Tác giả “Thánh ca Truông Bồn“: Tôi đã viết về họ như viết về mình

Thùy Vinh - Cao Trần

Theo dõi Báo Nghệ An trên Google News
(Baonghean.vn) -Nhân kỷ niệm 71 năm Ngày Thương binh liệt sỹ (27/7) năm nay, Hội nhà văn Việt Nam sẽ tổ chức Lễ trao tặng cuốn "Thánh ca Truông Bồn" đến các hội cựu TNXP, các chiến sỹ TNXP tỉnh Nghệ An (ngày 21/7/2018, tại TP Vinh). Nhân dịp này, Báo Nghệ An có cuộc trao đổi với Nhà văn Trần Huy Quang, tác giả cuốn sách.
PV: Thưa nhà văn Trần Huy Quang, chúng tôi được biết tập truyện ký “Thánh ca Truông Bồn” đã ra đời với rất nhiều xúc cảm của ông, cũng như đã lấy được rất nhiều xúc cảm của bạn đọc? Nó không chỉ đơn thuần là việc ghi chép trung thực những ký ức của người thân liệt sỹ, những nhân chứng sống của sự kiện Truông Bồn, mà nó còn là sự “hóa thân” tài tình và nhân bản của chính nhà văn vào mỗi chân dung mà ông xây dựng. Điều gì vậy đã thúc đẩy ông viết nên Thánh ca Truông Bồn chân thực - xúc động đến vậy?
Chân dung nhà văn
Chân dung nhà văn Trần Huy Quang. Ảnh: Cao Trần
Nhà văn Trần Huy Quang: Ngoài cái việc tri ân những người đã ngã xuống thì có những việc rất cụ thể mà khi tình cờ ta gặp nó chính nó đã thúc đẩy hay là tạo cảm hứng cho chúng ta khởi dựng một cái gì đó. Tôi chỉ xin nói về cái cớ cụ thể ấy. Năm 2009, Hội Nhà văn có chủ trương đưa các nhà văn đến các vùng kinh tế sôi động trong cả nước để viết, riêng tôi và vài nhà văn khác trở lại nơi mà mình từng đào hầm, phá bom hay đã từng chôn cất đồng đội, đó là dọc đường 15, những sông Son, Địa Lợi, Linh Cảm, Bến Thủy, Khe Giao, Cầu Cấm, Phương Tích, Hoàng Mai và Truông Bồn. Năm ấy Truông Bồn chưa hoành tráng như bây giờ, nhưng nó để lại cho tôi những ấn tượng kinh khủng. Nhất là ngồi nói chuyện với mẹ Thởm (năm ấy mẹ còn sống), với chị Thông, chị Thuần, chị Thân, anh Cớn… khi họ kể về những người đồng đội của họ đã ngã xuống một cách anh dũng và cao đẹp khi trong tay họ đã có giấy nhập học, khi mà ở nhà đang chuẩn bị đám cưới cho họ thì như tôi và các chị đang cùng nhau hát khúc anh hùng ca rồi lại cùng nhau nước mắt lã chã rơi trong niềm thương nhớ. Rồi trong quá trình dựng lại chân dung 13 liệt sĩ Truông Bồn, tôi cũng không cầm nổi nước mắt. Tôi đã viết thế về họ như viết về mình và thế hệ mình.

“Mười ba chân dung liệt sĩ được tác giả thể hiện bằng một giọng văn trầm cảm. Trầm cảm cho nên âm ba của nó vọng sâu vào tâm thức của con người. Mỗi chân dung - mỗi cái chết hy sinh, là một số phận riêng, có tiếng vọng riêng. Nhưng từ những mối giao liên của lịch sử và văn hóa, những tiếng vọng riêng đó cộng hưởng với nhau thành một tiếng vọng nhân loại diễn đạt cái lý do tồn tại vĩnh hằng của một dân tộc: Độc lập - Tự do. Tiếng vọng đó phát ra từ một “tình huống thế giới”, để “bày tỏ cả một thế giới”, để đánh thức lương tri của con người hãy cảnh giác với những cuộc chiến tranh chống lại loài người và dân tộc”.

(Lê Văn Tùng- Văn nghệ công an)

 
PV: Hẳn rằng, sau nhiều năm của sự kiện Truông Bồn, rất nhiều điều đã chìm vào quên lãng, nhiều dấu tích cũng sẽ không còn, nhà văn chắc cũng gặp rất nhiều khó khăn khi tìm đến và viết về nơi này, về những người đã ngã xuống? 

Nhà văn Trần Huy Quang: Sau 42 năm họ hi sinh, tìm lại dấu tích gì về họ cũng khó. Thời gian xóa mờ tất cả. Trong 13 liệt sĩ, chỉ còn hai bà mẹ đã trên 90. May là các cụ quên gì thì quên nhưng hỏi về con gái mình thì các cụ nhớ hết, nỗi đau khó quên. Số còn lại chỉ còn em, mà khi chị hi sinh thì em mới 13, 14 tuổi, hình ảnh của chị mình chỉ còn như sương khói. Tôi phải tìm đến gần như hết những đồng đội còn sống, tìm kiếm những mảnh hồi ức về họ. Không còn hình bóng của cô TNXP mười tám, đôi mươi, sức trẻ căng đầy, nụ cười duyên dáng, làn tóc như mây nữa, bây giờ họ là những bà già xương xẩu, còm nhom. Người mất cũng nhiều. Người theo con theo cháu tứ tán khắp miền. Nhiều người không lấy được chồng, cô đơn, về già trông cậy vào cháu. Tuy nhiên, nhắc đến thời oanh liệt, mắt ai cũng sáng rực, thi nhau kể về những ngày gian khổ mà oai hùng với giọng hào sảng của người chiến thắng.

May tôi được nhiều người bạn giúp đỡ: Nhà xuất bản Phụ nữ đặt hàng đã cho tôi một ô tô và một biên tập viên đi cùng. Biên tập viên ấy là cô Thúy Hà, tác giả tập kí Đừng kể tên tôi vừa xuất bản. Rồi nhà báo Giao Hưởng, người Vinh, rất thuộc về Truông Bồn và nhà báo nữa là anh Hồ Minh Mẫn ở tạp chí Văn hóa Nghệ An. Nhất là bác Nguyễn Tâm Cớn dũng sĩ phá bom bươn bả đi với tôi cả tuần. 

Một cái khó nữa là 13 người cùng chiến đấu một chỗ, một trận, cùng hi sinh một lúc. Dựng lên 13 chân dung để không trùng lặp, để người nào ra người đó với những cá tính và nội tâm của từng người… là thử thách của nghệ thuật viết, không dễ vượt. 

Tác phẩm
Tác phẩm "Thánh ca Truông Bồn". Ảnh: Cao Trần
PV: Xin nhà văn chia sẻ với bạn đọc về lý do ông đặt tên cho cuốn sách, nói đúng hơn là tập chân dung về 13 liệt sỹ Truông Bồn là Thánh ca Truông Bồn?

Nhà văn Trần Huy Quang: Tôi viết về họ, những người cùng thế hệ của tôi nhưng đã vì tổ quốc mà hi sinh tất cả, là viết về sự cao đẹp của con người, về lòng quả cảm của con người. Khi họ đạt đến sự cao đẹp ấy thì với tôi, họ là Thánh. Những dòng tôi ca ngợi sự hi sinh của họ tôi muốn nó như Thánh ca, ca ngợi về sự hi sinh cao đẹp của tất cả những người đã ngã xuống tại mảnh đất Truông Bồn, nó là Thánh ca Truông Bồn. Năm 2011 khi Thánh ca Truông Bồn xuất bản lần đầu, Hội Văn nghệ thành phố Vinh cùng với tác giả đã lên Truông Bồn thắp hương tưởng niệm các liệt sĩ và hóa tác phẩm Thánh ca Truông Bồn bên ngôi mộ chung.

Nhân dịp ngày TBLS 27 tháng 7 năm nay, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức lễ Tặng sách viết về các liệt sĩ và Di tích lịch sử của các nhà văn. Đây là hoạt động văn học nhằm đền ơn đáp nghĩa người có công với Tổ quốc, cũng là thể hiện tinh thần công dân của các nhà văn. Rất mừng vui khi tôi được trao tặng đứa con tinh thần của mình, viết về những người con xứ Nghệ anh hùng, quả cảm cho bạn đọc quê hương. 

PV: Cảm ơn nhà văn và bạn đọc mong có nhiều cuộc tặng sách như thế này để nâng cao văn hóa đọc trong cộng đồng.

Nhà văn Trần Huy Quang, quê xã Quỳnh Minh, huyện Quỳnh lưu, Nghệ An. Tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Hà Nội. Từng là bộ đội pháo binh. Trưởng ban Văn báo Văn nghệ, hiện về hưu, tại Quỳnh Lưu.

- Tác phẩm chính: Chiếc áo màu lửa, Sự trắc trở đã qua, Người làm chứng, Ngày mai, Chị dâu, Mối tình hoang dã, Nước mắt đỏ, Nước mắt đỏ và những truyện khác, Thánh ca Truông Bồn, Phóng sự chọn lọc, Chân trời xa thẳm, Đạo của Tình yêu…

- Giải thưởng văn học:

 . Giải nhất Giải thưởng báo chí Hội nhà báo VN, “Lời khai của bị can”

 . Giải nhất báo Văn nghệ, “Câu chuyện về một ông Vua lốp”

 . Tặng thưởng Hội nhà văn, tiểu thuyết “Những cô gái Đồng Lộc”

 . Giải nhì truyện ngắn tạp chí Văn nghệ Quân đội, truyện Khe Cò

 . Giải nhì cuộc vận động sáng tác văn học về đề tài TBLS của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội phối hợp Hội Nhà văn VN tổ chức nhân 70 năm ngày TBLS… 

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.