Thuế tiêu dùng và chính sách Abenomics đang gặp khó?

(Baonghean) - Một thông tin kinh tế bất ngờ mới đây là việc nền kinh tế Nhật Bản đã rơi vào suy thoái về mặt kỹ thuật, khi tổng sản phẩm quốc nội GDP của nước này đã giảm quý thứ hai liên tiếp. Ngay lập tức, Thủ tướng Nhật Bản Sinzo Abe đã ra quyết định hoãn tăng thuế tiêu dùng - nguyên nhân được cho là dẫn đến sự suy thoái này. Diễn biến này đang cho thấy, không chỉ lộ trình tăng thuế tiêu dùng mà toàn bộ chính sách kinh tế tham vọng Abenomics của Thủ tướng Abe đang gặp khó.

Trong một cuộc khảo sát mới đây của tờ Nhật báo phố Wall, không một chuyên gia nào trong số 18 nhà kinh tế được khảo sát ý kiến nhận định rằng, kinh tế Nhật Bản sẽ suy giảm. Thậm chí, các dự báo được đưa ra còn là kinh tế Nhật sẽ tăng trưởng từ 2,1 đến 2,25% trong quý 3. Bởi vậy, thông báo nền kinh tế Nhật Bản rơi vào suy thoái thực sự là một thông tin rất bất ngờ. Theo thông báo của Chính phủ Nhật Bản, nền kinh tế nước này đã giảm 0,4% trong quý 3 sau khi đã giảm 1,8% ở quý 2 trước đó. Trong đó, tiêu dùng cá nhân vốn chiếm khoảng 60% nền kinh tế, chỉ tăng khiêm tốn là 0,2%. Nguyên nhân được cho là xuất phát từ việc chính phủ tiến hành tăng thuế tiêu dùng từ hồi tháng 4 năm nay từ 5% lên 8%.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. (Nguồn: Reuters)

Thực tế, lộ trình tăng thuế tiêu dùng đã được Chính phủ Nhật Bản lên kế hoạch từ năm 2012 để giảm khối nợ công khổng lồ của nước này. Theo đó, một đạo luật đã được thông qua vào năm 2012, trong đó, thuế tiêu dùng sẽ tăng từ 5% lên 8% từ ngày 1/4/2014 và sau đó sẽ tăng lên 10% vào tháng 10/2015. Vào thời điểm đó, ngay trong giới lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản đã có những quan điểm khác nhau về chính sách tăng thuế này. Những người ủng hộ cho rằng, việc tăng thuế là cần thiết để thể hiện cam kết của Nhật về sự ổn định tài chính; trong khi những người phản đối lại khẳng định, thực trạng nền kinh tế Nhật Bản hiện tại chưa phải là thời điểm phù hợp để đánh thuế vào túi tiền của người tiêu dùng.

Và số liệu mới nhất đã cho thấy việc tăng thuế giai đoạn 1 đã tác động mạnh đến sự tăng trưởng của nền kinh tế Nhật Bản. Trước diễn biến bất ngờ này, Thủ tướng Shinzo Abe đã quyết định lùi kế hoạch tăng thuế giai đoạn 2 đến tháng 4/2017. Ngoài ra, ông Abe cho biết sẽ ưu tiên thông qua một khoản ngân sách bổ sung cho năm tài chính hiện tại, để tiếp thêm "sinh lực" cho gói kích thích kinh tế trị giá 2 nghìn đến 3 nghìn tỷ yên (tương đương khoảng 17 tỷ đến 26 tỷ đôla). Ngay sau khi quyết định này, tin vui là thị trường chứng khoán Nhật Bản và châu Á - Thái Bình Dương đã chứng kiến các chỉ số đồng loạt tăng điểm.

Tuy quyết định của Thủ tướng Abe có thể xoa dịu dư luận lúc này và lấy lại uy tín nhằm chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử sớm vừa được công bố vào 14/12 tới, nhưng dư luận trong nước vẫn chưa hết hoài nghi về các chiến lược kinh tế của ông. Nói rộng ra, đây là chính sách kinh tế đầy tham vọng vẫn gọi là Abenomics mà Thủ tướng Abe đang ấp ủ. Abenomics là hàng loạt chính sách kinh tế được gọi là chiến lược “3 mũi tên” với trọng tâm chính gồm thúc đẩy chi tiêu công, nới lỏng tiền tệ và tăng trưởng kinh tế sâu rộng. Theo các nhà kinh tế, chính sách này đã phát huy tác dụng khá tốt trong năm 2013, lần lượt với các mức tăng trưởng là: 4,1%, 3,6%, 1,1% và 1,0%. Thế nhưng bước sang năm 2014 này, kinh tế Nhật Bản dường như không còn đà tăng trưởng, thậm chí còn đang chật vật trở lại.

Phân tích về nguyên nhân mà chính sách Abenomics chưa phát huy được tác dụng, các chuyên gia cho rằng, hiện vẫn còn tồn tại 2 vấn đề lớn trong nền kinh tế Nhật Bản là vấn đề cơ cấu và việc kinh tế tư nhân vẫn chưa thực sự đặt kỳ vọng vào sự phục hồi của nền kinh tế quốc gia. Để giải quyết được tình trạng này, các chuyên gia cho rằng, Nhật Bản cần mở rộng quy mô mua trái phiếu và tiến hành thực hiện các chính sách kích thích tài chính linh hoạt. Mà để có thể thực hiện, sẽ còn rất nhiều việc Thủ tướng Abe cần phải làm và không thể giải quyết trong một sớm một chiều. Chắc chắn rằng, sự lên - xuống của nền kinh tế thứ 3 thế giới là Nhật Bản sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình phục hồi kinh tế khu vực và thế giới. Vì vậy cho đến lúc này, Abenomics vẫn được cho là cơ hội tốt nhất để kinh tế Nhật Bản ngăn chặn một cuộc khủng hoảng nợ, có thể lấy lại đà tăng trưởng và không khiến tăng trưởng toàn cầu phải lùi thêm một lần nữa.

Phương Hoa