Tầm nhìn và tư duy phát triển của Nghệ An trước thời cơ và thách thức mới

(Baonghean) - Chuyên mục “Diễn đàn” của Báo Nghệ An tuần này trân trọng giới thiệu bài viết của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đắc Vinh với những định hướng, ý kiến tâm huyết nhằm xây dựng Nghệ An tỉnh quê hương Bác Hồ ngày càng phát triển.

Nghệ An là miền “địa linh, nhân kiệt”, có nhiều tiềm năng và thế mạnh phát triển: Diện tích lớn nhất cả nước, dân số đông; điều kiện địa lý, kinh tế đa dạng: có biển, rừng núi, đồng bằng, có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú và nguồn nhân lực thông minh, lực lượng lao động dồi dào.

Tương lai gần, Nghệ An sẽ nằm trên đường cao tốc Bắc Nam, đường cao tốc Hà Nội - Viêng Chăn, là cửa ngõ ra Thái Bình Dương của Lào, Bắc Thái Lan và nhiều vùng đất khác. Nghệ An được quy hoạch xây dựng Cảng biển Quốc tế, Cảng hàng không Quốc tế và Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy, có đường sắt xuyên qua.

Các khu công nghiệp đang được xây dựng, hoàn thiện về hạ tầng kỹ thuật để đón chào các nhà đầu tư, trong đó có Khu công nghiệp VSIP, Khu công nghiệp Hemaraj hứa hẹn nhiều triển vọng... Đặc biệt, Nghệ An nổi tiếng về truyền thống yêu nước và cách mạng, là nơi sinh ra Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng nhiều nhân vật lịch sử và lãnh tụ cách mạng khác.

Đó là những thế mạnh tiềm năng to lớn, hình thành điều kiện tiên quyết thuận lợi cho Nghệ An phát triển.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ và các đại biêu bấm nút khởi động dây chuyền MDF (Nghĩa Đàn).

Trong giai đoạn vừa qua, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, được sự quan tâm và hỗ trợ tích cực của Trung ương, đặc biệt là Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị, Nghệ An - với sức mạnh cộng hưởng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, đã bền bỉ vượt qua mọi khó khăn, thách thức, nỗ lực thoát nghèo vươn lên mạnh mẽ, đạt nhiều thành tích quan trọng trên các phương diện phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và xây dựng Đảng.

Các đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đắc Vinh, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Xuân Đường trao đổi với đồng chí Trần Quốc Vượng - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương.

Nghệ An bắt đầu lựa chọn cách tiếp cận phát triển mới, phù hợp với xu thế chung của thời đại và của đất nước với tinh thần “đột phá phát triển”: Phát triển kinh tế theo định hướng công nghệ cao, giá trị gia tăng cao trên cơ sở phát huy thế mạnh nhân lực - trí tuệ; coi khu vực doanh nghiệp tư nhân là động lực phát triển quan trọng, ưu tiên phát triển đô thị, trước hết là thành phố Vinh thành các trung tâm tăng trưởng theo hướng hiện đại - hội nhập chất lượng cao; gắn phát triển nông nghiệp đặc sản, giá trị gia tăng cao với phát triển du lịch đẳng cấp và khác biệt...

Dù những thành tích đạt được trong giai đoạn vừa qua là ngoạn mục, nhưng đánh giá một cách nghiêm khắc, Nghệ An vẫn là tỉnh chưa giàu, vẫn chưa tạo lập được cơ sở nền tảng vững chắc và đà phát triển mạnh để vươn lên, tạo bứt phá phát triển; mức thu nhập 29 triệu đồng/người/năm chỉ đạt 70% mức thu nhập trung bình cả nước. Lực lượng doanh nghiệp khá đông nhưng chưa mạnh, nếu không nói là còn yếu xét theo tiêu chuẩn cạnh tranh quốc tế.

Năng lực thu hút đầu tư từ bên ngoài tỉnh, đặc biệt là thu hút FDI với các nhà đầu tư chiến lược còn rất thấp. Chỉ số cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của Nghệ An năm 2015 xếp hạng 32 trong số 63 tỉnh thành. Nghĩa là truyền thống hiếu khách, quý người của xứ Nghệ vẫn chưa đủ mạnh để vượt qua tình trạng quan liêu, để có thể đoạn tuyệt với cách thu hút đầu tư “trên trải thảm, dưới rải đinh”. Nghệ An, đến hôm nay, vẫn chưa trở thành “tỉnh khá” của cả nước như sinh thời Bác Hồ mong đợi.

Quang cảnh lễ thông xe cầu đường bộ Yên Xuân. Ảnh: Thành Cường

Đó thực sự là trăn trở lớn nhất của mảnh đất nổi danh “hiếu học” và “học giỏi”. Xưa, Nghệ An tự hào “nghèo mà học giỏi”. Nay, phải lật lại vấn đề: Tại sao học giỏi lại vẫn chưa giàu ?.

Bao giờ và bằng cách nào để Nghệ An thoát khỏi nghịch lý đó? Khẳng định quen thuộc “Nghệ An phát triển chưa xứng với tiềm năng, thế mạnh chưa được phát huy” vẫn đúng. Rõ ràng cần được tư duy lại cho phù hợp với thực tiễn và những điều kiện mới là vấn đề cấp bách đặt ra hiện nay.

Cùng với cả nước, Nghệ An đang bước vào giai đoạn phát triển mới - giai đoạn phát triển trong môi trường hội nhập quốc tế trình độ cao. Đó là môi trường chứa đựng nhiều cơ hội và thách thức - nhưng là cơ hội và thách thức ở một tầm cao mới, chất lượng mới. Bối cảnh quốc tế có nhiều biến động sâu sắc, bất thường và khó dự đoán.

Cách tiếp cận phát triển theo hướng công nghệ cao, không tham lợi ích ngắn hạn mà bỏ qua vấn đề môi trường, định hướng hội nhập quốc tế, dựa vào các chuỗi sản xuất toàn cầu và gắn kết với các nhà đầu tư chiến lược phải là cách tiếp cận chủ đạo, chi phối tư duy và tầm nhìn phát triển của Nghệ An, phải được quán triệt và nhận thức sâu sắc, trên cơ sở đó, định ra mục tiêu chiến lược và giải pháp phù hợp.

Trong giai đoạn phát triển mới, để đáp ứng tốt các yêu cầu của thực tiễn, thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ đã được xác định trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII và Đại hội Đảng bộ tỉnh thứ XVIII cùng với mục tiêu yêu cầu của Nghị quyết số 26 của Bộ Chính trị về phát triển Nghệ An, có hàng loạt vấn đề đặt ra đòi hỏi Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Nghệ An phải nỗ lực cao độ để giải quyết.

Xây dựng cảng Nghi Thiết (Nghi Lộc).

Về quan điểm định hướng, Nghệ An phải đặt mục tiêu “đột phá để tiến vượt”. Đây cũng là tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của Đảng - đột phá để thoát khỏi trạng thái khó khăn, trì chậm hiện nay; tiến vượt để thoát nhanh khỏi tình trạng “tụt hậu phát triển”.

Đối với Nghệ An, càng phải như vậy và còn hơn thế. Không hành động với tinh thần “đột phá - tiến vượt”, Nghệ An sẽ không thể huy động, tận dụng và phát huy tốt tiềm năng - thế mạnh, đặc biệt là thế mạnh về nguồn nhân lực, bao gồm sức mạnh to lớn của lực lượng hơn 50 vạn người Nghệ An đang sống và làm việc ở ngoài tỉnh, ở nước ngoài.

Về tầm nhìn, Nghệ An phải quán triệt tư tưởng “phát triển trong môi trường hội nhập, dựa vào hội nhập, đáp ứng các yêu cầu hội nhập và hướng tới thực hiện các mục tiêu hội nhập”. Tầm nhìn này nhất quán với tư tưởng “đột phá phát triển để tiến vượt”.

Nó chứa đựng cách tiếp cận phát triển hiện đại: “trong môi trường hội nhập quốc tế, không sợ thiếu vốn và công nghệ, chỉ sợ thiếu chính sách đúng”. Cách tiếp cận này đặc biệt phù hợp với điều kiện của Nghệ An: tỉnh còn nghèo nhưng tiềm năng lớn; có chính sách đúng thì chính hội nhập sẽ mang lại cho Nghệ An sức mạnh đột phá để tiến vượt.

Về quy hoạch phát triển, xuất phát từ quan điểm, tầm nhìn và cách tiếp cận phát triển nêu trên, Nghệ An cũng cần có những chuyển hướng mạnh mẽ, căn cứ vào việc đánh giá lại lợi thế phát triển từ góc nhìn hội nhập và cạnh tranh quốc tế.

Từ góc nhìn đó, quan điểm xuyên suốt quy hoạch phải là căn cứ vào lợi thế phát triển, kết hợp với tư duy định hướng công nghệ cao để định hướng ưu tiên phát triển ngành, vùng, tạo sự khác biệt và vươn lên đẳng cấp toàn cầu.

Thành phố Vinh đang vươn mình trở thành trung tâm Bắc Trung bộ. Ảnh: Thành Cường

Theo định hướng này, Nghệ An sẽ định hướng ưu tiên phát triển một tổ hợp ngành - vùng với các đường nét chính “đặc sắc Nghệ An” như sau:

Thứ nhất: Phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc sản - đặc sắc, tiềm năng giá trị gia tăng cao (rất tiềm tàng ở Nghệ An, đặc biệt là ở vùng miền núi phía Tây), sạch và dựa trên công nghệ cao. Nền nông nghiệp đẳng cấp cao đó là một trong những cơ sở liên kết quan trọng để thực hiện chiến lược phát triển du lịch đẳng cấp cao của tỉnh.

Thứ hai: Phát triển ngành du lịch đẳng cấp cao trên nền tảng nguồn tài nguyên du lịch phong phú và khác biệt (riêng có của Nghệ An): Bãi biển Cửa Lò, rừng nguyên sinh Pù Mát, sông Lam, quê hương Bác Hồ và các danh nhân lịch sử; các di sản văn hóa - tâm linh (Ví giặm, đền Cờn, đền Quả Sơn, chùa Đại Tuệ...) và các di tích lịch sử - cách mạng. Tạo lập sớm các điều kiện nền tảng để nâng cấp ngành du lịch, kết nối du lịch Nghệ An với du lịch cả nước và quốc tế phải được coi là những nội dung hoạt động chủ yếu để phát triển ngành Du lịch Nghệ An trong giai đoạn tới.

Rừng Săng Lẻ (vùng đệm vườn quốc gia Pù Mát). Ảnh: Trần Duy Ngoãn

Thứ ba: Tập trung xây dựng và hoàn thiện các hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là hạ tầng giao thông, cải cách hành chính theo hướng phục vụ, minh bạch, hiệu quả; ban hành và sửa đổi các chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và các nhà đầu tư. Định hướng thu hút đầu tư phát triển công nghiệp của tỉnh theo hai tuyến ưu tiên. Một là định hướng công nghệ cao, trong những bước đầu, chú trọng công nghệ phù hợp. Hai là tập trung thu hút các nhà đầu tư chiến lược, các tập đoàn mạnh để tạo đột phá và tăng sức hấp dẫn đầu tư. Cải cách thể chế, đổi mới hoạt động chính quyền theo hướng tạo thuận lợi tối đa cho các nhà đầu tư phải là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu và mang tính bắt buộc cao nhất, chịu giám sát và chế tài trách nhiệm cao nhất của chính quyền tỉnh.

Thứ tư: Phát triển thành phố Vinh đúng tầm trung tâm vùng Bắc Trung bộ theo tinh thần Nghị quyết số 26 của Bộ Chính trị. Trong 10 năm tới, Vinh phải trở thành một trung tâm tăng trưởng cấp vùng theo đúng nghĩa, có khả năng hội tụ và lan tỏa phát triển mạnh mẽ. Vinh phải là đô thị thông minh, một trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao đẳng cấp khu vực và quốc tế, một thành phố có sức hấp dẫn phát triển cao bởi chất miền Trung, chất Nghệ - thông minh, đầy nghị lực và hào sảng.

Thứ năm: Chú trọng thực hiện chương trình nông thôn mới một cách hiệu quả và đúng định hướng XHCN. Hai định hướng ưu tiên chính là tập trung tạo năng lực phát triển cho người nông dân và nông thôn, lấy người nông dân là chủ thể, nông thôn là địa bàn; bảo đảm cho người dân nông thôn được hưởng lợi ích phát triển một cách công bằng và ngày càng cao. Đột phá phát triển mạnh nhưng không được quên cuộc sống của người dân, đặc biệt là người dân nông thôn và nhóm người nghèo.

Thực tế cho thấy, phát triển luôn luôn là một sự nghiệp khó khăn. Để Nghệ An phát triển và đạt được các mục tiêu đầy khát vọng nêu trên, chắc chắn mức độ khó khăn còn cao gấp bội. Vì vậy, trên cơ sở nhiệm vụ đã được xác định trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII và Đại hội Đảng bộ tỉnh thứ XVIII, Nghị quyết số 26 của Bộ Chính trị, Nghệ An cần đặc biệt chú trọng và thực sự huy động được mọi nguồn lực con người và điều kiện xã hội, tự nhiên của tỉnh.

Trách nhiệm ấy, chính là của cấp ủy, chính quyền và nhân dân Nghệ An. Đồng thời với đó là sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành Trung ương tạo điều kiện để “Nghệ An sớm trở thành tỉnh khá” như sinh thời Bác Hồ hằng mong muốn.

Nguyễn Đắc Vinh - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An