Truyền thông thời @: Thách thức và rủi ro

(Baonghean) - Ông Jay Craig Hartwell - một chuyên gia có 35 kinh nghiệm làm báo và cố vấn truyền thông, hiện đang là giảng viên của đại học Hawaii (Mỹ) - đã nhận xét khi nêu thông tin 6 tờ báo lớn ở Anh mới đây quyết định đóng cửa trang web chính thức để tập trung hoạt động trên các mạng xã hội: “Cách thức làm truyền thông đang thay đổi một cách chóng mặt cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật”.

Không thể phủ nhận khoa học kỹ thuật là nền tảng để truyền thông, báo chí phát triển ngày càng mạnh mẽ. Bản chất của truyền thông, báo chí là lan toả thông tin, rất ăn khớp với mục đích hoạt động của internet, của các thiết bị thông minh và các ứng dụng phổ biến hàng đầu hiện nay như mạng xã hội.

Với sự hỗ trợ của khoa học kỹ thuật, truyền thông, báo chí đã phát triển đến mức độ thông tin được chuyển hoá thành một dạng sản phẩm lưu thông trên thị trường mà ở đó có đầy đủ nhà sản xuất, nhà phân phối và người tiêu dùng - một dây chuyền cực kỳ chuyên nghiệp và đồng bộ. Thế nhưng, mâu thuẫn nằm ở chỗ, chính sự phát triển của khoa học kỹ thuật cũng đang đặt ra vật cản lớn nhất, đe doạ đến sự sống còn của truyền thông, báo chí. 

Thông tin đang mất giá?

Theo một nghiên cứu vào năm 2016 ở Anh, thói quen theo dõi tin tức của người dân có chiều hướng bỏ qua báo in và chuyển sang các kênh thông tin số khác như truyền hình, internet. Tỷ lệ người đọc báo in ở Anh năm 2016 chỉ là 31% so với 41% vào năm 2014.

Trong khi đó, tỷ lệ người xem tin tức qua truyền hình là 67% và qua internet là 41%. Doanh thu từ báo in của nhiều tờ báo đứng đầu về lượng bản in của Anh như The Sun, Daily Mail, The Guardian… đều sụt giảm, khiến các tờ báo lớn phải gạt sự cạnh tranh sang một bên, nhóm họp nhau lại tìm giải pháp “cứu” lấy báo in. 

Mạng xã hội - môi trường truyền thông mới chứa đựng nhiều rủi ro.  	Ảnh: Internet
Mạng xã hội - môi trường truyền thông mới chứa đựng nhiều rủi ro. Ảnh: Internet

Trong khi đó ở Pháp, báo in vẫn được đọc khá nhiều trên đường phố và trong tàu điện ngầm nhưng được phát… miễn phí. Người Pháp thường chỉ bỏ tiền ra mua tạp chí hoặc ấn phẩm đặc biệt, hoặc đăng ký tài khoản theo dõi các trang báo điện tử thay vì mua báo giấy.

Cảnh tượng quen thuộc mỗi buổi sáng với người Pháp là những người phát báo miễn phí ở các ga tàu. Đó là những tờ báo được in khổ nhỏ và chỉ có 1 tờ duy nhất với lượng thông tin được chắt lọc cực kỳ tiết kiệm. Dung lượng đã ít lại nhiều tranh ảnh, chữ in to - những điều này không khiến độc giả lấy làm phiền lòng vì rất phù hợp để đọc trên những chuyến tàu đến nơi làm việc. 

Ở Việt Nam, hiện vẫn chưa có trang báo điện tử nào triển khai mô hình người dùng thường xuyên, trả tiền để đọc các nội dung trên báo điện tử. Thông tin nhanh, nhiều, trình bày hấp dẫn, miễn phí là những ưu thế giúp báo điện tử “vượt mặt” báo giấy và ngày càng được nhiều người Việt Nam lựa chọn.

Theo thống kê, hiện có đến 55% người Việt Nam sử dụng điện thoại thông minh. Không có gì khó hiểu khi những người này bỏ qua báo in để chọn báo điện tử làm kênh thông tin chính. 

Tuy nhiên, đó vẫn chưa phải là tất cả. Sau báo điện tử, truyền thông lại tiếp tục có cuộc cách mạng mới với sự bùng nổ của mạng xã hội. Nếu như ban đầu, mạng xã hội chỉ là phương tiện kết nối người dùng, chia sẻ thông tin cá nhân thì ngày nay, mục đích sử dụng của mạng xã hội đã được bành trướng và gần như cung cấp đầy đủ chức năng cho mọi loại dịch vụ trong xã hội. Từ kinh doanh, giải trí đến truyền thông, liên lạc - người dùng có thể làm tất cả mọi thứ trên mạng xã hội.

Năm 2015, Facebook ra mắt tính năng Instant Article - được giới thiệu là cho phép lướt web, đọc tin nhanh thay vì mất thời gian chờ đợi tải lại nội dung đường link dẫn đến các trang báo điện tử. Tuy nhiên, bản chất của tính năng này nói nôm na thì giống như “bán” lại thông tin cho Facebook và nhận phần trăm doanh thu (nếu có) từ đó.

Như vậy, phải chăng tham vọng của Facebook là biến mạng xã hội này thành một “tờ báo”, một “kho” thông tin khổng lồ mà tất cả các tờ báo hay bất kỳ người dùng nào cũng có thể trở thành nhà cung cấp cho họ? 

Tháng 1/2016, Facebook lại ra mắt tính năng live stream và chỉ chưa đầy 2 năm sau, tính năng này đã được người dùng sử dụng cực kỳ rộng rãi, phục vụ cho hàng loạt nhu cầu từ quảng cáo, bán hàng đến tương tác đưa tin… Sự phát triển mạnh mẽ của Facebook khiến các tập đoàn truyền thông, báo chí không thể đứng ngoài cuộc mà cũng tham gia vào cuộc chơi này.

Trong tháng 6 vừa qua, 6 tờ báo tại Anh đã đóng cửa website chính thức để tập trung hoạt động trên mạng xã hội (Facebook, Twitter) - minh chứng hùng hồn cho thấy vai trò của mạng xã hội đối với truyền thông đang ngày càng lớn. Các tờ báo chuyên nghiệp bây giờ không chỉ phải cạnh tranh lẫn nhau mà còn phải cạnh tranh với chính độc giả của mình, những người hoàn toàn có điều kiện để “đưa tin” một cách nghiệp dư nhờ mạng xã hội. 

Chấp nhận thách thức và rủi ro

Sự cạnh tranh khốc liệt trên mạng xã hội - môi trường truyền thông mới - nhìn từ một góc độ khác có thể xem là bước phát triển mới nhất của truyền thông, báo chí. Vốn là một ngành gắn liền với xu thế của xã hội, truyền thông muốn tiếp tục tồn tại và phát triển chỉ có thể hoà mình vào dòng chảy chung, chấp nhận cuộc chơi mới với nhiều rủi ro và thách thức. 

Nói về những “bóng ma” mà người làm truyền thông phải dè chừng khi tác nghiệp trên mạng xã hội, chuyên gia Jay Craig Hartwell cảnh báo: “Mạng xã hội là một môi trường truyền thông rất khác, nó mở hơn, có tính kết nối hơn và đồng nghĩa với việc nó cũng nguy hiểm hơn cho người làm truyền thông”. Ông lấy ví dụ về việc sử dụng tính năng live stream của Facebook để đưa tin.

“Có nhiều nhà báo hỏi tôi, nếu đang live stream mà đột nhiên xảy ra tai nạn, sự cố nghiêm trọng tại hiện trường thì có nên live stream tiếp không hay nên đến giúp đỡ. Tôi trả lời với họ rằng: Quyết định là ở bạn và bạn phải chuẩn bị sẵn sàng tâm lý để đón nhận những điều sẽ xảy ra sau đó, bất luận quyết định của bạn là gì. Các phóng viên ở Mỹ thường sẽ tiếp tục live stream để cung cấp cho người xem những thông tin, hình ảnh chân thực nhất về vụ tai nạn. Đó cũng là những tư liệu có giá trị sau này có thể phục vụ cho công tác điều tra.

Tuy nhiên quy tắc ứng xử và đạo đức nghề nghiệp còn có sự liên hệ chặt chẽ với văn hoá của quốc gia nơi tác nghiệp nữa. Có thể ở Việt Nam hay một số nước khác, hành động live stream một tai nạn sẽ bị phê phán là vô cảm, thiếu đạo đức. Hoặc, những hình ảnh máu me có thể khiến người xem bị sốc và phản ứng mạnh hơn những gì người đưa tin có thể mường tượng ra. Nhưng điều khó khăn nhất là, bạn phải đưa ra quyết định của mình cực kỳ chóng vánh. Truyền thông thời đại số là cuộc cạnh tranh khốc liệt về thời gian”. 

Ngoài ra, cách làm truyền thông mang tính chất trực tiếp, kết nối nhiều người dùng cũng tiềm ẩn một số nguy hiểm nhất định với người làm truyền thông. Ví dụ như: Thông tin bạn phát tán có mang tính bảo mật không,việc tiết lộ địa điểm bạn đang đứng có gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung quanh không nếu có những đối tượng xấu theo dõi tin tức của bạn.

Và tất nhiên, khi kết nối với mạng lưới cộng đồng rộng mở, người làm truyền thông sẽ phải sẵn sàng đón nhận những phản hồi cả tốt lẫn xấu đến từ độc giả. 

Thục Anh

tin mới

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 23/9

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 23/9

(Baonghean.vn) - Nguyên Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hoà Bình dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở Nam Đàn; Lãnh đạo Đảng ủy Khối Các cơ quan Trung ương trao quà tại huyện Tương Dương; Nghệ An phát triển dự án điện; Tổ công tác Bộ Công an xử lý nồng độ cồn tại TP. Vinh... 

Thuốc lá điện tử và những hệ lụy khó lường

Thuốc lá điện tử và những hệ lụy khó lường

(Baonghean.vn) - Trào lưu hút thuốc lá điện tử đang ngày càng "xâm nhập" nhiều vào trường học, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh. Ông Trần Minh Tuệ - Phó Giám đốc Sở Y tế có những trao đổi về nguy cơ và hậu quả khôn lường khi sử dụng thuốc lá điện tử. 

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 22/9

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 22/9

(Baonghean.vn) - Chủ tịch UBND tỉnh làm việc với Cục Thống kê; Nghệ An dành hơn 8.000 ha đất để phát triển khu công nghiệp đến năm 2030; Đến tháng 10/2023, 100% cơ quan, đơn vị và địa phương ở Nghệ An sẽ được cấp nguồn chi trả lương theo mức mới… là những thông tin nổi bật ngày 22/9.

Trao giải tập thể, cá nhân Hội thi Ban giám sát đầu tư của cộng đồng giỏi tỉnh Nghệ An năm 2023

Trao giải tập thể, cá nhân Hội thi Ban giám sát đầu tư của cộng đồng giỏi tỉnh Nghệ An năm 2023

(Baonghean.vn) - Ban tổ chức Hội thi Ban giám sát đầu tư của cộng đồng giỏi tỉnh Nghệ An năm 2023 đã trao giải Nhất cho đội Yên Thành, 4 giải Nhì, 9 giải Ba và 7 giải Khuyến khích cho các tập thể; trao giải thưởng cho 21 cá nhân; giải các phần thi xuất sắc cho 21 tập thể.

Chủ tịch UBND tỉnh: Nâng tầm công tác thống kê để các con số thực sự 'biết nói'

Chủ tịch UBND tỉnh: Nâng tầm công tác thống kê để các con số thực sự 'biết nói'

(Baonghean.vn) - Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung đề nghị Cục Thống kê phải nâng tầm công tác thống kê để các con số thực sự "biết nói", phục vụ kịp thời sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, hoạch định chính sách của tỉnh và các ngành, địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội. 

Chủ tịch UBND tỉnh: Thực hiện chuyển đổi số phải kiên trì, thực chất, hiệu quả

Chủ tịch UBND tỉnh: Thực hiện chuyển đổi số phải kiên trì, thực chất, hiệu quả

(Baonghean.vn) - Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung đề nghị các sở, ngành, địa phương phải xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, liên tục; cả hệ thống chính trị phải vào cuộc đồng bộ, quyết tâm cao; triển khai thực hiện kiên trì, thực chất, hiệu quả, không dàn trải.

Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương phát huy hết tinh thần, trách nhiệm đẩy mạnh giải ngân đầu tư công

Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương phát huy hết tinh thần, trách nhiệm đẩy mạnh giải ngân đầu tư công

(Baonghean.vn) - Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cần phát huy hết sức tinh thần trách nhiệm, xem công tác giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị hết sức quan trọng, nhiệm vụ cấp bách.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 21/9

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 21/9

(Baonghean.vn) - Hội nghị trực tuyến toàn quốc lấy ý kiến dự thảo Báo cáo về kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; Nghệ An phát động ngày Chuyển đổi số quốc gia năm 2023; Triển khai công tác rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2023... là những thông tin nổi bật trong ngày.

Làm rõ trách nhiệm các cấp, các ngành đối với kiến nghị, phản ánh của cử tri kéo dài

Làm rõ trách nhiệm các cấp, các ngành đối với kiến nghị, phản ánh của cử tri kéo dài

(Baonghean.vn) - Làm việc với UBND thành phố Vinh về giải quyết kiến nghị cử tri, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Như Khôi đề nghị cần làm rõ trách nhiệm đối với các kiến nghị tồn đọng, kéo dài; khắc phục tình trạng, trách nhiệm chung chung và các kiến nghị tồn đọng không thể giải quyết dứt điểm

Nghệ An đề nghị bổ sung 4 nhiệm vụ trong dự thảo báo cáo kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

Nghệ An đề nghị bổ sung 4 nhiệm vụ trong dự thảo báo cáo kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

(Baonghean.vn) - Góp ý vào dự thảo báo cáo của Chính phủ về kết quả rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung đề nghị làm rõ hơn các tồn tại, hạn chế, các nguyên nhân khách quan, chủ quan và chỉ ra chủ thể thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp. 

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 20/9

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 20/9

(Baonghean.vn) - Nghệ An khởi động xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 39; Trao Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư dự án 150 triệu USD; Thành Vinh rực rỡ cờ hoa chào mừng 60 năm thành lập... là những thông tin nổi bật trong ngày.

Huyện Con Cuông kiến nghị tỉnh sửa đổi quy trình giải quyết kiến nghị cử tri, tăng trách nhiệm các sở, ngành

Huyện Con Cuông kiến nghị tỉnh sửa đổi quy trình giải quyết kiến nghị cử tri, tăng trách nhiệm các sở, ngành

(Baonghean.vn) - Làm việc với Đoàn Giám sát của Thường trực HĐND tỉnh, huyện Con Cuông kiến nghị tỉnh nghiên cứu sửa đổi quy trình tiếp nhận, giải quyết kiến nghị cử tri, bởi thực tiễn có nhiều nội dung tỉnh giao huyện thực hiện nhưng phải là thẩm quyền các sở, ngành cấp tỉnh mới làm được.

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 19/9

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 19/9

(Baonghean.vn) - Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh; Công tác chuẩn bị Đại hội MTTQ các cấp ở Nghệ An; Mức thu và phương án thu học phí tại Nghệ An năm học 2023 - 2024; Tìm kiếm nam thanh niên ở huyện Nghĩa Đàn mất liên lạc 5 ngày qua...