Ngộ độc rượu methanol có thể dẫn tới tử vong nếu không phát hiện kịp thời. Đau đầu, ngủ lịm, mắt mờ… đều là những dấu hiệu ngộ độc nhưng dễ bị bỏ qua.
Dễ tử vong nếu không phát hiện sớm
Bệnh nhân N.T.H. (49 tuổi, Hà Tĩnh) vào viện lúc 6h45 ngày 31/12/ 2015 với lý do hôn mê. Bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp (nhưng không điều trị) và sỏi thận. Cách và viện khoảng 3 ngày, bệnh nhân uống rượu với số lượng nhiều và uống nhiều lần. Khoảng 17h chiều 30/12/2015, bệnh nhân xuất hiện nhìn mờ, nhìn mờ tăng dần, và nhanh chóng rối loạn ý thức. Bệnh nhân được đưa vào Bệnh viện Hữu nghị đa khoa Nghệ An trong tình trạng hôn mê sâu (GCS 5 điểm), thở nhanh sâu, mạch 100 lần/phút, huyết áp 100/60 mmHg, đồng tử hai bên giãn đều 5 mm, phản xạ đồng tử với ánh sáng âm tính, không có liệt khu trú. Bệnh nhân được đặt ống nội khí quản, thở máy ngay lập tức. Chụp cắt lớp vi tính sọ não không thấy tổn thương. Xét nghiệm máu có tình trạng toan chuyển hóa nặng nề (pH: 7,106; PCO2: 15,2 mmHg; PO2: 458,1 mmHg; HCO3-: 7,7 mmol/l. Bệnh nhân được chẩn đoán sơ bộ là hôn mê gan, và chuyển ra Khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai.
Qua khám xét, đánh giá và trên cơ sở các kết quả xét nghiệm mà bệnh viện Hữu nghĩ đa khoa Nghệ An đã làm, y bác sĩ Khoa Cấp cứu A9 đã nghĩ ngay đến tình trạng ngộ độc rượu, nói đúng hơn là ngộ độc Methanol. Xét nghiệm định lượng Methanol máu, có kết quả sau vài giờ, là 107 mg/dl.
Với tình trạng hôn mê sâu, giãn đồng tử hai bên, toan chuyển hóa nặng nề... thì bệnh nhân có nguy cơ tử vong rất cao. Ngay sau khi nghĩ tới bệnh nhân bị ngộ độc Methanol, y bác sĩ đã điều trị cho bệnh nhân bằng natribicarbonat 4,2% truyền tĩnh mạch, lọc máu liên tục...
Nói về hiện tượng này, bác sĩ Lương Quốc Chính, Khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Loại rượu duy nhất để uống có tên là rượu ethylic hoặc ethanol được sản xuất theo quy trình riêng và sản phẩm phải đạt tiêu chuẩn chất lượng thực phẩm. Cũng có nhiều loại rượu khác nhưng có độc tính rất cao như rượu methanol. Methanol được sản xuất trong công nghiệp, là sản phẩm cuối của nhiều quy trình sản xuất, từ sự chuyển hóa của nhiều loại quả, từ sự phân hủy rác... Methanol có nhiều ứng dụng khác nhau trong công nghiệp như dùng làm sơn, để lau chùi véc ni, dùng làm dung môi... Tuy nhiên, tuyệt đối không được sử dụng methanol làm rượu thực phẩm như ethanol.
 |
| Bệnh nhân N.T.H. đang được lọc máu liên tục tại Khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai. |
Phần lớn các trường hợp tử vong do ngộ độc methanol là do tự tử hoặc sử dụng methanol làm đồ uống thay thế cho ethanol... Ở người lớn, ngộ độc methanol với liều 8g (1ml dung dịch 100%) đã có thể gây mù, ngộ độc với liều 10g (30 ml dung dịch 40%) có thể gây tử vong. Ở trẻ em, ngộ độc methanol với liều 0,25 ml/kg đã gây mù mắt và 0,5 ml/kg đã gây tử vong (dung dịch 100%). Trước khi gây độc, methanol được chuyển hóa thành formaldehyde và sau đó được oxy hóa thành axit formic (formate). Nồng độ axit formic trong máu cao ức chế cytochrome oxidase của ty lạp thể trong tế bào gây thiếu oxy tế bào, toan chuyển hóa nặng, tổn thương thần kinh thị giác và tổn thương võng mạc mắt. Ngoài ra, methanol gây ức chế thần kinh trung ương, giãn mạch, tụt huyết áp và giảm cung lượng tim.
Dấu hiệu nhận biết sớm ngộ độc rượu
Bác sĩ Chính cho biết, các triệu chứng nhiễm độc methanol thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau uống nhưng có thể muộn hơn, tuỳ thuộc vào số lượng mà bệnh nhân uống, bệnh nhân có uống cùng ethanol hay không (xuất hiện triệu chứng chậm hơn) và tình trạng folate của bệnh nhân. Thường có hai giai đoạn, giai đoạn kín đáo (vài giờ đến 30 giờ đầu) và giai đoạn biểu hiện ngộ độc rõ tiếp theo sau. Vì triệu chứng lúc đầu thường kín đáo và nhẹ (ức chế nhẹ thần kinh, an thần, vô cảm) nên thường bị bệnh nhân chủ quan và bỏ qua hoặc trẻ nhỏ không được phát hiện.
Vấn đề về thần kinh: Lúc đến viện, bệnh nhân thường tỉnh táo và kêu đau đầu, chóng mặt, sau đó quên, bồn chồn, hưng cảm, ngủ lịm, lẫn lộn, hôn mê, co giật.
Nhận biết qua mắt: Lúc đầu chưa biểu hiện, sau đó nhìn mờ, sợ ánh sáng, ám điểm, đau mắt, song thị, ám điểm trung tâm, giảm hoặc mất thị lực, ảo thị (ánh sáng chói, các chấm nhảy múa, nhìn thấy đường hầm,...). Đồng tử phản ứng kém với ánh sáng, soi đáy mắt thấy gai thị xung huyết, sau đó phù võng mạc lan rộng dọc theo các mạch máu đến trung tâm đáy mắt, các mạch máu cương tụ, phù gai thị, xuất huyết võng mạc. Đồng tử giãn cố định là dấu hiệu của ngộ độc nặng và tiên lượng xấu.
Dấu hiệu sinh tồn: Nhịp tim nhanh, thở nhanh và sâu (kiểu thở kussmaul), huyết áp thường bình thường cho đến khi tử vong. Trước khi có các biện pháp điều trị đặc hiệu như hiện nay, bệnh nhân thường tử vong do ngừng thở.
Để kịp thời cứu người bị ngộ độc, bác sĩ Chính khuyên: Khi bệnh nhân bị ngộ độc rượu, nhất là có rối loạn ý thức, nguyên tắc cấp cứu cơ bản ban đầu là phải đảm bảo thông thoáng đường hô hấp bằng cách cho bệnh nhân nằm đầu cao và tư thế nghiêng an toàn. Cứ vài giờ phải đánh thức bệnh nhân dậy, nếu bệnh nhân tỉnh và có thể ăn uống được thì cho ăn cháo loãng... nhằm tránh hạ đường huyết. Nếu bệnh nhân không tỉnh, ứ đọng hầu họng nhiều, thở nhanh và thở sâu, thậm chí có co giật... thì vẫn giữ bệnh nhân ở tư thế đầu cao, nằm nghiên an toàn sau đó nhanh chóng gọi người đến hỗ trợ, gọi xe cấp cứu tới xử lý và đưa bệnh nhân tới bệnh viện. Nếu bệnh nhân tỉnh dậy nhưng đau đầu nhiều, chóng mặt và nhìn mờ, sợ ánh sáng, ám điểm, đau mắt, song thị, ám điểm trung tâm, giảm hoặc mất thị lực, ảo thị... thì cần phải đưa tới bệnh viện khám.
“Uống rượu “quá chén” gây rất nhiều tác hại đối với sức khỏe con người. Vì vậy nên tiết chế, điều độ. Khi thấy có biểu hiện đau đầu, chóng mặt, nhìn mờ bóng mây... sau vài tiếng uống rượu cần tới bệnh viện khám ngay”, bác sĩ Lương Quốc Chính cảnh báo.
Theo VietQ.vn
