Tạo lập và phát huy giá trị bản sắc sinh viên thời đại mới

Nhân Kỷ niệm Ngày truyền thống học sinh - sinh viên (9/1), Báo Nghệ An có cuộc trò chuyện với sinh viên Phan Thị Hoài Thương (SN 2003) - Phó Chủ tịch Hội Sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An, Ủy viên Ban Thư ký Hội Sinh viên tỉnh Nghệ An, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam.

P.V: Đại hội Hội Sinh viên Việt Nam nhiệm kỳ 2023-2028 đã nêu rõ khẩu hiệu hành động: “Sinh viên Việt Nam vững bản sắc - giàu khát vọng - kiến tạo tương lai - dựng xây đất nước”. Theo em, yếu tố “bản sắc” của sinh viên được nhắc đến cần hiểu thế nào cho đúng? Tại sao nó lại được đặt lên hàng đầu trong khẩu hiệu hành động của một nhiệm kỳ?

Phan Thị Hoài Thương: Một nhà báo Mỹ đã từng nói rằng: “Khi tôi sang Việt Nam, tôi không trông đợi được xem những màn biểu diễn hip hop đầy sôi động trên phố, tôi cũng không có hứng thú để thưởng thức gà rán và những đồ ăn nhanh. Điều tôi muốn thấy là những đặc sắc của riêng đất nước các bạn”. Khi em nghe thấy điều đó, bản thân em cũng đã suy nghĩ rất nhiều về yếu tố bản sắc của mình, hay rộng hơn, là của lực lượng sinh viên nói chung.

Bởi, có một thực trạng hiện nay là nhiều người trẻ không mặn mà với những giá trị lịch sử, văn hoá truyền thống của dân tộc, đánh mất dần thuần phong mĩ tục và thờ ơ, thiếu hiểu biết về các giá trị truyền thống tốt đẹp nơi mình sinh ra. Thực tế đó cũng là một trong những vấn đề mà Hội Sinh viên Việt Nam rất trăn trở trong thời gian qua.

Vì vậy, tại Đại hội Hội Sinh viên Việt Nam lần thứ XI, nhiệm kỳ 2023-2028, chị Hồ Hồng Nguyên – Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam đã khẳng định, yếu tố bản sắc là vô cùng quan trọng. Nó giúp cho sinh viên có thể “hội nhập nhưng không hoà tan”. Sinh viên Việt Nam trên nền tảng dấu ấn cá nhân đặc trưng sẽ góp phần tích cực vào sự phát triển chung của đất nước.

Phân tích rõ hơn ở khía cạnh bản sắc của sinh viên thời đại mới thì các yếu tố được xác định cơ bản gồm: Sự kết nối với gốc rễ văn hóa dân tộc cùng với tri thức, sự sáng tạo, tinh thần tiên phong và tư duy phản biện. Điều này sẽ tạo nên điểm tựa để xây dựng được sức mạnh nội sinh trong quá trình hội nhập sâu rộng, đối mặt với những thách thức trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Sinh viên với bản sắc vững vàng sẽ biết cách lựa chọn và tiếp thu những thông tin hữu ích, từ đó phát triển kiến thức và kỹ năng của mình một cách bài bản. Họ không chỉ là người tiêu thụ tri thức mà còn là những người tạo ra giá trị, đóng góp cho sự phát triển của cộng đồng và đất nước.

Vì thế, bản sắc không chỉ là bảo tồn di sản văn hóa một cách cứng nhắc mà là sự kết nối, phát triển để tạo nên nguồn lực tinh thần, là nền tảng giúp sinh viên Việt Nam hội nhập một cách hiệu quả, phát triển bản thân theo chiều sâu.

Tại Nghệ An, sinh viên luôn tự hào về quê hương mình là địa phương có lịch sử hình thành và phát triển từ lâu đời, giàu truyền thống cách mạng và tinh thần hiếu học. Từ niềm tự hào đó, sinh viên Nghệ An luôn nỗ lực thi đua, rèn luyện để làm sáng lên phẩm chất “cần cù”, hiếu học” – những đức tính được cho là truyền thống của con người xứ Nghệ bao đời nay.

Cùng với đó, trên quê hương Xô viết anh hùng, thế hệ sinh viên Nghệ An luôn cố gắng sống có trách nhiệm với đất nước, vững niềm tin vào lý tưởng cách mạng. Đó cũng chính là động lực thúc đẩy em tham dự cuộc thi “Ánh sáng soi đường” của Tỉnh đoàn Nghệ An tổ chức và giành được giải Khuyến khích.

Đồng thời, trong sự phát triển chung của tỉnh nhà, chính em và các bạn không chỉ nắm vững lịch sử, văn hóa của dân tộc mà còn phải nỗ lực để bắt nhịp với công cuộc chuyển đổi số, tăng cường năng lực Ngoại ngữ và Tin học để đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của xã hội.

P.V: Trên cương vị là Phó Chủ tịch Hội Sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Nghệ An, Ủy viên Ban Thư ký Hội Sinh viên tỉnh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam, theo em Hội Sinh viên cần phải làm gì để hỗ trợ sinh viên “vững vàng bản sắc” trong bối cảnh hội nhập toàn cầu?

Phan Thị Hoài Thương: Có thể nói, các chương trình công tác Hội và phong trào sinh viên là môi trường lý tưởng để giúp cho các bạn sinh viên nhận diện và phát huy giá trị tốt đẹp của bản sắc cá nhân.

Trong bối cảnh hiện nay, các cấp Hội Sinh viên Việt Nam nói chung, Nghệ An nói riêng đang nỗ lực để tạo nên nhiều chương trình hoạt động về nguồn, các cuộc thi, tọa đàm… về các vấn đề lịch sử, văn hóa dân tộc. Không chỉ trên lý thuyết, việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế đã giúp sinh viên hiểu rõ hơn về bản sắc dân tộc và khơi dậy niềm tự hào và cảm hứng với những giá trị sống tốt đẹp.

Hội Sinh viên các cấp cần tiếp tục duy trì hiệu quả các chương trình tuyên truyền về giá trị tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa, lý tưởng cách mạng của Đảng, mục tiêu khát vọng của đất nước và dân tộc. Đồng thời tăng cường cách làm sáng tạo, sinh động, phù hợp tâm lý để sinh viên dễ tiếp cận, yêu thích các môn khoa học xã hội và nhân văn, mà cốt lõi là hệ thống tri thức lý luận chính trị như infographics, clip ngắn, diễn kịch…

Đặc biệt, trong bối cảnh mạng xã hội phát triển, nhiều sinh viên bắt đầu có dấu hiệu “thiếu sức đề kháng” trước các thế lực thù địch thì vấn đề "vun đắp lý tưởng” trong sinh viên rất quan trọng. Cho nên các cấp Hội cũng đã nỗ lực tổ chức các diễn đàn, giao lưu với chuyên gia liên quan đến việc "Người trẻ và ứng xử trên không gian mạng".

Qua đó nắm bắt xu hướng của sinh viên, đồng thời tuyên truyền để sinh viên hiểu Luật An ninh mạng, các hành vi trái với đạo đức, thuần phong, mỹ tục của dân tộc… để giữ gìn bản sắc “chân – thiện – mĩ” của sinh viên Việt Nam nói chung, Nghệ An nói riêng.

Bên cạnh đó, việc tổ chức và thu hút sinh viên tham gia vào các hoạt động ngoại khóa với sinh viên nước ngoài, tại Nghệ An có sinh viên Lào, sinh viên Thái Lan cũng là tạo cơ hội để sinh viên mở rộng tầm nhìn, kiến thức của họ, đồng thời giới thiệu văn hóa Việt Nam ra thế giới. Từ đó, sinh viên hiểu và trân trọng giá trị văn hóa của dân tộc mình hơn.

Tất cả những nỗ lực này không chỉ giúp sinh viên giữ gìn bản sắc cá nhân mà còn giúp họ trở thành những công dân toàn cầu với tầm nhìn và hiểu biết toàn diện hơn.

P.V: Có thể nói, phong trào “Sinh viên 5 tốt” luôn được coi là xương sống chủ đạo trong phong trào sinh viên. Theo em, trong tình hình mới, phong trào này có cần bổ sung gì cho phù hợp với sự thay đổi của xã hội và tạo tiền đề để những “Sinh viên 5 tốt” sẽ được sự ghi nhận cao hơn trong thị trường lao động?

Phan Thị Hoài Thương: Phong trào “Sinh viên 5 tốt” đã góp phần xây dựng lớp sinh viên toàn diện, đóng góp nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao cho đất nước. Bản thân em cũng là một “Sinh viên 5 tốt” cấp tỉnh, cho nên em hiểu, để đạt được danh hiệu này rất khó, đòi hỏi rèn luyện mình ở 5 tiêu chí: "Đạo đức tốt - Học tập tốt - Thể lực tốt - Tình nguyện tốt - Hội nhập tốt".

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới khi đất nước đang chuyển mình vào cuộc cách mạng số thì yếu tố năng lực số nên cần được xem xét để bổ sung thêm. Đó có thể là sự thông thạo và nhanh nhạy hơn trong việc sử dụng các công cụ số như máy tính, điện thoại thông minh, mạng xã hội và các nền tảng ứng dụng, phần mềm tân tiến. Hoặc là khả năng phân tích, tư duy phản biện để đánh giá, xử lý một khối lượng thông tin khổng lồ mà mình phải tiếp cận đối với công việc trong tương lai.

Việc sớm được trang bị và nâng cao năng lực số cho sinh viên sẽ tạo nên những trải nghiệm, thói quen, hành vi liên quan đến các công nghệ số từ cuộc sống thường ngày vào quá trình học tập, nghiên cứu cũng như làm việc. Nhờ vậy sinh viên sẽ dễ dàng hòa nhập vào các hệ sinh thái chuyển đổi số của các doanh nghiệp, đơn vị sau khi ra trường.

Cùng với đó, khi mà thế hệ sinh viên Gen Z ngày càng đông đảo với nhiều tính cách mới mẻ thì các phong trào cũng nên tiếp thêm sự trẻ trung, hiện đại trên nền tảng phát huy giá trị truyền thống, không nên rập khuôn, máy móc.

Còn đối với vấn đề, làm sao để thị trường lao động đánh giá cao hơn những “Sinh viên 5 tốt” sau khi được công nhận thì em nghĩ đó là trăn trở của rất nhiều sinh viên. Bởi, mặc dù được biểu dương, tôn vinh qua các cấp từ cấp trường đến cấp tỉnh nhưng chính sách, giải pháp cho các "Sinh viên 5 tốt" sau khi ra trường và sau khi nhận được danh hiệu này vẫn chưa được quan tâm nhiều.

Vì vậy, theo em cần có chính sách giới thiệu "Sinh viên 5 tốt" đến các đơn vị có nhu cầu nhân lực. Chẳng hạn, giới thiệu đến chính quyền địa phương, các cơ quan đơn vị và chương trình đào tạo để họ nắm được nguồn nhân lực “Sinh viên 5 tốt”.

Đồng thời, đối với sinh viên, các cấp Hội cũng cần được tiếp cận và giới thiệu về các đề án cán bộ nguồn của địa phương nhằm tạo động lực cho sinh viên phấn đấu. Bên cạnh đó, cần phổ biến tới sinh viên các tiêu chuẩn mà doanh nghiệp cần có để biến đó thành một trong những thang đo đánh giá năng lực sinh viên trong thời gian học đại học.

P.V: Nói về vai trò, nhiệm vụ của sinh viên, nhiều người khẳng định: “Sinh viên chỉ cần học tốt và rèn luyện tốt, còn các hoạt động tình nguyện thì không cần thiết”. Quan điểm của em trước nhận định này ra sao?

Phan Thị Hoài Thương: Không chỉ xoay quanh những giờ học trên giảng đường. Học đại học còn mở ra nhiều cơ hội để sinh viên có thể tiếp thu kinh nghiệm thực tế. Và một trong những cách để có những bài học này chính là những giờ tham gia hoạt động tình nguyện.

Bên cạnh những sinh viên dành toàn bộ thời gian cho việc học và đời sống cá nhân của mình, thì ở phía đối ngược, nhiều sinh viên vẫn duy trì thành tích học tập tốt nhưng đã làm được rất nhiều việc làm nhân văn cho cộng đồng, xã hội.

Còn nhớ khi Nghệ An căng mình chống dịch Covid-19, không ít những sinh viên y khoa đã xung phong phối hợp với các cơ quan chức năng căng mình chống dịch khiến nhiều người cảm động. Hay những sinh viên sư phạm không ngại đến những địa bàn xa xôi để dạy học miễn phí cho các em nhỏ. Những sinh viên kỹ thuật lại cùng nhau sửa chữa những công trình “Thắp sáng làng quê”, hay cùng nhau làm đường, làm sân vui chơi cho trẻ.

Những đóng góp ấy mang đến những yêu thương trên mảnh đất khó khăn của tỉnh. Và tô thắm thêm sự lương thiện trong lòng sinh viên mà không một sách vở nào có thể thay thế được.

Ngoài giúp đỡ cho cộng đồng, làm tình nguyện cũng là một cách giúp đỡ cho chính các bạn sinh viên. Là cán bộ Hội Sinh viên các cấp, được tiếp xúc nhiều với các thế hệ sinh viên, em nhận thấy những sinh viên vừa học tập tốt, vừa tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện thì luôn có sự chững chạc, hòa đồng và nhanh nhạy trong hành vi, lối sống. Họ có khả năng làm việc nhóm hiệu quả cũng như có kỹ năng sắp xếp thời gian, quản lý công việc, lên kế hoạch, đề án… tốt hơn hẳn so với các bạn chỉ chăm chăm vào việc học.

Đây là những yếu tố quan trọng để một sinh viên có thể tìm kiếm được việc làm tốt sau khi ra trường. Vì vậy, theo em, là mỗi sinh viên nên tham gia ít nhất một hoạt động tình nguyện. Để bản thân được trưởng thành và lớn lên sau mỗi hành trình của thanh xuân!

P.V: Cảm ơn em về cuộc trò chuyện!