Tăng cường chống thất thu thuế đối với hoạt động kinh doanh mới

Khó khăn trong thu thuế thương mại điện tử

Dạo qua các chợ, siêu thị trên địa bàn thành phố Vinh hiện nay vào những ngày thường có thể thấy tình trạng “vắng như chùa Bà Đanh” nhất là ở các quầy hàng quần áo, công nghệ.... Nguyên nhân ngoài dịch Covid-19, thì còn do thương mại phát triển mạnh mẽ. Hầu hết chị em công sở, hoặc tầng lớp có thu nhập khá, công việc bận rộn đều đã lựa chọn giao dịch trên mạng để mua hàng hóa, nhất là các mặt hàng quần áo, đồ dùng sinh hoạt của các hãng, hàng công nghệ, chăm sóc sức khỏe…

Khi một giao dịch bán hàng phát sinh qua mạng, việc trốn lách thuế diễn ra dễ dàng: Một là người bán chuyển hàng qua nhiều shipper, các shipper này thanh toán tiền cho người bán, nhận hàng sau đó shipper chuyển hàng cho khách, khách lại thanh toán lần hai cho shipper cùng với phí ship. Hai là người mua chuyển tiền mặt cho người bán, ba là người mua chuyển khoản cho người bán nhưng không ghi rõ nội dung gì. Bốn là người bán vừa bán quầy truyền thống có kê khai thuế với cơ quan thuế theo doanh thu, tuy nhiên vẫn bán hàng trên mạng là chủ yếu và phần doanh thu này không kê khai. Các cách thanh toán và kinh doanh này ngành Thuế đều chưa kiểm soát hết được.

Kinh doanh qua mạng hiện đang nở rộ và là xu thế phát triển cho mọi loại hình kinh doanh. Ảnh minh họa

Với cách thức đó, kể cả ngành Thuế khi được quyền truy cập tài khoản của khách hàng cũng không thể biết được giao dịch nào là mua bán, nội dung gì bởi tiền chuyển khoản có thể cho, tặng, biếu, cho vay… giữa các bên.

Hiện nay, mặc dù đã có chế tài, tuy nhiên, cũng chỉ mới có các trang bán hàng lớn như Zalo, Facebook, một số chủ hàng lớn kê khai thuế, còn hàng ngàn trang mạng nhỏ hơn vẫn rất khó kiểm soát.

Ông Vương Đình Chinh - Trưởng phòng Tuyên truyền hỗ trợ Cục Thuế Nghệ An

Cho đến thời điểm này, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng theo thừa nhận của nhiều chuyên gia quản lý thuế thì quản lý và chống thất thu thuế đối với hoạt động thương mại điện tử là thách thức của ngành.

Khó khăn không chỉ vì nguyên nhân chủ quan là năng lực đội ngũ cán bộ thuế mà ở tính chất, nội dung của hoạt động thương mại điện tử khác hẳn với kinh doanh truyền thống. Đối tượng kinh doanh đa dạng, không có trụ sở rõ ràng, liên tục thay đổi mặt hàng, có nhiều tài khoản trên một chủ sở hữu, sử dụng tiền mặt trong giao dịch, sử dụng nhiều cách thanh toán…, nên để yêu cầu người kinh doanh, kê khai, nộp thuế không đơn giản.

Tuy vậy, trên thực tế, không phải là không quản lý được. Ví dụ, những trang, tài khoản bán hàng lớn thường có số lượng người theo dõi đông hoặc số bạn đông nên cũng dễ nắm bắt thông qua các bài đăng bán hàng của họ. Nhiều tài khoản Facebook ở Nghệ An và ở các tỉnh, thành hiện nay bán hàng nhiều năm rồi và công khai, nhiều người biết, mua hàng nhiều, lượt theo dõi lên đến hàng chục ngàn, hàng trăm ngàn người nói chung, khách hàng nói riêng nhưng ngành Thuế vẫn chưa thu được thuế.

Doanh thu thương mại điện tử đặt ra nhiều khó khăn trong quản lý. Ảnh minh họa

Kinh nghiệm của Hà Nội cho thấy, hiện Cục Thuế Hà Nội đến này đã có danh sách, tài khoản của 36.068 shop bán hàng online với số tiền giao dịch là 14.290 tỷ đồng; trong đó, tài khoản của cá nhân là 35.971 tài khoản với số lượng tiền giao dịch 4.851 tỷ đồng; tài khoản doanh nghiệp là 97 tài khoản với số tiền giao dịch 9.438 tỷ đồng và bước đầu đã động viên được nhiều chủ tài khoản kê khai nộp thuế.

Thương mại điện tử phát triển là xu thế mới của giao thương làm ăn trên thế giới. Hiện nay, doanh số các chợ kinh doanh truyền thống giảm sẽ đồng nghĩa với doanh số trong kinh doanh thương mại điện tử sẽ tăng lên. Thế nhưng, doanh thu thương mại điện tử thực sự còn đặt ra nhiều khó khăn trong quản lý.

Ông Nguyễn Văn Duẩn - Trưởng phòng Nghiệp vụ tổng hợp, Cục quản lý thị trường Nghệ Ạn

Theo đại diện Cục quản lý thị trường và Sở Công Thương Nghệ An cho biết: Thời gian qua, bên cạnh một số doanh nghiệp, thương hiệu làm thương mại điện tử chuyên nghiệp, đàng hoàng, khi doanh đều đăng ký công khai thông tin với Bộ Công Thương về tên, địa chỉ website, thì vẫn còn những sàn, chủ trang mạng xã hội “thoắt ẩn, thoắt hiện” bán những hàng không đảm bảo chất lượng hoặc vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ; trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng. Thiệt thòi nhất là những khách hàng mua phải hàng nhái, hàng gian thì không biết tìm ở đâu mà khiếu nại.

Quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử ở các tỉnh đã khó nhưng ở Nghệ An lại càng khó hơn. Nhiều địa bàn rộng, vùng sâu, vùng xa, tuy nhiên, loại hình này ở miền núi cũng đã kinh doanh loại hình này khá nhiều, chủ yếu kinh doanh tầm nhỏ lẻ.

Tại Nghệ An, UBND tỉnh đã có Chỉ thị về tăng cường quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh thương mại từ tháng 7/2020 và mặc dù các cơ quan chức năng đã có một số hoạt động phối hợp nhưng kết quả chưa khả quan.

Kinh doanh tại các siêu thị, các chợ đang bị ảnh hưởng bởi thương mại điện tử. Ảnh: Trân Châu

Đến nay, ngành Thuế Nghệ An vẫn đang tiếp tục theo dõi và nắm bắt chưa có số liệu cụ thể.

Ở Trung ương, ngành Thuế dù quyết tâm vào cuộc để kiểm tra, siết quản lý và thu thuế nhưng kết quả hiện khá khiêm tốn vì chủ các trang mạng xã hội đều ở nước ngoài và giao dịch thanh toán nước ta còn dùng tiền mặt. Thậm chí, nếu bằng hình thức chuyển khoản thì cũng chưa nhận được sự chia sẻ nhiệt tình của các “ông lớn” là ngân hàng.

Tăng cường quản lý thuế đối với chuyển nhượng bất động sản

Tăng cường cung cấp thông tin về nguồn gốc và quá trình chuyển nhượng đất đai để cơ quan thuế có các giải pháp quản lý, hạn chế thất thu thuế là một trong những nội dung tham luận và kiến nghị của Chi cục Thuế TP. Vinh tại hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành Thuế Nghệ An năm 2021.

Theo đó, thời gian qua, giao dịch chuyển nhượng đất đai, bao gồm tách thửa và chuyển nhượng khá sôi động, Chi cục Thuế cũng nhận đầy đủ các hồ sơ do Bộ phận một cửa chuyển sang, tính bình quân mỗi ngày từ 45 đến 50 hồ sơ, giao dịch.

Thời gian qua, tại các trung tâm giao dịch 1 cửa, số người đến giao dịch đất đai, thực hiện các thủ tục thế chấp vay vốn khá đông. Ảnh: Nguyễn Hải

Tuy nhiên, đúng như ông Phan Văn Việt - Chi cục trưởng Chi cục Thuế thành phố Vinh thừa nhận: Quản lý thuế liên quan đến đất đai khá phức tạp và ngành Thuế chủ yếu biết đến hồ sơ và xác định nghĩa vụ thuế trên cơ sở thông tin do các phòng, ban và bộ phận chuyển đến. Vì vậy, ngành Thuế gần như là cơ quan cuối cùng chốt kiểm tra để cho giao dịch hoàn thành.

Trên thực tế, không chỉ ở địa bàn TP. Vinh mà ở các huyện đồng bằng khác, các giao dịch sang nhượng đất đai 2 năm lại đây sôi động. Qua tìm hiểu tại bộ phận 1 cửa các huyện, các giao dịch liên quan đến đất đai mỗi ngày chiếm tới 2/3 các giao dịch tại trung tâm 1 cửa cấp huyện, xã.

Lâu nay, thông thường, 1 lô đất mỗi khi sang nhượng cho người khác thì phải làm thủ tục tại cơ quan Nhà nước. Tuy nhiên, gần đây, do lợi nhuận trong vấn đề chuyển nhượng đất đai tăng lên và để trốn nghĩa vụ thuế, nhiều chủ mua đất “lách luật” bằng cách làm hồ sơ ký gửi đến văn phòng hoặc người môi giới, kèm theo đó là giấy ủy quyền bán đất.

Chính vì thế nên có lô đất phải qua tay đến 5-7 lần chuyển nhượng, mỗi lần chuyển nhượng, chủ mỗi giới lãi từ 20 triệu đến cả hàng trăm triệu đồng nhưng không làm thủ tục. Chỉ khi nào người mua cuối cùng mới đến bộ phận một cửa phường xã và UBND cấp huyện làm thủ tục.

Người dân tham gia đấu giá đất tại TX. Hoàng Mai. Ảnh: P.V

Bên cạnh đó, hiện nay tại các phiên đấu giá đất, bên cạnh một số người mua đất thì có những chủ đầu tư mua hồ sơ, đấu giá từ 8-10 lô, chiếm 1/3 đến 2/3 số lô đất đưa ra bán. Sau khi đấu giá thành công, thay vì làm thủ tục, nghĩa vụ tài chính khi sang nhượng thì họ sẵn sàng “bán” đất ngay tại hiện trường và thu lời mà nhà nước không kiểm soát được.

Đại diện Phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Quỳnh Lưu cho hay: Có hôm đấu giá đất tại Quỳnh Hồng và mới đây là Quỳnh Thạch (Quỳnh Lưu), 1 người đấu trúng 25 lô đất, chiếm ¼ tổng số lô cả xã đưa ra bán. Sau đó, buổi chiều người này bán được 24 lô, hưởng số tiền chênh lệch trên 1 tỷ đồng. Các phòng, ban biết khoản thu nhập lớn đó mà không thu được thuế.

Không chỉ các mảng kinh doanh nói trên, kinh doanh nhà hàng, xăng dầu… vẫn tồn tại những thất thu thuế mà chưa khắc phục triệt để được. Doanh nghiệp tự kê khai thuế dựa trên hóa đơn đầu ra, tuy nhiên người dân lại chưa có thói quen lấy hóa đơn sau khi sử dụng dịch vụ. Ngay cả khi vào mua hàng tại các cửa hàng siêu thị mini, dù thanh toán không dùng tiền mặt, quẹt thẻ hay chuyển khoản… cửa hàng có in hóa đơn cho khách tuy nhiên hầu hết khách đã để lại hóa đơn ngay tại cửa hàng không lấy về. Nên nhiều cửa hàng đã không in hóa đơn ra nữa.

Chính vì thế, vẫn cần sự nghiên cứu và các giải pháp mạnh hơn nữa, quyết liệt hơn nữa trong hoạt động quản lý thuế đối với các lĩnh vực còn thất thu để có thêm nguồn thu cho ngân sách./.