Vì sao nhiều dự án BOT giao thông bị kiến nghị tạm dừng?

Kiến nghị dừng nâng cấp nhiều tuyến đường theo hình thức BOT

Mới đây, Bộ GTVT đã kiến nghị lên Thủ tướng về việc dừng nâng cấp 2 dự án từ quốc lộ lên cao tốc là Chợ Mới - Bắc Kạn và QL3 mới (Hà Nội - Thái Nguyên). Cả hai dự án này đều đã được Thủ tướng đồng ý về nguyên tắc đầu tư. Với dự án QL3 mới, đoạn Hà Nội - Thái Nguyên, Bộ GTVT đã ký thỏa thuận giao cho nhà đầu tư đề xuất dự án, lập báo cáo nghiên cứu khả thi còn dự án BOT Chợ Mới - Bắc Kạn hiện mới ở giai đoạn đề xuất các phương án đầu tư.

Tương tự, dự án đầu tư nâng cấp, cải tạo đoạn tuyến qua đèo Mimosa cũng được đề nghị dừng dù theo sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT đã thống nhất với UBND tỉnh Lâm Đồng và phê duyệt đầu tư bổ sung nâng cấp, cải tạo đoạn tuyến qua đèo Mimosa vào dự án thành phần 2.

Bộ GTVT kiến nghị dừng nâng cấp nhiều tuyến đường theo hình thức BOT.

Trước đó, 2 dự án khác là BOT nâng cấp cải tạo QL30 và dự án cải tạo nâng cấp QL31 đoạn thành phố Bắc Giang - thị trấn Chũ, Bắc Giang bị tuýt còi dù đã chuẩn bị đầu tư hoặc thậm chí đã triển khai thi công.

Ông Nguyễn Danh Huy - Vụ trưởng, Trưởng ban Ban Quản lý đầu tư các dự án đối tác công - tư (PPP) - cho biết, việc dừng các dự án trên là cần thiết để chọn lọc những dự án thực chất, hiệu quả, ngăn chặn bất cập có thể phát sinh đồng thời tập trung nguồn lực vào các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc Nam…

Chủ đầu tư vi phạm, dự án bất cập là dừng ngay

Theo ông Nguyễn Danh Duy, có 2 nguyên nhân chính để Bộ GTVT tuýt còi nhiều dự án BOT giao thông đã, đang hoặc sắp triển khai. Thứ nhất là để thực hiện nghiêm chủ trương nghị quyết 4371 của Quốc hội và tổng kết đánh giá của Bộ GTVT về đầu tư các dự án BOT giao thông.

Theo đó, tất cả các dự án nâng cấp cải tạo trên đường hiện hữu, các dự án triển khai theo chủ trương đầu tư 1 nơi, thu phí 1 nơi đều bị dừng lại như dự án gộp tuyến cao tốc Chợ Mới - Bắc Cạn vào cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên để thu phí chỗ này hoàn vỗn cho chỗ kia.

Theo ông Huy, các dự án như vậy là không phù hợp để đầu tư và việc dừng lại không chỉ đảm bảo thực hiện nghiêm chủ trương của Quốc hội mà còn tránh những bất cập từng diễn ra. Nguyên nhân thứ 2 liên quan tới nhà đầu tư khi phương án tài chính của dự án không khả thi hoặc chủ đầu tư có vi phạm trong quá trình triển khai như không huy động được đủ nguồn vốn cần thiết…

Liên quan tới hệ quả của những quyết định này, ông Huy cho rằng thiệt hại không nhiều bởi phần lớn các dự án chưa hoặc mới bắt đầu triển khai. Ví dụ dự QL53 ở Trà Vinh mới bắt đầu làm thì bị dừng vì nhà đầu tư vi phạm nên không phải đền bù. Riêng với một số hạng mục đáng ra đầu tư công như tư vấn thiết kế, bộ sẽ đàm phán để thanh toán những chi phí hợp lý đã bỏ ra.

Còn theo một số chuyên gia, việc dừng những dự án không hợp lý là tất yếu để tránh lặp lại những bất cập trước đây. Tuy nhiên, quyết định trên vẫn có một số tác động tiêu cực và trong một số trường hợp sẽ không dễ giải quyết bởi hành lang pháp lý về các dự án PPP hiện chưa đầy đủ.

Bên cạnh đó, những quyết định trên ít nhiều ảnh hưởng tới môi trường đầu tư và làm cho không chỉ các nhà đầu tư trong nước mà cả các nhà đầu tư nước ngoài sẽ phải cân nhắc nhiều khi bước vào lĩnh vực này.