(Baonghean) - Trước thực trạng cây mây rừng bị tận thu, cạn kiệt, đồng bào ở một số xã ở huyện miền núi Tương Dương đã ý thức trồng loại cây này để khai thác nguyên liệu cho nghề mây tre đan. Công việc này được tiến hành trong hơn 2 năm qua với sự hỗ trợ của tổ chức Oxfam (Hồng Kông). Cây mây đang được kỳ vọng mở ra hướng phát triển kinh tế mới, góp phần cải thiện cuộc sống và giảm nghèo cho đồng bào vùng cao.
Đến thăm vườn ươm mây ở bản Văng Môn, xã Yên Hòa (Tương Dương), một xã được chọn thực hiện thí điểm ươm 2 loại giống mây nếp và mây nước đầu tiên trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Thời điểm này, bà con đang tập trung chăm sóc mây chuẩn bị cho xuất giống đợt 1, năm 2015. Nhóm liên kết gồm 8 hộ tổ chức sản xuất mây giống trên quy mô 2.000 m2, tất cả các khâu từ ngâm giống, vào bầu đều do bà con tự thực hiện dưới sự hỗ trợ kỹ thuật và phân bón của Dự án Oxfam (Hồng Kông). Trung bình mỗi đợt ươm được khoảng trên 3 vạn cây, tương đương với mức thu nhập trên 4 triệu đồng/ hộ.
Chị Vi Thị Thơm, một trong những hộ tham gia thực hiện mô hình cho biết: “Gia đình tôi tham gia mô hình thấy ươm mây cũng có hiệu quả, giờ không phải lo vào rừng khai thác nữa mà tập trung ươm cây mây".
 |
| Vườn ươm mây của chị Cao Thị Thân ở bản Na Tông, xã Tam Thái (Tương Dương). |
Tiềm năng cây mây rừng ở huyện vùng cao Tương Dương đã có từ rất lâu. Những năm 1990 trở về trước, do người dân khai thác mà không tái tạo, bảo vệ, nên cây mây đã dần cạn kiệt, trong khi nhu cầu phát triển nghề truyền thống mây, tre đan ở Tương Dương đã vươn tới sản xuất theo hướng hàng hóa, xuất khẩu.
Nhận thấy điều đó, năm 2012, huyện đã mạnh dạn tìm đến sự đầu tư từ các cơ quan, tổ chức phi chính phủ, như Viện Nghiên cứu và Phát triển ngành nghề nông thôn Việt Nam, tổ chức Oxfam (Hồng Kông) triển khai Đề án “Mở rộng, phát triển chuỗi giá trị mây, lùng cho phụ nữ và dân tộc thiểu số nghèo” bằng cách mở rộng vườn ươm 2 giống mây nếp và mây nước ở 5 xã, trong đó có 2 xã Yên Hòa và Tam Thái xây dựng với quy mô 2000m2, còn 3 xã là Yên Thắng, Nga My, Xiêng My thực hiện với quy mô nhỏ 100m2.
Qua thực hiện thí điểm nhưng lợi nhuận từ vườn ươm mây đã cho thu nhập từ 20 - 45 triệu đồng/vụ. Từ ngày tham gia ươm vườn mây giống nhiều hộ ở các xã dọc Quốc lộ 7A cũng đã tự mua giống và ươm được cây mây.
Chị Cao Thị Thân ở bản Na Tổng, xã Tam Thái phấn khởi cho biết: “Mặc dù đang trong thời gian thí điểm nhưng 14 hộ dân tham gia thấy rõ được hưởng lợi về thu nhập từ bán cây giống. Bên cạnh đó, hoạt động đã tận dụng được thời gian và sức lao động của mọi lứa tuổi như tưới mây, đóng bầu... Đặc biệt, một số chị em trong bản đã biết liên kết, nắm bắt kỹ thuật trồng trọt để triển khai mô hình”.
 |
| Chăm sóc vườn ươm mây ở Tam Thái (Tương Dương) |
Ngoài lợi ích mang lại trực tiếp cho người ươm giống mây, việc phát triển cây mây trên địa bàn còn có tác dụng hỗ trợ, thúc đẩy nghề thủ công mây tre đan phát triển, góp phần giải quyết việc làm và thu nhập cho đồng bào ở các xã vùng khó khăn. Tính đến nay, toàn huyện Tương Dương có trên 7 xã ươm và trồng mây và 10 xã đang duy trì các hộ làm nghề mây tre đan truyền thống.
Năm 2015, dưới sự hỗ trợ của các cấp và các tổ chức phi chính phủ, huyện tiếp tục ký kết hợp đồng với các đơn vị và hộ dân phát triển cây mây thành vùng nguyên liệu. Nhân rộng nhiều vườn ươm và phát động phong trào trồng mây, xây dựng và duy trì nhiều làng có nghề, cùng đó đảm bảo mạng lưới thu mua, vận chuyển mây nguyên liệu, nhằm cung cấp cho nhu cầu phát triển nghề thủ công mỹ nghệ trên địa bàn.
Ông Lô Khăm Kha - Trưởng phòng NN&PTNT huyện cho biết: “Huyện cũng đã xây dựng kế hoạch trồng rừng để tập trung chỉ đạo các xã duy trì vườn ươm, cung cấp đủ giống mây cho bà con trồng. Hiện ở xã Tam Thái, Yên Hòa các vườn ươm phát triển tốt. Đến thời điểm này, những hộ làm giống mây có thu nhập trên 3 triệu đồng/tháng, hộ nhiều thì 6 - 7 triệu đồng. Điều quan trọng là chương trình đã thay đổi tập quán của bà con từ khai thác tận thu ở rừng sang chủ động trồng cây nguyên liệu…”. Mây, tre đan truyền thống đang là một nghề sản xuất nhiều mặt hàng phục vụ xuất khẩu được người tiêu dùng ưa chuộng, đem lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ dân. Qua khảo sát, khí hậu và thổ nhưỡng cũng như phong tục tập quán sản xuất của người dân huyện Tương Dương phù hợp để trồng mây nguyên liệu. Tương lai không xa, những diện tích mây trồng sẽ cho thu hoạch, nhưng trước mắt, những hộ tham gia làm vườn ươm giống đã có thu nhập khá để ổn định cuộc sống…
May Huyền
(Đài Tương Dương)
