Tản mạn cà pháo

Ngày cuối năm nhiều ơi là nhiều những món ngon, món ngọt nhưng không hiểu sao tôi cứ nhớ tới quả cà pháo trong bữa ăn hàng ngày. Mà chẳng riêng gì tôi, nhiều thực khách ở các nhà hàng sang trọng khi gọi món cứ cất lời rõ to "Cho bát cà pháo giòn tan nhé". Đúng rồi cà không phải là sự lựa chọn đầu tiên khi vào bữa nhưng là điểm "nhấn", điểm đến cuối cùng, khi kết thúc bữa ăn, mỗi người một chén cơm canh với quả cà, đứng dậy rồi còn dư vị mặn mòi...

Cà pháo muối - món ăn để lâu qua ngày này ngày khác của một thời khó nhọc, cái thời xa xưa chẳng biết tự bao giờ, những bữa ăn bao gia đình làng quê Việt Nam chẳng có gì để nuốt trôi cơm, chỉ có quả cà mặn mòi và nước dưa chua đun lên. Có khi là cơm độn mì hột, độn khoai khô, độn sắn. Cà lúc đó được xem như thịt. Bà tôi, mẹ tôi đã chế ra các món "thịt" cà như : cà xào, cà kho. Cà muối lâu ngày sau khi đã mặn cay mặn đắng, bà lấy từng quả cắt làm đôi, rồi rửa sạch bằng nước giếng, để ráo. Lấy một chút mỡ lợn để trong hũ ( hồi ấy mỡ cũng hiếm như mì chính), cho vào chảo và xào cùng với cà, thêm một chút đường, một chút lá chanh và ớt cắt sợi. Thế là cả nhà được một bữa liên hoan "thịt cà", vừa mặn, vừa béo, vừa giòn. Ăn mà mỡ còn lấp lánh nơi miệng, hàng xóm cứ tưởng nhà có thịt!. Có khi nhà mua được cá mắm, bà bỏ cà vào kho cùng với mắm. Mắm đã mặn, cà còn mặn hơn, nhưng lúc ăn, cà ngấm cá, ngấm mật, cứ mặn đằm nơi lưỡi, cắn từng tí một, tí một dè dè, cứ thế bát cơm hết veo lúc nào chả hay.


Cà pháo muối nén có lẽ là món dễ làm nhất và hợp khẩu vị nhất với nhiều người. Sau khi đã chán ngán các món kho, món xào, các "sơn hào hải vị", vị mặn tinh khiết cùng vị giòn khó tả của cà khiến cho bữa ăn thêm đậm đà. Cà pháo ăn với canh cua, với canh rau vặt, nước rau muống luộc là món khoái khẩu của nhiều người. Chuyện vui rằng bữa cơm đầu tiên với nhà chồng, cô con dâu gắp một quả cà và cắn một miếng, hạt cà bắn vào mặt mẹ chồng. Nhưng bà mẹ chồng không giận, còn thương vì cô đã chọn món đầu tiên là cà. Vả lại quả cà cô cắn tiếng kêu giòn, như tiếng pháo nổ.


Dân gian còn lẩy Kiều: "Kiều càng sắc sảo mặn mà. So về bề mặn thì cà mặn hơn", nghe thú vị đáo để!


Chẳng hiểu sao trong ca dao cũng có một đoạn về cà mà lấy tích từ trong truyện Kiều: "Khen anh làm rể Chương Đài. Một năm ăn hết mười hai vại cà. Giếng đâu thì dắt anh ra. Kẻo anh chết với vại cà nhà em". Thế mới biết cà không chỉ ngon cơm mà còn như dây tơ hồng ông tơ bà nguyệt, bền duyên đôi lứa, mặn nồng son sắt chăm chút cho nhau. Bạn gái tôi tỏ ra rất sành: món ngon đâu phải kỳ công và đắt tiền, mà là món ấy người mình yêu có thích ăn hay không!. Ngày Xuân tản mạn về cà để nhớ thêm về những ngày "tương cà", những ngày "Tào khang phu thê bất khả hạ đường". "Tào khang" là tấm, cám. Vợ chồng từ khi đang khổ cực, ăn cám ăn tấm với nhau thì giàu sang rồi không được bỏ...

Trân Châu

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.