
Thay vào đó, Mỹ có kế hoạch cùng lực lượng đối lập tấn công vào thành phố Raqqa - thủ phủ không chính thức của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Syria. Trong khi đó, Nga cũng không đồng ý với ý tưởng phân định vùng lãnh thổ không giao tranh, bởi Nga cho rằng đó thực chất là sự “chia rẽ Syria” - kịch bản mà Nga và chính quyền Assad đều không muốn.
Nguy cơ sụp đổ lệnh ngừng bắn
Không có sự đồng ý của Mỹ, Nga vẫn đơn phương sử dụng máy bay chiến đấu để tấn công bất cứ tổ chức nào không tuân thủ lệnh ngừng bắn bắt đầu từ hôm nay. Trong khi Chỉ huy lực lượng quân sự Mỹ ở khu vực Trung Đông - tướng Joseph Votel đã tới Syria để bàn thảo kế hoạch tấn công thành phố Raqqa. Lựa chọn hành động khác nhau trên thực địa chỉ là sự nối dài các bất đồng giữa Nga và Mỹ, vốn đã thể hiện trong hàng loạt cuộc đàm phán trước đây, mới nhất là tại vòng đàm phán ở Geneva, Thụy Sỹ hồi cuối tháng 4.
 |
| Tổng thống Nga Vladimir Putin và Bộ trưởng Quốc phòng Sergey Shoigu bàn về kế hoạch tại Syria. Ảnh: Sputnik. |
Trong cuộc họp tiếp xúc Syria do Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp Nga Sergei Lavrov đồng chủ trì cách đây 1 tuần, 2 bên đều thừa nhận sự mong manh của thỏa thuận ngừng bắn hiện nay tại Syria. Bản thân Đặc phái viên Liên hợp quốc về Syria Staffan de Mistura cũng khẳng định ông không thể mời chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad và phe đối lập Syria quay trở lại bàn đàm phán cho đến khi có 1 “lệnh ngừng bắn đáng tin cậy”.
Hiện nay, lực lượng IS tại Syria đang hứng chịu rất nhiều tổn thất trước các đợt tấn công của cả quân chính phủ cũng như của các liên minh quốc tế. Lãnh thổ mà IS chiếm đóng tại Syria đã thu hẹp 20%, trong đó có các thành phố quan trọng như Deir-al zor, al-Mayadin, Palmyra…
 |
| Nga - Mỹ vẫn bất đồng về kế hoạch tại Syria. Ảnh: Reuters. |
Nếu cuộc chiến chống IS đang trên đà tiến triển tốt thì cuộc đối đầu giữa quân chính phủ và lực lượng nổi dậy lại đang diễn biến xấu đi, thậm chí một số chuyên gia còn tiên đoán về sự sụp đổ hoàn toàn lệnh ngừng bắn có hiệu lực từ 27/2.
Nguy cơ này là thực tế khi hàng loạt vi phạm lệnh ngừng bắn liên tục diễn ra trong thời gian gần đây quanh các địa điểm chiến lược như Aleppo, Idlib, Homs và gây thương vong lớn. Gần đây nhất là loạt đánh bom đẫm máu lại xảy ra tại 2 thành phố ven biển của Syria là Tartus và Jableh hôm 23/5 khiến ít nhất 150 người thiệt mạng và hơn 200 bị thương. Cũng như mọi lần trước, cả quân Chính phủ Syria và phe nổi dậy Syria đều đổ lỗi cho nhau về những vụ bạo lực này.
Cho đến thời điểm này, có lẽ không một ai có thể đưa ra những nhận định lạc quan cho tình hình tại Syria. Với bất đồng giữa Nga và Mỹ, bất đồng giữa các lực lượng nội tại của Syria, các chuyên gia cho rằng cuộc nội chiến tại nước này đang rơi vào vòng luẩn quẩn và còn lâu mới tìm ra lối thoát. Lệnh ngừng bắn vốn từng được hy vọng là nền tảng cho việc tìm kiếm giải pháp hòa bình tại Syria giờ đây lại rơi vào tình trạng vô cùng mong manh.
Thúy Ngọc
