(Baonghean.vn)- Vườn hoa Lê Mao ngày nay, xưa kia là một con đường trũng. Chính bọn học trò chúng tôi đã khiêng gạch vụn về đổ đầy con đường đó, rồi đắp đất lên trồng hoa, làm thành vườn hoa ngay từ ngày ấy.
Nhân dịp kỷ niệm 60 năm thành lập thành phố Vinh, 235 năm Phượng Hoàng Trung Đô – Vinh, Báo Nghệ An xin trân trọng giới thiệu bài viết của cố nhà thơ Thạch Quỳ về căn nguyên ra đời của bài thơ “Gạch vụn thành Vinh” viết năm 1966 cũng như ký ức của ông về một thành phố Vinh của ngày… gạch vụn.
Bài viết được nhà thơ Thạch Quỳ thực hiện năm 2018.
Có thành phố nào như thành phố này không Chưa thấy nhà cao chói lọi sắc hồng Đã thấy sắc hồng cười trong gạch vụn?
Tôi đến Vinh vào mùa hè năm 1957. Cuốc bộ từ Đô Lương, qua Truông Bồn, qua Nam Đàn, qua Hưng Nguyên, từ 4 giờ sáng đến 5 giờ chiều thì đặt chân đến Vinh. Trước mắt tôi là những đống gạch vụn.
Gạch vụn chất cao từng đống sừng sững hai bên đường như những con đê. Lần đầu đến Vinh, tôi chẳng thấy thành, thấy phố ở đâu, chỉ thấy toàn gạch vụn. Gạch nằm trơ trụi hai bên bờ đường. Gạch lù lù từng đống nhô cao nằm khuất trong cỏ dại. Gạch sóng soài nằm chắn ngang đường lớn. Gạch ngoằn ngoèo như những vồng khoai chạy dài lẩn khuất trong các ngõ nhỏ. Đâu đâu cũng gạch. Cả thành phố ngổn ngang gạch vụn.
TP. Vinh hoang tàn sau 8 năm đế quốc Mỹ leo thang đánh phá ra miền Bắc. Ảnh TL
Đối với thành phố Vinh, ngay từ lần gặp đầu tiên, tôi không thể có cái ấn tượng nào hơn là cái dấu ấn về gạch vụn. Vì thế, tôi không thể viết về Vinh mà không nói về gạch vụn! Ngỡ đến Vinh để nhìn thấy đống gạch vụn rồi quay về. Không dè, mùa hè năm ấy tôi lại thi đỗ vào trường cấp 3 Huỳnh Thúc Kháng. Thế là duyên nợ của tôi với các đống gạch vụn của thành phố Vinh lại phải tiếp tục kéo dài. Tôi ở lại Vinh, mượn nhà dân làm nơi trọ học.
Chung cư D2 được xây dựng hoàn thành, đưa vào sử dụng từ thập kỷ 80, của thế kỷ trước. Đây là một trong những chung cư "già nua" nhất còn tồn tại ở thành phố Vinh, trên địa bàn phường Quang Trung.
Từ đó, ngày hai buổi đến trường, “chân trèo lên gạch vụn”, “dép cao su đặt lên cát lún” quẩn quanh qua mọi ngõ, ngách của thành phố đi về. Ở Trường Huỳnh Thúc Kháng, bọn học trò chúng tôi hè nhau đi khiêng gạch vụn về để đắp nền gạch dưới chân cột cờ.
Nền gạch dưới chân cột cờ được chúng tôi đắp bằng gạch vụn, khum khum như hình cái mai rùa. Trên cái hình mai rùa gạch vụn ấy, chúng tôi lại dựng nghiêng những viên gạch lành kết thành ngôi sao năm cánh, quét vôi trắng xóa lên hình răng cưa, trông rất đẹp mắt.
Thành cổ Vinh xưa - năm 1908. Ảnh: sưu tầm
Cứ mỗi lần khiêng gạch vụn đổ ào xuống, tôi lại nghe xao xuyến tận trong lòng mình những âm thanh rạo rực. Bởi có cái hiện thực đó khơi gợi nên sau này các bạn đọc mới gặp câu thơ “Gạch vụn ùa nhau ôm lấy cột cờ” trong bài thơ “Gạch vụn thành Vinh”, tôi viết vào năm 1966.
Tuổi trẻ của tôi thật nhiều duyên nợ với gạch vụn thành Vinh.
Vườn hoa Lê Mao ngày nay, xưa kia là một con đường trũng. Chính bọn học trò chúng tôi đã khiêng gạch vụn về đổ đầy con đường đó, rồi đắp đất lên trồng hoa, làm thành vườn hoa ngay từ ngày ấy. Chúng tôi cũng đã ngồi đập gạch suốt cả mùa hè để đổ móng xây nhà cao tầng ở trụ sở Chỉ huy Quân khu 4 ở trước cửa Nhà hát nhân dân.
Đồng chí Đỗ Mười, người đặt viên gạch đầu tiên xây dựng khu chung cư Quang Trung (TP.Vinh) ngày 1-5-1974. Ảnh TL Nguyễn Hùng Sơn
Gạch vụn thời ấy, qua bàn tay lao động của thế hệ chúng tôi cũng góp phần xây bức tường cao bốn phía ở sân vận đông thành phố, ở thư viện, ở bệnh viện, ở Nhà hát nhân dân. Vì thế nên mới có các câu thơ : Ta lớn rồi! Đâu phải buổi thơ ngây Khẽ gạch tròn đánh đáo dưới hàng cây Tặc lưỡi tiếc hoài từng viên gạch đổ Nhìn phố, nhìn sông, gạch vụn chất đầy Quả bom giặc đầu tiên cắn vào thân hình miền Bắc Là ở Vinh. Gạch vụn đến công trường Ôi! Gạch vụn xôn xao trèo lên gác Những bậc thềm đại học, mái nhà thương…
Lực lượng vũ trang Nghệ An hướng dẫn cho xe qua phà Bến Thủy. Ảnh tư liệu
Năm 1947, nhân dân ta đã tự tay đập bỏ thành phố xinh đẹp của quê hương mình để tiêu thổ kháng chiến. Với quyết tâm: “Thà làm gạch vụn để chờ nhau/ Quyết không chung trời đất với quân thù!”.
9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, thành phố Vinh không một bóng người, không một mái nhà, tất cả chỉ là một đống gạch vụn. Gạch vụn kiên gan nằm đợi người về, kiên gan chung thủy suốt gần 10 năm kháng chiến, những đống gạch vụn như vẫn nghiêng tai ngóng đợi bước chân những người thân yêu ra đi chưa hẹn ngày trở lại.
Người dân TP Vinh tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ảnh tư liệu
Bởi thế, khi đoàn quân chiến thắng trở về thì những con đường gạch vụn ở thành Vinh như bừng lên một sức sống mới: “Gạch xôn xao cựa quậy những sắc hồng” ! Ngày bộ đội trở về, các cháu nhỏ ra tận bờ sông Cửa Tiền để đón đợi đoàn quân. Cảnh tượng vui tươi và vô cùng cảm động.
Em nhỏ ném thia lia trên bến Cửa Tiền Thấy bộ đội hành quân, cười, chạy lại Ấy là Vinh. Một chiều nắng trải Ta trở về tìm lại phố ta xưa Gạch vụn ùa nhau ôm lấy cột cờ.
Thành phố Vinh những ngày đầu tái thiết. Ảnh tư liệu
Năm 1954, cùng đoàn quân thắng trận trở về, trên đống gạch vụn của thành phố đã hoàn toàn đổ nát, nhân dân ta từ hai bàn tay trắng lại bắt đầu gom nhặt, vun vén để xây dựng lại những căn nhà của mình. Một thành phố Vinh hoàn toàn mới mẻ. Một thành phố Vinh vô cùng kỳ lạ:
"Có thành phố nào như thành phố này không?" Một thành phố tất cả nhà cửa đều làm bằng nứa, lá, tranh, tre? Chen dày hai bên bờ đường Phan Đình Phùng, đường Quang Trung, đường Trần Phú… nhà tiếp nhà, vách sát vách, mái chạm mái, tất tật đều làm bằng tranh tre, nứa lá. Hẳn mọi người còn nhớ, trận hỏa hoạn năm 1961, ở thành phố Vinh có hàng trăm, hàng ngàn ngôi nhà bị bốc cháy, thành phố trơ lại trên một nền đất đen.
Ảnh tưu liệu
Quân dân thành Vinh lại bắt đầu một cuộc lao động mới. Một cuộc lao động và kiến thiết lại thành phố lần thứ 2. Từ đó, những ngôi nhà khang trang bắt đầu được cất lên. Nhà mậu dịch bách hóa 2 tầng ở ngã tư chợ Vinh, nhà bông vải sợi 3 tầng ở gần ngã sáu và lác đác trên các đường phố, những ngôi nhà của nhân dân đã bắt đầu đỏ au mái ngói.
Thành Vinh như cô gái đẹp, lại một phen nữa “trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”. Ấy là lúc bom đạn giặc Mỹ bắt đầu trút xuống. Vinh là chảo lửa, là nơi giặc Mỹ đánh phá ác liệt nhất trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của chúng. Vì vậy, bài thơ về thành Vinh hãy còn tiếp tục. Gạch vụn thành Vinh lại tiếp tục kiên cường đối đầu cùng giặc Mỹ trong một thế trận mới.
Nay những nóc nhà xanh nhở nhăm vết đạn Qua vết đạn thù ta thấy khoảng trời cao Dù mười năm Hai mươi năm Dù thành phố ta hóa thành gạch vụn Gạch vụn về đây đắp lại chiến hào! Như sắc mặt anh hùng bừng lên sắc đỏ Sáng ngời lên gian-khổ-chiến-công Thành phố anh hùng cười trong gạch đổ Gạch xôn xao cựa quậy những sắc hồng… Có thành phố nào như thành phố này không?
Thành cổ Vinh hôm nay. Ảnh: Devi Nguyễn
Có thành phố nào như thành phố này không? - Đó là câu hỏi của thành Vinh từ thời gạch vụn. Một câu hỏi da diết nhưng đầy tự hào về thành phố quê hương chúng ta. Một câu hỏi được cất lên từ đống gạch vụn đổ nát của chiến tranh. Hôm nay đây, thành Vinh đã đàng hoàng, to đẹp. Một thành phố khang trang đã sáng bừng lên trên khuôn mặt mới. Gạch vụn thành Vinh. Nhắc lại một thời thành Vinh gạch vụn, bài thơ đã tồn tại cùng thành phố quê hương cũng đã hơn 50 năm rồi, hôm nay giữa bộn bề phố xá, bạn có còn nghe âm vang một câu hỏi da diết nhưng rất đỗi tự hào cất lên từ đống gạch vụn ngày xưa?
(Baonghean.vn) - Gần một tuần rong ruổi theo hải trình ghé các tuyến đảo Tây Nam, được đặt chân lên những Hòn Đốc, Hòn Chuối, Hòn Khoai, được ngắm bãi biển dài xanh mướt ở Nam Du, rồi tận mắt thấy, tận tai nghe những mẩu chuyện giản dị ở Thổ Chu, lòng chúng tôi lại ấm áp đến lạ.
(Baonghean.vn) - Hiện nay, tỉnh Nghệ An đang tập trung chỉ đạo khắc phục các tồn tại ở công ty, đồng thời xác định rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan.
(Baonghean.vn) - Trong biểu kết quả thực hiện Nghị quyết của Đảng bộ phường Hồng Sơn (TP. Vinh) vừa được BTV Tỉnh ủy tặng Cờ “Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tiêu biểu” năm 2019 - 2023, tôi bất chợt nhận ra sự “lạ” ở mục “Giảm tỷ lệ hộ nghèo”, từ năm 2020 đến năm 2025 duy trì con số 0,065%!
(Baonghean.vn) - Tại một vùng quê ở huyện Diễn Châu, mỗi gia đình dù có bao nhiêu con thì cũng chỉ tổ chức đám cưới nhận phong bì của khách 1 lần. Những đứa con còn lại trong nhà, vẫn tổ chức mời khách ăn uống, nhưng tuyệt đối không nhận phong bì mừng cưới từ khách.
(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.
(Baonghean.vn) -Trong cái thâm u và những mảnh ánh sáng yếu ớt của tiết trời mùa Đông rót xuống qua kẽ lá, tôi dựa lưng vào tấm thân xù xì nhưng ngào ngạt hương của cây sa mu cổ thụ, chợt nhận thấy mình thật bé nhỏ…
(Baonghean.vn) - Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 7 là công trình trọng điểm quốc gia, nếu vì việc khiếu nại không có sơ sở mà thu hẹp quy mô sẽ gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động GTVT, tác động tiêu cực đến môi trường phát triển kinh tế và suy giảm niềm tin của người dân đối với địa phương.
(Baonghean.vn) - Piêng Mựn hiểu theo tiếng Thái là một vạt đất bằng và trơn, nằm ở cửa khe nơi thượng nguồn dòng Nậm Nơn. Đây là bản duy nhất trong 9 bản thuộc xã biên giới Mai Sơn (Tương Dương) có phụ nữ làm “thủ lĩnh”. Đó là chị Kha Thị Hoa, nữ trưởng bản được địa phương, người dân tin mến.
(Baonghean.vn) - Từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 đến nay, hoạt động giám sát của Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, HĐND tỉnh Nghệ An tiếp tục có nhiều đổi mới, bám sát thực tiễn cuộc sống, vì mục tiêu kiến tạo phát triển, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực chất, được cử tri và nhân dân đánh giá cao.
(Baonghean.vn) - Nghệ An hiện là điểm sáng về thu hút đầu tư trong toàn quốc, đặc biệt là thu hút vốn FDI từ các tập đoàn, doanh nghiệp lớn như Goertek, Everwin, JuTeng, Foxconn, Runergy, Shangdong, Sunny…
(Baonghean.vn) - Xã rẻo cao Tây Sơn không chỉ hấp dẫn bởi khung cảnh yên bình của những mái nhà sa mu cổ hàng trăm năm tuổi hay suối Hồng Cốc với cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, mát mẻ giữa ngàn xanh rừng pơ mu, sa mu; mà còn hút khách xa bởi bản sắc văn hóa được trao truyền qua nhiều thế hệ...
(Baonghean.vn) - Lễ hội đường phố với chủ đề 'Sắc màu văn hoá các dân tộc Nghệ An' tại phố đi bộ TP.Vinh đã tôn vinh, quảng diễn dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh và dân ca, dân nhạc truyền thống của cộng đồng các dân tộc tỉnh Nghệ An, với đa dạng chủ đề, thể loại.
(Baonghean.vn) - Năm 2013, theo Quyết định số 49/2008/QĐ-BGDĐT của Bộ GD&ĐT, tỉnh Nghệ An không thực hiện chế độ nội trú trường trung học phổ thông (THPT) cấp huyện, chỉ thực hiện trường phổ thông dân tộc nội trú THPT cấp tỉnh.
(Baonghean.vn) - Cấp ủy, chính quyền phường Vinh Tân (TP. Vinh) lập kế hoạch, phấn đấu hết năm 2023 sẽ hoàn thành việc xây dựng, sửa chữa nhà ở cho 5 hộ gia đình. Đến ngày 2/11, sau lễ khánh thành bàn giao nhà cho hộ cụ Trần Thị Danh, phường đã hoàn thành được nhiệm vụ đề ra.
(Baonghean.vn) - “Đường 21 là một trong những tuyến đường lớn nhất của thị xã Cửa Lò, được quy hoạch rộng tới 46m, nhưng đang có vi phạm về trật tự xây dựng, đất đai...” - đường dây nóng Báo Nghệ An nhận thông tin trong một ngày cuối tháng 9/2023.
(Baonghean.vn) - Ngược miền Tây xứ Nghệ, trong tiết trời Thu dịu nhẹ, chúng tôi ghé thăm bản Văng Môn, xã Nga My, huyện Tương Dương - nơi duy nhất của cả nước có đồng bào Ơ Đu sinh sống; được thấy, được nghe về những điều mới mẻ trong nếp nghĩ, cách làm của cộng đồng dân tộc ít người nhất Việt Nam.
(Baonghean.vn) - Với chất giọng vùng Nghi Lộc không thể lẫn, anh Nguyễn Xuân Văn - Phó Chủ tịch MTTQ, Trưởng ban Giám sát đầu tư cộng đồng xã Nghi Thái, chân thành dốc hết tâm can về công tác giám sát, những khó khăn và cả kinh nghiệm bản thân đúc rút được từ thực tế công tác.
(Baonghean.vn) - Được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt từ năm 2016, khởi công cách đây hơn 3 năm, song cho đến nay, khu vực triển khai dự án đầu tư Khu tưởng niệm Bác Hồ về thăm Đông Hiếu vẫn còn ngổn ngang...
(Baonghean.vn) - Trong các năm 2021 và 2022, sau khi được Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao nhiệm vụ, UBND tỉnh đã thành lập hai đoàn liên ngành kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động khai thác khoáng sản ở một số doanh nghiệp và trách nhiệm quản lý nhà nước của 4 UBND cấp huyện.
(Baonghean.vn) - Để tạo nên một môi trường mạng lành mạnh, phục vụ sự phát triển của đất nước, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên cần phải nêu cao vai trò, trách nhiệm, tính tiên phong, gương mẫu khi sử dụng mạng xã hội.
(Baonghean.vn) - Tôi đứng trên ca bin con tàu hơn 800 sức ngựa cảm giác mình một lần nữa được chinh phục những con sóng dữ Biển Đông. Phan Hải nói lớn để át đi tiếng gió reo ào ạt: “Chuyến đầu tiên tôi đi Hoàng Sa cũng đã chín năm rưỡi rồi. Cảm giác lo âu của ngày hôm ấy vẫn còn nguyên!”.
(Baonghean.vn) - Vụ việc các hộ thành viên Hợp tác xã Nông nghiệp Tây Hiếu (TX. Thái Hòa) phải đổ bỏ hàng trăm tấn đu đủ chín do doanh nghiệp ký kết bao tiêu sản phẩm đột ngột thông báo dừng thu mua, đã gây cú “sốc” cho các nông hộ.
(Baonghean.vn) -Về với xã Châu Lý - đất mường Choọng xưa, là địa bàn khó khăn của huyện miền núi Quỳ Hợp, đến đâu cũng nghe náo nức chuyện hiến đất, mở đường, phát triển cây nguyên liệu, làm du lịch cộng đồng. Phong trào xây dựng nông thôn mới đã giúp xã nghèo khởi sắc, đưa ấm no về với đồng bào.
(Baonghean.vn) - Chương trình gặp mặt, đối thoại giữa Thường trực Tỉnh ủy với lãnh đạo chủ chốt cấp xã trên địa bàn toàn tỉnh thể hiện sự ghi nhận, đồng thời cập nhật các quan điểm, chủ trương, đường lối, định hướng phát triển của tỉnh cho lãnh đạo cấp xã.
(Baonghean.vn) - Từ năm 2017, vùng Đảo Chè các xã Thanh An, Thanh Thịnh ra đời cùng một đại dự án 1.532 tỷ đồng do Cienco4 làm chủ đầu tư, mà đến nay đã 6 năm trôi qua đại dự án đó vẫn nằm im trên giấy trong sự ngóng đợi của cán bộ, nhân dân huyện Thanh Chương...
(Baonghean.vn) - Chớm Thu, lên với xã biên giới Na Ngoi ( Kỳ Sơn), không chỉ mê đắm bởi khung cảnh núi non hùng vĩ, mà còn ấn tượng bởi những màu sắc tươi mới từ những vườn dược liệu, vườn đào, rẫy gừng và những ruộng lúa nước mơn mởn xanh.
(Baonghean.vn) - Sau Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 30/7/2013, Bộ Chính trị đã tiếp tục thể hiện sự quan tâm đặc biệt với quê hương Bác Hồ bằng việc ban hành Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 18/7/2023 về xây dựng, phát triển Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
(Baonghean.vn) - Được miễn tiền thuê đất từ năm 2011 đến năm 2047, nhưng dự án Trung tâm Dạy nghề Việt Nhất chất lượng cao từ nhiều năm qua đã và đang được sử dụng làm kho xưởng cưa, xẻ gỗ lem nhem, nhếch nhác. Thế nên, cán bộ và nhân dân phường Quán Bàu gọi đây là “dự án lợi dụng chính sách”!
(Baonghean.vn) - Truông Bồn, tọa độ lửa năm nào, nay đã rợp những hàng cây xanh che mát khoảng trời hố bom xưa. Câu chuyện của những TNXP đã không tiếc máu xương, cống hiến cả thanh xuân cho dân tộc sẽ mãi được lưu truyền như một bản hùng ca bất tử.
(Baonghean.vn) - Xã Thạch Ngàn là nơi đón 80 hộ đồng bào Đan Lai về sinh sống tại các bản Thạch Sơn, Bá Hạ, đời sống hết sức khó khăn. Vài năm nay huyện Con Cuông đang đẩy mạnh Chương trình Ngân hàng bò giúp đỡ hộ nghèo, ở xã Thạch Ngàn có 10 hộ tham gia...
(Baonghean.vn) - Chỉ trong thời gian ngắn, tại Nghệ An, có hàng loạt công nhân làm việc tại các công ty chuyên về khai thác, chế biến khoáng sản phát hiện mắc bệnh bụi phổi. Nhiều người trong số đó tử vong rất nhanh ngay sau khi phát hiện bệnh.
![Chung cư D2 được xây dựng hoàn thành, đưa vào sử dụng từ thập kỷ 80, của thế kỷ trước. Đây là một trong những chung cư "già nua" nhất còn tồn tại ở thành phố Vinh, trên địa bàn phường Quang Trung.](https://photo-cms-baonghean.epicdn.me/w2000/Uploaded/2024/cuhbatgunboan/2018_09_06/bna_chung_cu_d2_xuong_cap_2nhat_lan2712375_21620186039633_692018.jpg.webp "Chung cư D2 được xây dựng hoàn thành, đưa vào sử dụng từ thập kỷ 80, của thế kỷ trước. Đây là một trong những chung cư "già nua" nhất còn tồn tại ở thành phố Vinh, trên địa bàn phường Quang Trung.")
