Tìm câu trả lời cho câu hỏi "học để làm gì"?

(Baonghean) - Tuần qua, bài viết “Học để làm gì?” của tác giả Bụt Sơn, đăng chuyên mục Sự kiện - Diễn đàn trên Nghệ An cuối tuần ra ngày 6/9 nhận được số phiếu bình chọn tin bài hay cao thứ hai. Bài viết mang tính thời sự với những lập luận sắc sảo, chặt chẽ giúp độc giả nhận thức được: Học để làm gì?

Trước hết, tác giả khẳng định: “Có một câu hỏi liên quan đến sự học, đã có từ rất lâu, rất cũ, rất đơn giản và tưởng chừng như đã đọc trả lời thấu đáo, đầy đủ. Đó là, học để làm gì”? Câu hỏi này đã trở thành điệp khúc “Biết rồi. Khổ lắm. Nói mãi” bởi “không ít người đi học, nhất là ở bậc đại học, cắp sách đến giảng đường mà rồi vẫn không biết mình học để làm gì. Lắm người đi học cốt để có một tấm bằng đại học cho “bằng chị, bằng em”, cho oai, cho oách với họ hàng, làng nước. Có người, chỉ nghĩ đơn giản là có bằng đại học sẽ kiếm được việc làm tốt, lương bổng cao. Cũng có những người đi học vì muốn làm hài lòng các đấng sinh thành…”. Do đó, rất ít người xác định cho mình mục đích học để làm gì? Điều này đẫn đến thực trạng người người, nhà nhà đổ xô vào đại học, và sau đó, hàng chục nghìn kỹ sư, cử nhân, thạc sỹ học xong không có việc làm. Điều này làm hao tốn, lãng phí một nguồn lực không nhỏ của xã hội và là căn nguyên dẫn đến những bất ổn xã hội.

Theo một khảo sát xã hội học thì có khoảng 80% học sinh trung học cơ sở và phổ thông trung học, khoảng 50% sinh viên trả lời: học để kiếm tiền hoặc học để sau này có việc làm. Khoảng 40-50% sinh viên đại học và khoảng 20-25% học sinh phổ thông trung học nói rằng: học để có thể tự lo cho cuộc sống của mình, kiếm được công việc phù hợp, sau này đỡ khổ và giúp đỡ gia đình. Khoảng 80-90% bậc phụ huynh trong kỳ thi đại học vừa rồi trả lời: học để mở mang hiểu biết hoặc học để có địa vị trong xã hội. Câu trả lời chung trong các nhóm khác nhau, chiếm tỷ lên khoảng 5-10%, tùy theo nhóm là học để tự hoàn thiện mình. Với một số người có tuổi, hoặc giáo viên, thì có thêm câu trả lời: Học để làm người. Như vậy có thể thấy, phần lớn các bậc phụ huynh đặt mục tiêu cho việc học của con để sau này có việc làm tốt, kiếm được tiền lo cho bản thân và gia đình.

Một số khác ít hơn cho rằng học để mở mang hiểu biết, để có địa vị trong xã hội. Với sinh viên thì mục tiêu học để kiếm tiền, để có việc làm chiếm khoảng một nửa, còn lại là học mà không có bất cứ mục tiêu nào. Điều ngạc nhiên là trong số những người được hỏi, có đến >95% cho biết họ chưa từng tự đặt câu hỏi này cho bản thân mình. Xét về logic thì đây là một sự bất hợp lý. Đáng buồn thay, không chỉ người học mới rơi vào tình cảnh oái oăm là đi học mà không rõ mình học để làm gì mà “ngay cả những người và ngành làm công tác dạy học cũng chưa xác định được một cách rõ ràng là học để làm gì. Người dạy cứ dạy, người học cứ học. Người ta thích học cái gì thì dạy cái đó. Miễn là có người học, có người nộp tiền. Không cần biết đến sản phẩm của mình làm ra có phù hợp, có đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống hay không”. Vậy nên, các trường đại học mọc lên như nấm sau mưa, tuyển sinh ào ạt; còn sinh viên ra trường lại lâm vào cảnh thất nghiệp; xã hội gánh chịu nghịch lý “thừa thầy thiếu thợ”.

Cuối cùng, tác giả đưa ra giải pháp: Để giải quyết tận gốc các vấn đề bức xúc nói trên, cần tập trung vào trả lời cho thật chính xác, rõ ràng câu hỏi là học để làm gì?... Với những người muốn học không chỉ kiếm sống để tồn tại mà còn để thỏa mãn những nhu cầu khác ở cấp độ cao thì cứ việc “học, học nữa, học mãi” như lời Lê-nin dạy. Với một hệ thống giáo dục, muốn cải cách thành công thì cũng cần phải trả lời câu hỏi này một cách thật thấu đáo. Bởi việc học, có 3 câu hỏi quan trọng cần phải trả lời: “Học cái gì?”, “Học thế nào” và “Học để làm gì?”.

Người xây dựng