Vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Cả: Hài hòa lợi ích

(Baonghean) - Lần đầu tiên Nghệ An nhận nhiệm vụ chỉ huy vận hành xả lũ hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ và Khe Bố, đây là trách nhiệm rất lớn. Nhưng với sự vào cuộc kịp thời của các cấp, ngành liên quan, quy định phân công nhiệm vụ cho các đơn vị thực hiện, bước đầu cho thấy hiệu quả trong việc vận hành xả lũ liên hồ chứa.

Trước đây, các nhà máy Thủy điện Bản Vẽ và Khe Bố áp dụng quy trình vận hành hồ chứa nước do Bộ Công Thương phê duyệt, trong đó thứ tự ưu tiên: An toàn công trình - Phát điện - Cắt lũ cho vùng hạ du. Vì bởi đặt mục tiêu phát điện quan trọng hơn cắt lũ cho vùng hạ du, cùng với đó, quy trình lại áp dụng việc vận hành hồ chứa đơn, nên trong quá trình thực hiện đã có lúc xả lũ gây ngập úng, thiệt hại cho vùng hạ du… Vì vậy, ngày 11/8/2014, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1337/QĐ-TTg, về việc ban hành Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Cả trong mùa lũ hàng năm. Trong đó, đã thay đổi thứ tự ưu tiên là: Bảo đàm an toàn công trình – Cắt lũ cho hạ du – Phát điện; và giao cho tỉnh Nghệ An trực tiếp chỉ huy vận hành xả lũ liên hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ và Khe Bố.

Công trình hồ đập Thủy điện Bản Vẽ - Tương Dương

Ông Hoàng Hiếu – Phó Giám đốc Sở NN & PTNT, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy PCBL & TKCN tỉnh cho biết: “Đây là lần đầu tiên Nghệ An được giao nhiệm vụ chỉ huy vận hành xả lũ liên hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ và Khe Bố, nên đòi hỏi trách nhiệm rất lớn. Nhưng kinh nghiệm thực tiễn lại chưa nhiều, bởi vậy, UBND tỉnh giao cho Ban Chỉ huy PCBL & TKCN phối hợp với các cấp, ngành liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện và lập dự thảo phân công nhiệm vụ cho các đơn vị liên quan thực hiện. Với sự tích cực vào cuộc, các cấp, ngành liên quan đã đóng góp nhiều ý kiến thiết thực. Hiện nay, chúng tôi đã hoàn thiện quy định phân công nhiệm vụ cho các đơn vị”.

Đảm nhận trách nhiệm quan trọng trong việc chỉ huy vận hành xã lũ liên hồ là Văn phòng Ban Chỉ huy PCBL & TKCN tỉnh, cùng với việc tham mưu cho Ban Chỉ huy PCBL & TKCN tỉnh, UBND tỉnh quyết định vận hành điều tiết hồ Bản Vẽ và Khe Bố, còn có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc thực hiện lệnh vận hành hồ và thông báo lệnh vận hành hồ tới các cấp, ngành liên quan; trong trường hợp xảy ra sự cố bất thường, phải báo cáo kịp thời để các bộ, ngành chỉ đạo biện pháp xử lý… Theo sự phân công nhiện vụ của tỉnh, Đài Khí tượng thủy văn Bắc Trung bộ sẽ thực hiện nghiêm túc chế độ quan trắc, dự báo, cung cấp thông tin, tư vấn tính giá trị tổng lượng cắt giảm lũ, lưu lượng xả lũ và xác định cao trình mực nước hồ đón lũ, thời gian xả lũ. Cùng với đó, Giám đốc Công ty Thủy điện Bản Vẽ, Công ty CP Phát triển Điện lực Việt Nam (Thủy điện Khe Bố) có trách nhiệm thực hiện lệnh vận hành hồ theo đúng quy định. Các sở, ngành liên quan như: NN & PTNT, Công Thương, Tài nguyên & Môi trường, TT & TT, các huyện vùng hạ du… căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ cụ thể cùng phối hợp thực hiện đồng bộ các việc liên quan đến quy trình vận hành, cắt giảm lũ, khắc phục hậu quả do xả lũ…

Ông Nguyễn Quốc Toản – Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Bản Vẽ cho biết: “Dung tích toàn bộ hồ chứa nước Thủy điện Bản Vẽ là hơn 1.834 triệu m3, cao trình mực nước dâng bình thường là 200 m và theo quy định mực nước cao nhất trước lũ của hồ trong mùa lũ là 192,5m. Trong điều kiện thời tiết bình thường, công ty chủ động vận hành điều tiết, đảm bảo mực nước trong hồ không vượt quá 192,5 m và khi có bão khẩn cấp, áp thấp nhiệt đới gần bờ hoặc thời tiết có khả năng gây mưa, lũ mà trong 24 - 48 giờ tới có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến các địa phương trên lưu vực sông Cả, thì Trưởng Ban Chỉ huy PCBL & TKCN tỉnh Nghệ An quyết định vận hành hồ. Thực hiện quy trình như vậy, ngày 23/9, mực nước thượng lưu tại hồ Thủy điện Bản Vẽ mới đạt 199,48 m (nhỏ hơn mực nước dâng bình thường hơn 50 cm), lưu lượng về hồ khoảng 550 m3/h, Ban Chỉ huy PCBL & TKCN tỉnh đã chỉ đạo nhà máy xả với tổng lượng khoảng 460 m3/h, trong đó, xả qua tổ máy phát điện là 300 m3/h, xả qua tràn với lưu lượng 160 m3/h”. Nhà máy Thủy điện Khe Bố cũng đã chấp hành nghiêm túc quy trình vận hành liên hồ chứa. Ông Đỗ Văn Mạnh – Phó Giám đốc Nhà máy Thủy điện Khe Bố cho hay: “Dung tích toàn bộ hồ Thủy điện Khe Bố là 97,8 triệu m3 và có cao trình mực nước dâng bình thường là 65m. Trong quá trình hồ Bản Vẽ tham gia cắt, giảm lũ hạ du, thì hồ Khe Bố vận hành điều tiết với lưu lượng xả bằng lưu lượng đến hồ. Bởi vậy, vừa qua Nhà máy Thủy điện Khe Bố xả khoảng 800m3/h ngang bằng với lượng nước đến”. Được biết, Nhà máy Thủy điện Khe Bố còn phải thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Nhà máy Thủy điện Nậm Mô để vận hành hợp lý hồ chứa.

Sự phối hợp giữa Ban Chỉ huy PCBL & TKCN tỉnh với 2 Nhà máy Thủy điện trong thời gian qua cho thấy hiệu quả rất rõ trong việc vận hành liên hồ chứa. Cũng theo ông Hoàng Hiếu - Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy PCBL & TKCN tỉnh cho biết thêm: “Việc tỉnh chủ động ra lệnh vận hành các công trình liên hồ chứa trong các tình huống có mưa lũ, sẽ tìm được phương án có lợi nhất để hạn chế thiệt hại cho hạ du trong việc hạn chế lũ nhân tạo khi xả lũ, hài hòa lợi ích giữa địa phương và phát điện; đồng thời, giữ được nước trong mùa kiệt. Tuy nhiên, để thực hiện tốt việc chỉ huy vận hành các công trình liên hồ chứa, thời gian tới sẽ tăng cường công tác phối hợp diễn tập giữa các cấp, ngành liên quan và người dân vùng hạ du. Đồng thời, đầu tư các trang, thiết bị, máy móc hiện đại phục vụ công tác thủy văn và tăng cường thêm nhân lực…”. Để phục vụ cho công tác chỉ huy vận hành liên hồ thủy điện và sự kết hợp đồng bộ, kịp thời giữa các cấp, ngành liên quan, cũng như ở vùng hạ du, tỉnh đã hỗ trợ 100 triệu đồng thí điểm việc áp dụng cung cấp thông tin qua hệ thống tin nhắn của ngành Viễn thông…

Tuy nhiên, vấn đề băn khoăn hiện nay đối với việc vận hành liên hồ chứa khu vực sông Cả là mới chỉ có quy trình vận hành mùa mưa lũ, còn về quy trình vận hành mùa kiệt vẫn chưa có. Ông Phan Văn Đệ - Phó Giám đốc Sở NN & PTNT cho biết: “Nước sông Cả bắt nguồn từ Lào, nên việc nắm bắt thông tin về lưu lượng nước, diễn biến thời tiết vào mùa kiệt là rất phức tạp. Vì vậy, nếu không có quy trình vận hành liên hồ chứa thì vùng hạ du vào mùa kiệt sẽ gặp khó khăn về nguồn nước phục vụ cho sản xuất, sinh hoạt của người dân. Hiện nay, Sở NN & PTNT đang hướng dẫn các công ty thủy nông, các huyện vùng hạ du tham gia ý kiến vào dự thảo quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Cả trong mùa kiệt”.

Bài, ảnh: Hoàng Vĩnh