Ứng cử viên Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky: Có một vai diễn bước ra đời thật

Kết quả thăm dò ngoài phòng bỏ phiếu trong cuộc bầu cử Tổng thống vòng 2 tại Ukraine không nằm ngoài dự đoán của giới quan sát. Ứng cử viên Volodymyr Zelensky đã giành chiến thắng áp đảo trước Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko. Việc lựa chọn một ứng cử viên bị đánh giá là thiếu kinh nghiệm chính trường với những đường lối tranh cử khác biệt, cho thấy người dân Ukraine tin rằng, Zelensky là hiện thân của sự thay đổi và họ hy vọng ông có thể mang đến “làn gió mới” cho một quốc gia đang ngập chìm trong khó khăn.

Ứng cử viên Volodymyr Zelensky từ kịch trường ra chính trường. Ảnh: Getty

Thành công nhờ vai diễn “để đời”

Con số áp đảo trong cuộc kiểm phiếu sơ bộ vòng bầu cử ở Ukraine cho thấy, ông Volodymyr Zelensky giành chiến thắng áp đảo với hơn 73%, trong khi đương kim Tổng thống Petro Poroshenko chỉ giành được hơn 25%. Trước khi cuộc bầu cử Tổng thống diễn ra, người dân Ukraine chỉ biết đến Volodymyr Zelensky với vai trò một diễn viên hài, một nhà làm phim của hãng Ukraine Kvartal. Trong số hàng ngàn vai diễn, lần hóa thân vào nhân vật Vasyl Petrovych Holoborodko trong tác phẩm “Đầy tớ của nhân dân” trở thành vai diễn để đời của Zelensky. Trong tác phẩm này ông vào vai một giáo viên dạy học nghèo, bất ngờ trở thành Tổng thống Ukraine sau khi có những tuyên bố cứng rắn và quyết liệt chống tình trạng tham nhũng đang tràn lan. Vở hài kịch đã mang lại lợi thế lớn cho Zelensky trong cuộc đua bầu cử Tổng thống Ukraine khi ông tiếp tục đưa “kịch” vào “đời” với đường lối tranh cử rõ ràng, vì mục tiêu chống tham nhũng và đưa kinh tế đất nước đi lên sau những năm tháng khủng hoảng.

Ban đầu, sự ủng hộ dành cho Zelensky phần lớn được xem là một cuộc bỏ phiếu phản đối, bất bình với chính quyền đương nhiệm. Tuy nhiên, càng về sau, sự khác biệt của ứng cử viên này càng thuyết phục cử tri. Không có gì ngạc nhiên khi một ứng cử viên độc đáo triển khai một chiến dịch tranh cử khác lạ. Ông chỉ tổ chức một vài cuộc mít tinh lớn và hiếm khi trả lời phỏng vấn báo chí. Thay vào đó, ông chủ yếu đi lưu diễn khắp đất nước với các tiểu phẩm hài mang các thông điệp tranh cử. Ông tận dụng phương tiện truyền thông xã hội để kết nối trực tiếp với cử tri và tạo ra “sân khấu” cho chính mình.

Ông Volodymyr Zelensky và vợ. Ảnh: Sputnik

Cuối cùng, sự khác biệt đã thuyết phục được đại bộ phận cử tri Ukraine - những người đang mong muốn sự thay đổi thực sự trên chính trường. Có thể nói, sau gần 30 năm tổ chức các cuộc bầu cử tổng thống, các ứng cử viên “chạy đua” thường xuất phát từ giới tinh hoa chính trị hoặc kinh tế, hoặc thân Nga hoặc thân phương Tây. Thế nhưng, Ukraine vẫn là một trong những quốc gia nghèo nhất châu Âu. 5 năm trôi qua kể từ sự kiện “cách mạng Maidan” lật đổ chính quyền thân Nga để chuyển hẳn sang định hướng thân phương Tây, đất nước Ukraine không tốt đẹp hơn như những gì người ta kỳ vọng trước đó. Thay vào đó, đất nước đối mặt với xung đột vũ trang nghiêm trọng ở miền Đông, trong khi tham nhũng vẫn là một trong những vấn đề bức xúc nhất...

Theo số liệu của Quỹ Tiền tệ thế giới (IMF), tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trên đầu người của Ukraine năm 2018 vào khoảng 2.820 USD/người, so với con số trung bình trên thế giới là 11.730 và tại các nước phát triển là 48.970 USD/người. Kinh tế khó khăn dẫn tới mức sống của người dân giảm sút và làm xã hội rối ren...

Chính vì thế, sự xuất hiện của một ứng cử viên được cho là “ngoại đạo” về chính trị là lựa chọn của cử tri nước này. Đại bộ phận cử tri ủng hộ Zelensky là một minh chứng cho thấy sự thất vọng sâu sắc của cử tri Ukraine với nền chính trị hiện tại. Và họ kỳ vọng Zelensky sẽ “thổi làn gió mới” vào chính trường, đưa Ukraine thoát khỏi những bế tắc về cả chính trị, lẫn kinh tế.

Thách thức không nhỏ

Là một quốc gia phụ thuộc vào viện trợ quốc tế, quan hệ với Nga thì dang dở, trong khi “giấc mơ Tây tiến” cũng không có tiến triển, Tổng thống mới của Ukraine sẽ phải đối mặt với hàng núi thách thức để đáp ứng kỳ vọng của người dân. Đầu tiên là cuộc chiến với phe ly khai ở miền Đông đất nước.

Cử tri Ukraine hy vọng Tổng thống mới sẽ chấm dứt cuộc chiến kéo dài 5 năm với phe ly khai ở miền Đông. Cuộc xung đột đã cướp đi khoảng 13.000 sinh mạng kể từ năm 2014 và là một gánh nặng lớn đối với nền kinh tế và xã hội Ukraine. Các nhà phân tích tin rằng, nếu đắc cử, ông Zelensky có thể sử dụng tư cách “người ngoài cuộc” để đạt được thỏa thuận chính trị với phe ly khai.

Ứng cử viên Volodymyr Zelensky trước những người ủng hộ. Ảnh: The Times

Thách thức thứ hai phải kể đến đó là một nền kinh tế trì trệ. Sau những biến cố vào năm 2014, Chính phủ Ukraine đã phải nhờ tới gói viện trợ trị giá 17,5 tỷ USD của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Tuy nhiên, khoản tiền này chỉ là biện pháp chữa cháy, nhằm giữ đất nước không rơi xuống hố sâu khủng hoảng. Từ năm 2019 đến 2022, Ukraine sẽ phải hoàn trả khoản nợ lớn này trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế đang chậm lại. “Tiền ở đâu để trả nợ” là câu hỏi lớn mà vị Tổng thống mới của Ukraine sẽ phải đưa ra câu trả lời khi nhậm chức.

Về nội bộ, nếu đắc cử, ông Zelensky cũng sẽ phải chứng tỏ khả năng đàm phán với các lực lượng chính trị trên chính trường để đảm bảo các cải cách được thông qua. Hiện ông không thuộc một đảng phái nào và có thể sẽ phải đối mặt với sự kháng cự lớn trong Quốc hội nơi phe của ông Poroshenko đang nắm giữ nhiều ghế nhất. Cuộc bầu cử Quốc hội Ukraine dự kiến diễn ra vào tháng 10 năm nay. Và đó sẽ là “cửa ải” quan trọng đánh giá con đường chính trị của vị Tổng thống mới.

Đương kim Tổng thống Petro Poroshenko thừa nhận thất bại. Ảnh: Reuters.

Ngoài đối nội, chính sách đối ngoại cũng là khó khăn cho Tổng thống mới của Ukraine. Thực tế cho thấy, dù thân Nga hay thân phương Tây, các chính phủ tiền nhiệm Kiev đều hứng chịu những hậu quả của chính sách “lôi kéo” từ bên ngoài. Cho đến nay, ngoài cam kết duy trì đường hướng thân phương Tây được áp dụng từ năm 2014, chính sách mà ứng cử viên Zelensky đang tiến hành vẫn rất mơ hồ và có thể nằm ngoài dự liệu của các nước phương Tây.

Theo các nguồn tin, ông Zelensky vẫn chưa phác thảo bất kỳ chính sách rõ ràng nào, ngoài việc lựa chọn đội ngũ cố vấn gồm một nhóm các nhà kỹ trị có đầu óc cải cách, khiến một số nhà phê bình đặt ra câu hỏi về cách ông sẽ lèo lái đất nước ra khỏi những thách thức hiện tại. Người dân Ukraine đã đặt niềm tin vào Zelensky, kỳ vọng vào một sự thay đổi sẽ đến với đất nước Ukraine. Vấn đề bây giờ là người thắng cử sẽ làm thế nào để biến những kỳ vọng ấy trở thành hiện thực, như chính câu chuyện “kịch” và “đời” của Zelensky.