Trung Quốc khiến Philippines - Nhật Bản càng lúc càng thân

(Baonghean) - Tổng thống Philippines Benigno Aquino đang có chuyến thăm cấp nhà nước kéo dài 4 ngày đến Nhật Bản - chuyến công du thứ 6 kể từ khi nhậm chức năm 2010 đến nay. Trong bối cảnh các tranh cãi về lãnh thổ đang càng lúc càng trở nên nóng bỏng do các hành động đơn phương gây căng thẳng của Trung Quốc trên biển Hoa Đông đặc biệt là Biển Đông, cái bắt tay chặt hơn giữa Philippines và Nhật Bản dường như là điều “tất yếu phải làm”.

Chuyến thăm lần này của Tổng thống Philippines đến Nhật Bản được đánh giá là một cơ hội rất tốt để cả hai nước tăng cường, thắt chặt mối quan hệ quốc phòng và an ninh. Tất nhiên, nguyên nhân chủ yếu phải kể đến, đó là nhằm đương đầu với các thách thức chung hiện nay, đặc biệt liên quan đến những căng thẳng trên Biển Đông. Hiện Trung Quốc vẫn đơn phương tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết diện tích Biển Đông, bao trùm lên vùng biển của các quốc gia láng giềng như Philippines, Malaysia, Brunei và Việt Nam. Cụ thể với Philipines, Trung Quốc đang thách thức Manila khi kiểm soát bãi cạn Scarborough mà Philippines tuyên bố chủ quyền. Nguy hiểm hơn là thời gian này, Trung Quốc đang cấp tập tiến hành hoạt động cải tạo các bãi đá, bồi đắp quy mô lớn, xây dựng tiền đồn trái phép… Không riêng gì Philippines, Nhật Bản cũng vướng vào các tranh chấp với Trung Quốc trên quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông mà hai bên cùng tuyên bố chủ quyền.

Tổng thống Philippines Benigno Aquino (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Nguồn: Reuters

Từ chỗ vốn là hai địch thủ thời Chiến tranh thế giới thứ 2, “kẻ thù” chung mới xuất hiện mang tên Trung Quốc đã khiến Nhật Bản và Philippines tăng tốc xích lại gần nhau. Trên lộ trình đó, chuyến công du lần này của Tổng thống Philippines là một bước đi đóng vai trò hết sức quan trọng. Cụ thể, dự kiến điểm nhấn của chuyến thăm sẽ là việc hai bên khởi động chuyển giao các thiết bị quốc phòng từ Nhật Bản cho Philippines. Theo giới phân tích, việc Nhật Bản cung cấp 10 tàu tuần tra mới cho Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines là một động thái chưa từng có, cho thấy sự thắm thiết trong quan hệ Nhật Bản - Philippines đã tiến triển đến một mức độ gắn bó đáng kể. Sự kiện này nhằm thực hiện cam kết mà Thủ tướng Nhật Bản Abe đã đưa ra trong cuộc gặp hồi tháng 7/2013, rằng sẽ triển khai các hình thức hỗ trợ, bao gồm cải thiện khả năng của lực lượng tuần duyên Philippines. Theo đó, 10 tàu tuần tra này sẽ thực hiện nhiệm vụ giám sát những vùng lãnh hải tranh chấp.

Động thái trên cho thấy vai trò đối tác của Nhật Bản với Philippines đang có sự tăng tiến khi không chỉ dừng lại ở các cuộc tập trận chung trên biển. Gần đây nhất phải kể đến cuộc tập trận hải quân lịch sử trên Biển Đông hồi giữa tháng 5 và trước đó là cuộc diễn tập chống chống cướp biển lần đầu tiên giữa các lực lượng tuần duyên hai nước.

Giới quan sát cho rằng, mặc dù không làm thay đổi nhiều tương quan lực lượng hải quân ở Biển Đông, cụ thể là giữa Philippines và Trung Quốc, nhưng với Philippines, sự chuyển giao này có thể nói là một bước củng cố lực lượng quan trọng cả về cơ sở vật chất lẫn nhận thức các vấn đề trên biển. Không chỉ vậy, dự kiến trong chuyến thăm này, Tổng thống Aquino và Thủ tướng Nhật Bản Abe sẽ hội đàm về các tranh chấp trên biển trong khu vực nói chung và giữa hai nước với Trung Quốc nói riêng. Qua đó, phía Philippines sẽ cung cấp thông tin về vụ kiện Trung Quốc cho Nhật Bản. Rõ ràng, tăng cường nhận thức và sự hiểu biết về một mối lo chung là điều vô cùng cần thiết vào lúc này.

Xét về mục tiêu tăng cường hợp tác, ngoài việc đối phó với nguy cơ Trung Quốc thì cả Philippines và Nhật Bản còn có những lý do khác. Với Nhật Bản, Thủ tướng Shinzo Abe đang thực hiện chiến lược “xoay trục” sang Đông Nam Á và Philippines đang được chọn để đảm nhận một vai trò quan trọng trong chiến lược này. Một trong những minh chứng cho sự quan tâm dành cho quốc gia Đông Nam Á này là Nhật Bản đóng vai trò trung gian hòa giải quan trọng trong tiến trình đàm phán hòa bình giữa Chính phủ Philippines và Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro (MILF), chấm dứt 40 năm xung đột tại miền Nam Philippines.

Ngược lại, bắt tay với Nhật Bản là bước tiến nằm trong lộ trình đẩy mạnh quan hệ đối tác với các đồng minh trong khu vực, nhằm tăng cường tiềm lực quốc phòng của Philippines. Mặt khác, với chiến lược sử dụng sức mạnh mềm nhằm nâng cao hình ảnh của mình trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương mà Thủ tướng Nhật Bản đang thực hiện, Philippines tất yếu sẽ là một trong những nước hưởng lợi. Vì thế theo các nhà phân tích, Nhật Bản - nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới đang được Tổng thống Philippines Aquino đánh giá là một trong những nhân tố chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Philippines.

Như vậy, “thiên thời - địa lợi - nhân hòa” đang khiến cho mối quan hệ bang giao Philippines - Nhật Bản trở nên chặt chẽ và thắm thiết hơn bao giờ hết, xuất phát từ lý do liên quan đến Trung Quốc cho đến chính sách tăng cường hình ảnh và mục tiêu phát triển kinh tế của hai bên. Có thể nói, điều này có lợi cho Philippines, Nhật Bản và cho cả hòa bình, an ninh và ổn định khu vực.

Phương Hoa