Tranh luận có nên bỏ cơ quan thanh tra cấp huyện hay không

Tại phiên họp thứ 10 (chiều 18/4), thừa ủy quyền của Thủ tướng, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong đã trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) để Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Một trong những nội dung nhận được sự quan tâm đặc biệt là việc có nên tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện nữa hay không.

Ý kiến khác nhau

Thẩm tra nội dung cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo luật giữ nguyên hệ thống tổ chức cơ quan thanh tra theo cấp hành chính gồm Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra huyện. Qua thảo luận, Thường trực Ủy ban Pháp Luật cơ bản nhất trí việc tổ chức các cơ quan Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh như hiện nay, còn tổ chức Thanh tra huyện có hai loại ý kiến khác nhau.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Quốc hội

Loại ý kiến thứ nhất đề nghị không tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện. Lý do được đưa ra là báo cáo tổng kết thi hành Luật Thanh tra đã chỉ rõ ở cấp huyện không có nhiều nhu cầu thanh tra, biên chế rất ít, nên không phát huy được hiệu quả.

Việc không tổ chức ở cấp này giúp giảm đầu mối cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện (713 Thanh tra huyện), phù hợp với chủ trương của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế cũng như khắc phục tình trạng “dàn đều” về biên chế của các cơ quan thanh tra cấp huyện, bổ sung nguồn nhân lực để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Thanh tra cấp tỉnh.

Việc bỏ cấp huyện vẫn bảo đảm nguyên lý “ở đâu có quản lý thì ở đó có thanh tra” vì khi không tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện thì chức năng, nhiệm vụ thanh tra của cơ quan này sẽ được chuyển cho Thanh tra tỉnh. Hơn nữa, quản lý tập trung lực lượng thanh tra ở địa phương, thuận lợi cho việc đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, chuẩn hóa các chức danh nghề nghiệp.

Loại ý kiến thứ hai lại tán thành với dự thảo Luật tiếp tục duy trì Thanh tra huyện như hiện nay vì cho rằng tổ chức thanh tra hành chính ở cấp huyện đã có quá trình hình thành và phát triển ổn định lâu dài, cơ bản đến nay vẫn phù hợp.

Việc duy trì, củng cố cơ quan thanh tra hành chính ở cấp huyện để tham mưu, giúp UBND cấp huyện về công tác thanh tra, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là cần thiết; bảo đảm tuân thủ chặt chẽ nguyên lý “ở đâu có quản lý thì ở đó có thanh tra”.

Việc giữ mô hình Thanh tra huyện còn để bảo đảm phù hợp và thực hiện có hiệu quả quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống tham nhũng vì các luật này đều giao nhiệm vụ, quyền hạn nhất định cho Thanh tra huyện.

Những vấn đề bất cập trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện hiện không phải do thiết chế này không còn phù hợp mà cần được quan tâm giải quyết, bảo đảm đủ điều kiện, năng lực để hoàn thành các nhiệm vụ được giao.

“Đa số ý kiến trong Thường trực UBPL tán thành với loại ý kiến thứ nhất” – ông Hoàng Thanh Tùng cho biết.

Cần nghiên cứu kỹ và lập luận thuyết phục

Điều hành thảo luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định lưu ý việc bỏ cơ quan thanh tra cấp huyện hay không còn liên quan nhiều luật khác. Thanh tra không chỉ làm thanh tra mà còn giúp UBND huyện làm khiếu nại tố cáo, làm phòng chống tham nhũng.

“Bỏ cơ quan thanh tra huyện đi thì ai giúp huyện làm các việc đó? Cái này cần cơ sở. Chưa kể, huyện giờ rất rộng như TP Thủ Đức, 3 quận gộp vào thì dân số rất đông, bao nhiêu công việc. Hay TP Hạ Long nhập huyện Hoành Bồ thì riêng huyện Hoành Bồ rộng bằng tỉnh Bắc Ninh. Huyện mà không có thanh tra, bảo chức năng thanh tra để tỉnh làm sẽ phải sửa bao nhiêu luật” - ông Nguyễn Khắc Định lưu ý.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi).

Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh thì cho rằng khi nói đến thanh tra cấp huyện có ý kiến đánh giá là còn hình thức, tuy nhiên lý do là cách tổ chức chưa tốt, lực lượng còn mỏng. Do vậy, bà đồng tình với việc tiếp tục duy trì hệ thống thanh tra các cấp như hiện nay, trong đó có thanh tra cấp huyện, song cần tăng cường đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu quả cho thanh tra cấp huyện. Bởi nếu các vụ việc được giải quyết ngay từ cơ sở sẽ không phát sinh, tồn đọng, bức xúc kéo dài, hay đù đẩy và trở thành gánh nặng cho cấp trên.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đặt vấn đề: “Không nên bỏ, vì thanh tra cấp huyện thay mặt nhà nước để thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội ở địa phương, giải quyết khiếu nại tố cáo… Nếu bỏ thanh tra cấp huyện thì ai làm vấn đề này? Đây là vấn đề chúng ta phải nghiên cứu thật kỹ”.

Trong khi đó, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, thanh tra cấp huyện là cấp không thể thiếu. Tổ chức hệ thống thanh tra ở nước ta hiện nay đang “nón ngược”, trong khi đó thanh tra ở cấp huyện biên chế ít nhưng việc thì nhiều hơn. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị nhất thiết phải tổ chức 3 cấp và hơn nữa phải nâng cao năng lực cho cấp huyện bởi dân số, diện tích nhiều huyện còn tương đương với cấp, tỉnh thành phố.

“Tôi nghĩ vấn đề này nên để Quốc hội thảo luận, chưa nên chốt chặt” - Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu quan điểm và cho rằng điều quan trọng cần lập luận tại sao là 2 cấp hay 3 cấp để thuyết phục, vì loại ý kiến nào cũng có lý lẽ riêng của mình.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành giữ nguyên mô hình 3 cấp, đó là Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh và Thanh tra huyện. Đồng thời, đề nghị trong toàn bộ luật này bổ sung chức năng phòng, chống tiêu cực của ngành thanh tra.

“Hiện nay mới có 3 chức năng: Thanh tra; phòng, chống tham nhũng và giải quyết khiếu nại, tố cáo, tiếp công dân. Cần bổ sung thêm chức năng phòng, chống tiêu cực, vì vấn đề này Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng đã kết luận rồi” - ông Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh./.