Vì sao Hungary được Mỹ miễn trừ trừng phạt năng lượng?

Chiến thắng chính trị

Theo các nguồn tin, Thủ tướng Viktor Orbán đã trở về Budapest với tuyên bố rằng chính quyền Mỹ đã đồng ý cung cấp cho Hungary một “lá chắn tài chính” giúp nước này giảm bớt rủi ro nếu Brussels tiếp tục đình chỉ các khoản hỗ trợ do lo ngại về vấn đề pháp quyền. Ông mô tả đây là “một bước đi giúp vô hiệu hóa những công cụ tài chính mà EU có thể dùng để gây sức ép với Hungary”, và khẳng định “chúng tôi đã giải quyết việc này với người Mỹ”. Dù phía Washington chưa xác nhận chi tiết, giới phân tích cho rằng, phát biểu này hàm ý một thỏa thuận tài chính tiềm năng có thể là hình thức hoán đổi tiền tệ hoặc hỗ trợ tín dụng tương tự như gói hỗ trợ mà Mỹ gần đây dành cho Argentina dưới thời Tổng thống Javier Milei.

Đặc biệt, một trong những kết quả cụ thể nhất từ cuộc gặp là Hungary được miễn trừ khỏi các biện pháp trừng phạt của Mỹ liên quan đến dầu khí Nga. Theo ông Orbán, Budapest đã nhận được sự miễn trừ hoàn toàn đối với nguồn dầu và khí đốt được cung cấp qua hai tuyến đường ống Druzhba và TurkStream. Theo thỏa thuận, Budapest cũng cam kết mua khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ, với tổng giá trị hợp đồng khoảng 600 triệu USD, được coi là động thái thể hiện thiện chí và sự cân bằng giữa hai bên.

Với những kết quả như vậy, có thể xem chuyến đi Mỹ lần này là một chiến thắng chính trị đối với ông Orbán. Sau 15 năm cầm quyền, đảng Fidesz của ông đang lần đầu tiên bị dẫn điểm trong các cuộc thăm dò, khi một làn sóng phản đối do phe đối lập dẫn đầu đang thu hút được sự ủng hộ ngày càng lớn từ công chúng. Bởi vậy, hình ảnh một Orbán được Tổng thống Mỹ tiếp đón trọng thị, cùng tuyên bố về một “thỏa thuận tài chính lớn”, là đòn bẩy đáng kể giúp ông củng cố vị thế và khẳng định năng lực điều hành trên trường quốc tế.

Ngoài yếu tố kinh tế, mục tiêu khác mà nhà lãnh đạo Hungary theo đuổi là thúc đẩy vai trò trung gian trong nỗ lực kết thúc xung đột Nga-Ukraine. Thủ tướng Orbán đề xuất Budapest có thể là địa điểm tổ chức một hội nghị thượng đỉnh giữa ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, một sáng kiến gây tranh cãi nhưng phù hợp với hình ảnh mà ông xây dựng: “Nhà thương lượng thực dụng” sẵn sàng đi ngược dòng lập trường chung của EU. Một nguồn tin từ một tổ chức chính sách đối ngoại Hungary nhận định: “Ông Orbán muốn Tổng thống Trump đến Budapest trước khi diễn ra bầu cử. Đây là ưu tiên hàng đầu. Họ sẽ thảo luận về vấn đề khí đốt Nga, nhưng điều ông Orbán quan tâm nhất vẫn là bầu cử”. Cùng chung quan điểm, Zsuzsanna Végh, nhà phân tích chính trị tại German Marshall Fund cho rằng, chuyến thăm như vậy sẽ là “một đặc ân chính trị lớn” từ Tổng thống Mỹ. Trước đây, ông Trump hiếm khi tham dự các sự kiện quốc tế quan trọng tại Budapest. Tuy vậy, nhiều chuyên gia nhận định triển vọng thực tế của ý tưởng này không cao, nhất là khi Washington dưới thời Tổng thống Trump đang thể hiện lập trường khá cứng rắn với Moskva.

Nhìn tổng thể, chuyến thăm Mỹ lần này giúp Thủ tướng Viktor Orbán đạt được ít nhất 3 mục tiêu: Tái khẳng định mối quan hệ đặc biệt với Tổng thống Donald Trump, mở ra hy vọng tháo gỡ khó khăn tài chính giữa lúc EU vẫn đóng băng quỹ hỗ trợ, và củng cố hình ảnh nhà lãnh đạo quốc gia mạnh mẽ, có khả năng đưa Hungary vượt qua áp lực bên ngoài.

Lý do cho sự ngoại lệ

Hungary lâu nay được xem là “đứa con ngỗ ngược” của Liên minh châu Âu, thường xuyên thách thức các chính sách chung của khối. Thế nhưng, dưới thời Tổng thống Donald Trump, Budapest lại được coi là một “ngoại lệ”, một đối tác được dung thứ, thậm chí ưu ái. Câu hỏi đặt ra là: Điều gì khiến Washington sẵn sàng nới lỏng trừng phạt và mở rộng hợp tác với một đồng minh châu Âu vốn không dễ kiểm soát?

Trước hết, Hungary giữ một vị trí địa - chính trị đặc biệt trong cấu trúc an ninh châu Âu. Là thành viên Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Hungary đồng thời lại duy trì quan hệ thân thiết với Nga và Trung Quốc - điều khiến nước này trở thành một “cửa ngõ chiến lược” trong toan tính cân bằng của Mỹ. Từ góc nhìn của Washington, việc giữ Hungary trong quỹ đạo ảnh hưởng phương Tây, thông qua những nhượng bộ có giới hạn, vẫn là lựa chọn khôn ngoan hơn là đẩy Budapest xích lại gần Moskva hoặc Bắc Kinh.

Thứ hai, Tổng thống Trump có mối quan hệ cá nhân và tư tưởng gần gũi với Thủ tướng Viktor Orbán. Hai nhà lãnh đạo chia sẻ quan điểm dân túy, bảo thủ và hoài nghi về chủ nghĩa toàn cầu. Trong mắt Tổng thống Trump, ông Orbán là minh chứng cho mô hình “chủ quyền quốc gia mạnh mẽ” mà ông thường ca ngợi. Chính vì thế, việc ưu ái Hungary không chỉ mang ý nghĩa ngoại giao, mà còn là một thông điệp chính trị nội bộ, khẳng định lập trường “nước Mỹ có thể tự quyết định đối tác của mình”, không chịu ràng buộc bởi định hướng tập thể của EU hay NATO.

Thứ ba, Hungary có giá trị thực dụng trong các vấn đề năng lượng và an ninh khu vực. Dù bị chỉ trích vì phụ thuộc vào dầu khí Nga, Budapest lại kiểm soát một phần quan trọng trong mạng lưới đường ống năng lượng Trung Âu, bao gồm tuyến TurkStream dẫn khí từ Biển Đen và Druzhba nối trực tiếp từ Nga. Trong bối cảnh Mỹ đang mở rộng xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) sang châu Âu, một thỏa thuận với Hungary không chỉ giúp Mỹ gia tăng thị phần năng lượng, mà còn góp phần làm suy yếu vị thế năng lượng của Nga. Việc Hungary cam kết mua LNG trị giá 600 triệu USD có thể được xem như một “cái bắt tay đôi bên cùng có lợi” - Budapest được miễn trừ, còn Washington có thêm hợp đồng và ảnh hưởng.

Cuối cùng, Mỹ cần duy trì ảnh hưởng trong nội bộ EU, đặc biệt với những quốc gia có xu hướng “độc lập chính sách” như Hungary, Slovakia hay Serbia. Trong bối cảnh châu Âu đang ngày càng phân hóa về cách tiếp cận đối với Nga và Trung Quốc, việc ưu tiên Hungary giúp Washington tránh để châu Âu hình thành một khối tự chủ chiến lược tách rời lợi ích Mỹ. Thủ tướng Orbán có thể là nhân vật gây tranh cãi ở Brussels, nhưng với Washington, ông lại là một kênh tiếp cận hữu hiệu để hiểu và tác động tới những luồng tư tưởng “phi dòng chính” trong EU. Nhìn chung, Washington hiểu rõ rằng, dù nhỏ bé về quy mô, Hungary lại đang nắm giữ một vai trò không thể xem nhẹ trong bàn cờ châu Âu: vừa là thành viên của các liên minh phương Tây, vừa là “cầu nối” với thế giới Á - Âu và vì thế là đối tác có lợi cho Mỹ./.