Hoãn cưới con vì không đủ chỗ ở
Trong 24 hộ dân nói trên thì gia đình ông Võ Văn Trung (khối 6, thị trấn Cầu Giát, huyện Quỳnh Lưu) là hộ sinh sống từ những năm đầu tiên. Năm 1990, ông Trung được chuyển về làm công nhân tại Công ty Vật liệu xây dựng chất đốt và hơn 3 năm sau, ông được công ty bán hóa giá một gian nhà tập thể để gia đình sinh sống. Lần lượt 2 người con ra đời, cộng với mẹ đẻ, căn nhà là nơi sinh hoạt của 5 con người.
 |
| Ông Võ Văn Trung kể về những trận lụt, nước tràn vào nhà đến ngực. Ảnh: Phạm Bằng |
Tuy nhiên, cũng chừng đó năm gia đình ông sống kiểu “ở trọ” vì thửa đất chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Ông kể, vì thời điểm đó ông chỉ mua tài sản trên đất của công ty nên đến bây giờ, gia đình cũng chưa được cấp sổ đỏ. Do diện tích căn nhà quá nhỏ, chỉ đủ kê 2 chiếc giường với bộ bàn ghế nên năm ngoái, người con trai đầu xin cưới vợ nhưng ông và vợ chưa đồng ý.
“Nếu cho con cưới thì vợ chồng nó không biết ở đâu. Mình cũng không nỡ lòng nào để con cái mất mặt khi phía thông gia thấy hoàn cảnh của mình như thế này”, ông Trung buồn bã nói.
Sát với nhà ông Trung là căn nhà xập xệ, ẩm thấp của gia đình bà Nguyễn Thị Tám. Năm 1993, bà Tám lấy chồng rồi dành dụm được ít tiền nên đã mua một gian nhà tập thể của Công ty Vật liệu xây dựng chất đốt. Thời gian cứ thế trôi, khi 3 người con gái của bà Tám đi lấy chồng và làm ăn xa thì bà vẫn sống côi cút trong căn nhà chưa một lần sửa sang cùng đứa cháu ngoại với diện hộ nghèo.
Bà kể, do căn nhà xuống cấp nghiêm trọng nên bà phải lấy bạt, ni lông phủ trên mái ngói để chống thấm mỗi khi mưa xuống. Nhưng đối với lũ lụt thì bà hết cách nên khi nước ngập cao quá đầu gối, bà đành phải tìm tạm nơi trú ngụ khác.
 |
| Bà Nguyễn Thị Tám trong ngôi nhà xập xệ hàng chục năm qua. |
Hoàn cảnh của ông Trung, bà Tám cũng là thực trạng chung của 24 hộ dân nơi đây. Tìm hiểu được biết, tổng diện tích 3.780m2 đất của 24 căn nhà mà các hộ đang ở, kinh doanh nằm trong tổng diện tích 7.772m2 vào năm 1989 Công ty thương nghiệp Quỳnh Lưu đã bàn giao cho Công ty vật liệu xây dựng chất đốt.
Năm 1994, Công ty vật liệu xây dựng chất đốt bán 8 ki ốt phía Đông với diện tích 960m2 cho 8 người, trong đó có những cán bộ Nhà nước. Sau đó, một số người đã bán lại cho người khác và hiện nay người dân đã làm nhà ở và kết hợp kinh doanh.
Cũng từ năm 1992 -1997, công ty đã thanh lý, hóa giá nhà tập thể trên đất cho 14 hộ gia đình có cán bộ, công nhân viên đang làm việc tại công ty với diện tích 2.822 m2. Sau đó, có 9 hộ dân ở nơi khác đã mua lại của một số cán bộ nghỉ hưu hoặc chuyển đi nơi khác.
Theo ông Võ Đức Mùi – Chủ tịch UBND thị trấn Cầu Giát (Quỳnh Lưu), do các hộ gia đình này trước đây chỉ mua tài sản trên đất của Công ty vật liệu xây dựng chất đốt nên Nhà nước chưa thể cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho họ. Vì thế, các hộ dân này cũng không được sửa chữa, xây mới nhà ở khi chưa được cấp thẩm quyền cho phép. Đến nay, diện tích này chưa được Nhà nước giao cho thị trấn quản lý nên cũng chưa thể đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông, mương thoát nước.
“Treo” đến khi nào?
Tháng 3/2006, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã vào cuộc thanh tra việc chấp hành pháp luật về đất đai đối với Công ty vật liệu xây dựng chất đốt.
Theo kết luận, công ty này trước đây là cửa hàng vật liệu chất đốt và đến năm 1988 được chuyển thành công ty, trực thuộc UBND huyện Quỳnh Lưu quản lý. Đến thời điểm kiểm tra, công ty này chưa thực hiện các thủ tục xin thuê đất hoặc giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định.
 |
| Nhà của các hộ dân đã xuống cấp nghiêm trọng nhưng không được sữa chữa, xây mới. Ảnh: Phạm Bằng |
Việc công ty bán 8 ki ốt và thanh lý, hóa giá nhà tập thể trên đất cho 14 hộ gia đình là chưa đúng quy định. Hiện nay, diện tích thực tế công ty còn sử dụng là 1.670m2 gồm dãy ki ốt bán hàng.
Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường kiến nghị UBND tỉnh thu hồi 960m2 có 8 ki ốt mà công ty đã bán và 2.822m2 đất có 14 nhà ở tập thể mà công ty đã hóa giá cho cán bộ, công nhân viên của công ty. Mặc dù trong một thời gian khá dài hoạt động không hiệu quả, nhưng công ty vẫn chưa được tiến hành giải thể hoặc chuyển đổi sang loại hình doanh nghiệp khác.
Đến thời điểm này, công ty vẫn chưa đủ điều kiện thuê đất hoặc giao đất. Vì vậy, UBND huyện Quỳnh Lưu quan tâm có phương án dứt điểm về thực trạng kinh doanh của công ty để công ty sớm ổn định và có điều kiện chấp hành đầy đủ việc xin thuê đất, giao đất theo đúng quy định pháp luật.
Đến nay, kết luận trên đã có hiệu lực đúng 12 năm, nhưng những kiến nghị của đoàn thanh tra vẫn chưa được giải quyết. Hiện nay, nguồn thu của công ty này chỉ dựa vào việc cho thuê dãy ki ốt và chỉ còn giám đốc với kế toán có lương và nộp bảo hiểm.
 |
| Khu đất của các hộ dân vẫn chưa được thu hồi để quy hoạch thành khu dân cư. |
Liên quan đến diện tích đất của công ty vật liệu xây dựng chất đốt, vào tháng 6/2015, Công ty vật liệu xây dựng chất đốt có tờ trình xin trả lại diện tích 3.780m2 cho Nhà nước với lý do “không còn nhu cầu sử dụng”. Đến tháng 7/2015, phía công ty này và UBND thị trấn Cầu Giát đã làm thủ tục bàn giao đất trên thực địa.
Năm 2010, UBND tỉnh đã có Quyết định 3489 ngày 5/8/2010 cho phép Công ty Cổ phần Đông Á khảo sát, lựa chọn địa điểm lập quy hoạch xây dựng dự án “Khu nhà ở hỗn hợp ven sông Thái”. Sau đó, dự án được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch chi tiết với diện tích hơn 2ha, bao trọn cả phần đất của Công ty Vật liệu xây dựng chất đốt. Tuy nhiên, sau 3 năm, chủ đầu tư không triển khai thực hiện dự án và có văn bản xin ngừng nên UBND tỉnh đã có quyết định chấm dứt hoạt động dự án, hủy bỏ quy hoạch xây dựng đã được phê duyệt.
Sau khi nhận bàn giao từ công ty, tháng 10/2017, UBND thị trấn Cầu Giát đã làm tờ trình gửi UBND huyện Quỳnh Lưu đề nghị thu hồi diện tích trên. Và chỉ ít ngày sau đó, UBND huyện Quỳnh Lưu có tờ trình gửi UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường đề nghị thu hồi diện tích đất mà công ty đã bàn giao. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, UBND tỉnh vẫn chưa có quyết định thu hồi diện tích trên.
Ông Võ Đức Mùi – Chủ tịch UBND thị trấn Cầu Giát cho rằng, do tỉnh vẫn chưa thu hồi nên diện tích đất trên vẫn thuộc quản lý của Công ty vật liệu xây dựng chất đốt. Vì thế, các bước quy hoạch khu dân cư vẫn chưa thể thực hiện và quyền lợi của những hộ dân này vẫn đang “treo”.
