Về nơi còn lưu giữ tục nhuộm răng đen

(Baonghean.vn)- Là một trong những bản đầu tiên của cả nước được đón nhận danh hiệu văn hóa, đến nay bản Bộng vẫn còn lưu giữ được những nét đẹp cổ truyền, trong đó có tục nhuộm răng đen.

Bà con dân tộc Thái ở bản Bộng, xã Thành Sơn (Anh Sơn) vẫn còn lưu giữ được những ngôi nhà sàn cổ. Ảnh: Công Khang
Bà con dân tộc Thái ở bản Bộng, xã Thành Sơn (Anh Sơn) vẫn còn lưu giữ được những ngôi nhà sàn cổ. Ảnh: Công Khang
 

Từ ngã ba Cây Chanh – nơi dòng sông Con hòa vào sông Cả (sông Lam), men theo con đường gập ghềnh tiến vào thung lũng Thành Sơn (Anh Sơn). Từ trung tâm xã qua chiếc cầu treo bắc qua sông Con, phía bên kia là bản Bộng. Con đường dẫn về bản thấp thoáng bóng cây cọ và những ngôi nhà sàn cổ kính. Trước mái hiên, những cụ già ngồi nhai trầu bỏm bẻm, lưng địu cháu nhỏ, tay thoăn thoắt với xe chỉ và con thoi.

Chúng tôi tìm đến nhà ông Ngân Văn Thiện (hơn 80 tuổi), một trong những người cao tuổi còn minh mẫn và được nghe ông kể về làng bản mình. Ông bà nội của ông từng kể, bản Bộng được hình thành cách đây cả trăm năm. Thưở ấy, cuộc sống còn đói khổ, mất mùa liên tục, lại bị quan quân bắt ép sưu cao, thuế nặng, người Thái khắp nơi trong vùng tìm đường di cư mong tìm được nơi đất đai màu mỡ để làm ăn, sinh sống.

Một bộ phận trong cộng đồng người Thái từ mạn Phủ Qùy xuôi theo dòng sông Con về phía hạ nguồn và từ Phủ Tương xuôi theo sông Lam, rẽ vào ngã ba Cây Chanh cùng tìm nơi khai bản, lập làng. Họ đã chọn dải đất cao phía tả ngạn để dựng nhà cửa và tìm kế sinh nhai. Từ đó đến nay, các dòng họ luôn đoàn kết và gắn bó, cùng nhau chống chọi với thú dữ, với sự khắc nghiệt của thiên nhiên, vượt qua những thăng trầm để xây dựng bản làng bình yên, no đủ.

Đặc biệt, năm 1998, bản Bộng được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận danh hiệu Làng Văn hóa, là một trong những đơn vị đầu tiên trong toàn tỉnh và cả nước được công nhận danh hiệu này. Trải qua gần 20 năm, bà con người Thái nơi đây luôn tự hào về làng bản của mình và luôn có ý thức giữ gìn những danh hiệu đã đạt được.

Lưu giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống ở bản Bộng, xã Thành Sơn (Anh Sơn)
Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Thái vẫn còn được lưu giữ ở bản Bộng. Ảnh: Công Khang

Mấy năm trước, do áp lực gia tăng dân số, bản Bộng được xã chia thành 2 xóm (xóm 6 và xóm 8) để thuận lợi hơn trong công tác quản lý và phát triển kinh tế - xã hội. Tổng số hộ của cả 2 xóm hiện tại là trên 200, trên thực tế chỉ chia tách về mặt hành chính, còn đời sống văn hóa và các mối quan hệ vẫn được duy trì.

Ghé thăm nhà bà Lô Thị Thường (64 tuổi) – nơi của tổ dệt thổ cẩm của bản đang mải miết bên khung cửi. Tổ dệt của bản có 10 người, hầu hết ở độ tuổi trên 60, là những người có tay nghề cao, say mê với nghề dệt truyền thống và khao khát được truyền nghề cho con cháu.

Nhịp thời gian đã về cuối năm, công việc nhà nông đã bớt bận rộn cũng là lúc mùa cưới hỏi, lễ tết bắt đầu nên các mặt hàng thổ cẩm truyền thống bắt đầu “chạy”. Những dịp ấy, chị em phụ nữ không thể thiếu những bộ váy áo mới, khăn piêu và túi mang để “ ăn diễn” và “khoe” với các bạn xa gần. Chưa kể, theo phong tục, cô dâu người Thái về nhà chồng phải có đủ các loại trang phục truyền thống và chăn, nệm làm của hồi môn.

Sản phẩm dệt thổ cẩm của bà con bản Bộng
Sản phẩm dệt thổ cẩm của bà con bản Bộng vẫn còn giữ được những nét hoa văn cổ truyền, mang đậm bản sắc. Ảnh: Công Khang 

Vì thế, nhu cầu đang tăng cao, các bà, các chị làm không hết việc. Bà Thường cho hay: “Nghề dệt phù hợp với tuổi già, vừa giữ gìn được một nét văn hóa truyền thống, vừa có thu nhập phục vụ chi tiêu hàng ngày nên ai cũng vui và phấn khởi”.

Từ nhà bà Thường, chúng tôi sang nhà bà Lô Thị Hương (gần 80 tuổi) – dân bản thường gọi trìu mến là mế Hương, người được biết đến với tài hát khắp – một làn điệu dân ca đặc sắc của dân tộc Thái. Trong ngôi nhà sàn, giữa không gian làng bản cổ kính, giọng hát vang lên mộc mạc và sâu lắng nhưng không kém phần nhuần nhị và mượt mà, biểu lộ tâm hồn thiết tha yêu đời của người phụ nữ Thái.

Về bản Bộng, chúng tôi còn được chiêm ngưỡng bộ chiêng cổ của gia đình bà Lương Thị Thơi đang lưu giữ, tương truyền được truyền lại từ thuở khai bản, lập làng. Biết tin, những tay chơi đồ cổ ở các vùng tìm đến trả bộ chiêng với giá cao nhưng bà nhất quyết không bán. Bởi bà nghĩ rằng tiền bao nhiêu rồi cũng tiêu hết, chiêng đã bán đi rồi sẽ không bao giờ tìm lại được, sẽ có lỗi với tổ tiên và con cháu đời sau.

hầu hết những phụ nữ cao tuổi ở bản Bộng mà chúng tôi được gặp đều có hàm răng đen nhánh. Người già nơi đây bảo rằng tục ăn trầu và nhuộm răng đen có từ rất lâu đời, đến nay vẫn còn được lưu giữ. Thông thường, phụ nữ khi bước vào tuổi trung niên đều nhuộm để có hàm răng đen, đẹp, chắc và ít khi bị sâu.
Hầu hết những phụ nữ cao tuổi ở bản Bộng đều có hàm răng đen nhánh. Tục ăn trầu và nhuộm răng đen đến nay vẫn được lưu giữ. Thông thường, phụ nữ khi bước vào tuổi trung niên đều nhuộm để có hàm răng đen, đẹp, chắc và ít khi bị sâu. Ảnh: Công Khang 

Có một điều đặc biệt, hầu hết những phụ nữ cao tuổi ở bản Bộng mà chúng tôi được gặp đều có hàm răng đen nhánh. Người già nơi đây bảo rằng tục ăn trầu và nhuộm răng đen có từ rất lâu đời, đến nay vẫn còn được lưu giữ. Thông thường, phụ nữ khi bước vào tuổi trung niên đều nhuộm để có hàm răng đen, đẹp, chắc và ít khi bị sâu.  

Rời bản bản Thái nơi hạ nguồn sông Con, chúng tôi vẫn còn lưu giữ trong tâm tưởng không gian cổ kính với những mái nhà sàn rêu phong, đường nét hoa văn và sắc màu thổ cẩm, tiếng thoi đưa lách cách, tiếng khắp mượt mà, tha thiết của mế Hương và cả những hàm răng đen nhánh của các bà mế ở bản Bộng. 

Công Khang

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.