Tạo cơ chế phù hợp xây dựng nhà văn hóa thôn, xóm

Nhà văn hóa xóm Yên Phú, xã Văn Thành (Yên Thành) được xây dựng đạt chuẩn nhờ sự đóng góp của người dân và huy động từ xã hội hóa. Ảnh: Xuân Hoàng

Thiếu nguồn lực

Huyện Nghi Lộc có 2 xã ký cam kết với tỉnh về đích NTM năm 2018 là Nghi Phong và Nghi Đồng. Trong đó xã Nghi Phong còn 2 tiêu chí chưa đạt gồm chợ và môi trường, xã Nghi Đồng còn 3 tiêu chí chưa đạt gồm giao thông, chợ và cơ sở vật chất văn hóa. Như vậy, để đạt đích NTM, xã Nghi Đồng còn nhiều gánh nặng.

Do xã thiếu nguồn ngân sách nên các xóm huy động nguồn lực từ sự đóng góp của người dân và huy động từ nguồn xã hội hóa. Trường hợp không thể huy động được vốn, thì trước mắt, các xóm khắc phục bằng cách nâng cấp, tân trang lại nhà văn hóa.

Ông Trịnh Văn Thái – Xóm trưởng xóm 8, xã Nghi Đồng cho rằng: Xóm đã có đủ diện tích để xây dựng khu thiết chế văn hóa xóm, nhưng để đạt tiêu chí về nhà văn hóa và các sân chơi thể thao, tường rào là chưa đạt. Vì vậy, từ nay đến tháng 8/2018, xóm sẽ huy động người dân đóng góp tiền để xây dựng sân chơi thể thao cho thanh niên và người cao tuổi; tu sửa nâng cấp nhà văn hóa, xây tường bao khuôn viên...

Ở huyện Yên Thành có 6 xã đăng ký với tỉnh về đích NTM năm 2018, thì có tới 4 xã chưa hoàn thành tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa gồm: Lý Thành, Văn Thành, Khánh Thành, Đức Thành.

Ông Hoàng Văn Chín – Chủ tịch UBND xã Lý Thành cho biết: Thời gian qua địa phương đã rất nỗ lực thực hiện các tiêu chí để phấn đấu hoàn thành 16 tiêu chí nông thôn, còn 2 tiêu chí chưa hoàn thành gồm: Giao thông và cơ sở vật chất văn hóa (trừ 1 tiêu chí chợ không thực hiện). Khó khăn nhất là tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, bởi tiêu chí này do xóm thực hiện, trong khi bà con vừa đóng góp một khoản tiền lớn để làm đường giao thông.

Đến xóm 7 xã Lý Thành, khi bà con đang tổ chức họp bàn về vấn đề này. Xóm trưởng Tô Minh Đại, cho hay: Đây là cuộc họp thứ 3 bàn về nội dung làm nhà văn hóa xóm, vẫn chưa thống nhất được mức độ đóng góp, bởi còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Mặc dù vị trí xây dựng nhà văn hóa xóm đã được xã quy hoạch với diện tích 2.000 m2, đến nay đã tạo được mặt bằng, chuẩn bị khởi công. Xóm đã dự trù được kinh phí xây dựng nhà văn hóa khoảng 350 triệu đồng.

Nhiều nhà văn hóa xóm đang “chờ” được nâng cấp. Ảnh chụp nhà văn hóa xóm 7, xã Lý Thành (Yên Thành). Ảnh Xuân Hoàng

Tạo cơ chế hỗ trợ phù hợp

Theo quy định trong xây dựng NTM, xây dựng nhà văn hóa xóm là do cấp xóm đầu tư. Tuy nhiên, vì điều kiện kinh tế của người dân còn khó khăn, trong khi còn phải đóng góp các khoản để thực hiện các tiêu chí NTM nên việc xây dựng nhà văn hóa xóm thường rất chật vật. Vì vậy, ở một số địa phương đã tạo cơ chế hỗ trợ phù hợp với điều kiện thực tế.

Ông Hoàng Văn Chín – Chủ tịch UBND xã Lý Thành cho biết thêm: Để tạo điều kiện cho 2 xóm xây dựng nhà văn hóa, xã đã có giải pháp cụ thể: Đối với xóm 8, xã sẽ tháo dỡ nhà văn hóa xã để xây dựng mới, phần vật liệu sẽ tận dụng hỗ trợ xóm 8 làm nhà văn hóa, thiếu bao nhiêu kinh phí, xóm huy động nguồn xã hội hóa. Đối với xóm 7, xã vận dụng nguồn kinh phí 54 triệu đồng từ tiền đền bù giải phóng mặt bằng đất ở của xã để hỗ trợ.

Ngoài ra, xã sẽ đề xuất với huyện bán diện tích nhà văn hóa cũ (do không đủ diện tích) dành số tiền phần trăm của xã để hỗ trợ xóm xây dựng cơ sở thiết chế văn hóa ở vị trí mới đã được quy hoạch. Với 8 xóm còn lại, xã sẽ hỗ trợ mỗi xóm 15 triệu đồng để mua sắm trang thiết bị phục vụ tại nhà văn hóa xóm.

Ông Nguyễn Văn Hằng – Phó Chánh văn phòng điều phối chương trình xây dựng NTM tỉnh cho rằng: Xây dựng nhà văn hóa xóm là sử dụng nguồn vốn từ sự đóng góp của người dân và xã hội hóa là chính.

Các địa phương cần vận động nhân dân đóng góp bằng nhiều cách, phù hợp. Tuy nhiên, thời gian qua cũng có một số huyện tạo chính sách hỗ trợ các địa phương xây dựng nhà văn hóa xóm, nhằm giảm bớt sự đóng góp cho người dân, đặc biệt là đối với địa bàn khó khăn. Do đó, dựa vào điều kiện thực tế, các địa phương cần tạo cơ chế hỗ trợ thôn xóm xây dựng cơ sở vật chất văn hóa để về đích NTM theo đúng kế hoạch.

Tính đến nay, 100% số huyện, thị xã, các xã, thôn xóm, bản trong tỉnh đã có quy hoạch xây dựng thiết chế văn hóa theo quy hoạch NTM. Số thôn, xóm, khối phố có nhà văn hóa và khu thể thao đảm bảo hoạt động là 5.298/5.888 (đạt 90%); đạt theo tiêu chí Bộ VH-TT-DL là 4.120/5.888 (đạt 70%).