Xuất nhập khẩu giảm
Những tháng đầu năm 2023 nền kinh tế vẫn còn nhiều biến động, chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, đứt gãy, dẫn tới nhiều hệ lụy cho hoạt động xuất nhập khẩu và tăng trưởng kinh tế... Chính sách thắt chặt tiền tệ ở nhiều quốc gia làm suy giảm nhu cầu tiêu dùng của các đối tác thương mại lớn, dẫn đến hoạt động xuất khẩu giảm tương đối tại một số thị trường chủ lực như Trung Quốc, Mỹ, EU, Hàn Quốc… Thiếu vắng các đơn hàng, sự đi xuống của giá hàng hoá khiến kim ngạch xuất khẩu hàng hoá 6 tháng đầu năm 2023 dự ước đạt 1,086 tỷ USD, giảm 2,11% so với cùng kỳ năm 2022.
Kim ngạch xuất khẩu giảm kéo theo thu thuế hoạt động này cũng giảm khá mạnh. Năm 2023, Bộ Tài chính, UBND tỉnh Nghệ An giao chỉ tiêu thu từ hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Nghệ An là 1.250 tỷ đồng, nhưng số thu tính đến ngày 17/7 là 606,7 tỷ đồng, đạt 48,54 % chỉ tiêu pháp lệnh, giảm 37,18% so với cùng kỳ.
Khá nhiều mặt hàng chiếm số thu lớn trên tổng thu tại Cục Hải quan Nghệ An hiện đang giảm khá mạnh. Chẳng hạn, số thu từ mặt hàng dăm gỗ giảm 70,89%, linh kiện phụ tùng giảm 32,43%, thép các loại giảm giảm 53,63%; hạt nhựa và linh kiện điện tử giảm…
Số thu ngân sách chủ yếu của đơn vị là từ thuế GTGT của mặt hàng thép nhập khẩu chiếm khoảng 61,58% tổng số thu ngân sách. Trong 6 tháng đầu năm 2023, do tình hình sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn, đơn hàng với các đối tác ít nên các doanh nghiệp nhập khẩu thép về sản xuất giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước, làm ảnh hưởng lớn đến số thu trong 6 tháng đầu năm 2023 (bằng 56,54% so với cùng kỳ năm 2022).
Trong khi đó, đối với hoạt động nhập khẩu, các doanh nghiệp nhập khẩu thép, nhôm để làm nguyên liệu sản xuất gặp khó khăn. Các doanh nghiệp như Công ty Cổ phần Tập đoàn Hoa Sen, Công ty TNHH Thép Vương, Công ty TNHH thép Kim Quốc, Công ty TNHH BSE Việt Nam, không xuất khẩu được sản phẩm nên số lượng nhập khẩu 6 tháng đầu năm 2023 giảm hẳn so với cùng kỳ năm 2022, làm ảnh hưởng lớn đến số thu ngân sách.
Đối với mặt hàng xăng dầu, Công ty CP Tập đoàn Thiên Minh Đức là doanh nghiệp hàng năm đóng góp ngân sách lớn trên địa bàn; riêng năm 2022 doanh nghiệp này đã chiếm 32% số thu ngân sách của hải quan Nghệ An. Thế nhưng, việc giá năng lượng vẫn đang ở mức cao và chiến tranh Nga - Ukraine gây tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu xăng dầu của Công ty CP Tập đoàn Thiên Minh Đức. Trong 6 tháng đầu năm 2023, số thu từ dầu diesel được 16,7 tỷ đồng, chiếm 11,3% số thu trong 6 tháng đầu năm 2023 và chỉ bằng 15,7% so với số thu của doanh nghiệp trong cùng kỳ năm trước.
Tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, tăng thu ngân sách
Hiện tại tình hình thế giới vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp như chiến tranh, suy thoái kinh tế… ảnh hưởng đến việc xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp; dự báo trong những năm tới sẽ khó khăn trong công tác thu ngân sách nhà nước.
Ví như, giá dầu diesel nhập khẩu cao hơn giá trong nước cho nên doanh nghiệp đang cân nhắc việc nhập khẩu, từ nay đến hết năm 2023 doanh nghiệp vẫn chưa có kế hoạch nhập khẩu tiếp theo. Hay đối với thép, các doanh nghiệp sản xuất thép thường mang lại số thu ngân sách lớn cho tỉnh nhưng dự kiến 6 tháng cuối năm các đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp thép vẫn còn gặp nhiều khó khăn nên việc nhập khẩu thép về làm nguyên liệu sản xuất chưa thể tăng mạnh.
Các doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu cũng đang gặp nhiều khó khăn. Đó là trường hợp Công ty CP Trung Đô bắt đầu đi vào sản xuất mặt hàng gạch lại đúng vào thời điểm thị trường đóng băng nên dù sản phẩm đạt các tiêu chuẩn xuất khẩu nhưng doanh nghiệp lại khá chật vật để tìm kiếm bạn hàng. Theo ông Nguyễn Duy Hiền, Giám đốc nhà máy Trung Đô Slab Stone, dây chuyền chưa vận hành hết công suất, trong khi hàng tồn kho đang chiếm 60% sản lượng. Hiện nay doanh nghiệp đang tích cực tìm kiếm bạn hàng xuất khẩu.
Vì thế để tháo gỡ khó khăn, tăng thu ngân sách, ngoài tăng cường cải cách thủ tục hành chính trọng tâm là thủ tục hải quan, cần thường xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình, bám sát kế hoạch xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp có số thu lớn. Từ đó, phân tích đánh giá những yếu tố ảnh hưởng, kịp thời tháo gỡ khó khăn vướng mắc, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu và đồng hành cùng doanh nghiệp.
Ông Trần Đình Sỹ - Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Vinh cho biết, ngoài nguyên nhân tình hình kinh tế khó khăn thì còn do dịch vụ logicstic của Nghệ An chưa phát triển, nhiều doanh nghiệp lựa chọn làm thủ tục hải quan ở ngay cửa khẩu để giảm thời gian, chi phí nên số lượng tờ khai đăng ký ở Chi cục Hải quan Vinh giảm so với cùng kỳ. Là đơn vị làm thủ tục hải quan ngoài cửa khẩu, thời gian tới chúng tôi sẽ tăng cường giải pháp thu hút doanh nghiệp về làm thủ tục tại Chi cục, đảm bảo hoàn thành mục tiêu thu ngân sách.
Một vấn đề được rất nhiều doanh nghiệp phản ánh tại nhiều hội nghị, diễn đàn nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp khắc phục, đó là cơ sở hạ tầng cửa khẩu, cảng biển và sân bay mặc dù đã được nâng cấp nhưng nhìn chung còn hạn chế. Do đó, hàng hóa của Nghệ An chưa hoàn toàn xuất nhập khẩu thông qua cửa khẩu của Nghệ An mà còn phải qua 1 số cảng như Hải Phòng, Nghi Sơn – Thanh Hóa, Vũng Áng – Hà Tĩnh. Điều đó khiến thu thuế hoạt động xuất nhập khẩu của Nghệ An giảm đáng kể, cần tiếp tục được tỉnh và các ngành liên quan bàn bạc, sớm có giải pháp tháo gỡ.
Số thu thuế hoạt động xuất nhập khẩu giảm là một thách thức lớn đối với việc hoàn thành nhiệm vụ thu năm 2023 của ngành Hải quan nói riêng, và nhiệm vụ thu ngân sách của tỉnh nói chung. Để đạt mục tiêu thu ngân sách trong năm nay, đòi hỏi sự các cấp, ngành phải tích cực trong việc triển khai các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh cũng như tìm kiếm, mở rộng thị trường xuất khẩu.
Trước thực tế này, để đạt được mục tiêu hoàn thành nhiệm vụ thu thuế xuất nhập khẩu cả năm 2023, Cục Hải quan đã và đang triển khai đồng loạt các giải pháp. Ông Chu Quang Hải - Cục trưởng cục Hải quan Nghệ An cho biết, đơn vị tiếp tục chủ động tham mưu đề xuất UBND tỉnh các giải pháp tăng thu ngân sách, đặc biệt là các giải pháp ổn định nguồn thu cũ và thu hút nguồn thu mới; phối hợp với các sở, ban, ngành, chính quyền địa phương rà soát các dự án đầu tư để chủ động hướng dẫn, hỗ trợ chủ đầu tư nhập khẩu máy móc thiết bị, vật tư cho dự án. Cùng với đó là thực hiện quyết liệt các biện pháp chống thất thu qua giá, số lượng, xuất xứ hàng hóa ngay tại khâu thông quan. Đồng thời, tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, tập trung vào các lĩnh vực dễ bị lợi dụng để vi phạm pháp luật…
Thực hiện lộ trình cắt giảm thuế quan mà Việt Nam đã cam kết trong các hiệp định thương mại tự do (FTA), cuối năm 2022, Chính phủ đã ban hành 17 biểu thuế xuất nhập khẩu ưu đãi để thực hiện 17 FTA trong giai đoạn 2022 - 2027. Như vậy, ngay trong năm 2023, nhiều mặt hàng nhập khẩu có thuế suất cao sẽ bị cắt giảm thuế và sẽ còn giảm sâu hơn trong các năm sau. Các doanh nghiệp hoạt động theo loại hình doanh nghiệp chế xuất thuộc đối tượng miễn thuế khi thực hiện thủ tục xuất nhập khẩu tại Cục Hải quan tỉnh Nghệ An có xu hướng tăng lên. Vì vậy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu tăng nhưng số thu ngân sách nhà nước không tăng tương ứng.
