Trao quyền khởi kiện nợ BHXH cho công đoàn: Những thách thức!

(Baonghean) - Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016, một trong những điểm mới đáng chú ý là quy định trao quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH cho tổ chức công đoàn. Đây là một thách thức, khó khăn không nhỏ đối với ngành BHXH, đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ, tăng cường trao đổi, đối thoại giữa các ngành trong việc giải quyết các vướng mắc liên quan đến nợ BHXH…

Thách thức “kép”

Lâu nay, khởi kiện được xem là biện pháp mạnh nhất và hữu hiệu nhất để xử lý các doanh nghiệp nợ BHXH. Từ khi cơ BHXH tỉnh Nghệ An chính thức khởi kiện các doanh nghiệp vi phạm, hiệu quả mang lại rất rõ rệt. Đơn cử như năm 2014, có 23 đơn vị bị khởi kiện, trong đó BHXH tỉnh thực hiện khởi kiện 1 đơn vị, BHXH huyện khởi kiện 22 đơn vị; tổng số tiền nợ BHXH, BHYT của đơn vị bị khởi kiện là 15.098.536.256 đồng.

Công tác khởi kiện có tác dụng răn đe rất lớn, nhiều doanh nghiệp lo sợ bị khởi kiện sẽ cân nhắc việc vi phạm quy định đóng nộp BHXH hoặc tự nguyện truy nộp vì không muốn ảnh hưởng đến hình ảnh của công ty.

LĐLĐ và BHXH Nghệ An ký kết chương trình phối hợp năm 2016.

Tuy nhiên, theo quy định mới, việc tòa án không thụ lý đơn kiện của cơ quan BHXH thì các đơn vị sử dụng lao động có khả năng sẽ chây ỳ không chịu đóng nộp BHXH bởi cơ quan BHXH không có biện pháp xử lý đủ mạnh để răn đe.

Ông Ngô Ngọc Thanh – Trưởng phòng Khai thác và thu hồi nợ, BHXH tỉnh cho biết: “Hiện tại, ngoài việc khởi kiện các doanh nghiệp vi phạm về BHXH thì các biện pháp khác đều không mấy khả thi. Đơn cử, việc phạt vi phạm hành chính thì mức phạt tối đa cũng chỉ 75 triệu đồng. Với mức phạt này các doanh nghiệp thường chọn cách nộp phạt bởi mức phạt quá thấp so với khoản tiền nợ BHXH phải nộp, thậm chí chây ỳ không thực hiện quyết định xử phạt hành chính”.

Về phía tổ chức công đoàn, việc trao quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH là quy định phù hợp với tình hình mới, nâng cao vị thế của tổ chức công đoàn trong các doanh nghiệp, giúp tổ chức công đoàn có thêm cơ sở để đảm bảo thực hiện tốt vai trò đại diện cho tiếng nói, quyền lợi hợp pháp của người lao động.

Tuy nhiên, với khối lượng đơn vị cần khởi kiện của hệ thống BHXH quá lớn, thời gian theo đuổi các vụ kiện dài và tốn kém, nếu dồn hết về cho tổ chức công đoàn thì sẽ rất khó xoay xở do nhân lực có hạn. Đồng thời, lực lượng cán bộ công đoàn cũng chưa nắm chắc những quy định pháp luật tố tụng, khởi kiện nên sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH.

Một thách thức khác được xác định rõ là cơ quan BHXH kiện doanh nghiệp nợ BHXH chỉ cần dựa vào số nợ, thời gian nợ, còn khi tổ chức công đoàn kiện doanh nghiệp nợ BHXH cần phải được người lao động ủy quyền. Nếu người lao động không biết về tình trạng nợ BHXH của doanh nghiệp, không ủy quyền, công đoàn cấp trên không nắm rõ về tình hình nợ BHXH của doanh nghiệp sẽ dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền lớn nhưng không ai đứng ra khởi kiện, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người lao động.

Ông Nguyễn Chí Công – Trưởng ban Chính sách pháp luật, Liên đoàn Lao động tỉnh cho biết, đến nay, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thi hành cụ thể và vì vậy, tính đến thời điểm này, Liên đoàn Lao động tỉnh vẫn chưa tiến hành khởi kiện trường hợp doanh nghiệp nợ BHXH nào.

Tăng cường đối thoại, phối hợp

Trước những thách thức trong thực tiễn triển khai quy định mới của Luật BHXH, BHXH tỉnh Nghệ An đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để khắc phục, đảm bảo tiến độ, chất lượng công việc. Để giúp tổ chức công đoàn từng bước chủ động trong việc khởi kiện nợ BHXH, thời gian tới, BHXH tỉnh sẽ phối hợp với Liên đoàn Lao động trong việc hỗ trợ tổ chức công đoàn về mặt số liệu, thủ tục lập hồ sơ khởi kiện cũng như quy trình khởi kiện, thi hành án nhằm mục đích thu hồi nợ BHXH, BHYT, BHTN để giải quyết kịp thời quyền lợi chính đáng của người lao động.

Công nhân làm việc tại Công ty may Minh Anh (Khu công nghiệp Bắc Vinh).

Bên cạnh đó, ngành BHXH đã thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành, làm việc với các đơn vị nợ, đôn đốc thu hồi nợ BHXH, BHYT, BHTN; kiểm tra việc thực hiện đóng BHXH, BHYT, BHTN và việc chấp hành pháp luật công đoàn tại các đơn vị sử dụng lao động hoạt động trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, ngành chủ động tổ chức các buổi tập huấn, phổ biến Luật BHXH sửa đổi gắn với đối thoại giữa cơ quan BHXH với các đơn vị sử dụng lao động về những vướng mắc trong quá trình triển khai Luật….

Phương Chi