Vui buồn chợ quê

(Baonghean) - Chợ quê là nơi trao đổi hàng hóa, giao lưu sinh hoạt văn hóa cộng đồng, là một phần không thể thiếu của văn hóa làng xã ở Việt Nam. Với xu thế phát triển của xã hội, chợ quê ngày nay đã có nhiều khởi sắc, được đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khá khang trang, nhưng vẫn còn đó những nỗi lo về những chợ cóc, chợ tạm và đặc biệt là vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm.

Nét đẹp chợ quê.

Khởi sắc đáng mừng

Chợ Dinh xã Hoa Thành (Yên Thành) có từ lâu đời. Chợ nằm trên thế đất hình bàn cờ (hơn 5.000 m2), thuộc vị trí trung tâm của xã, nơi có Tỉnh lộ 538 đi qua. Do biến thiên của lịch sử, chợ Dinh chuyển đi nhiều nơi nhưng cuối cùng vẫn quay về nơi cũ như một điều tất yếu về quy luật cung cầu của hàng hóa. Cứ đến phiên chợ (mùng 9, 19, 29) không những người bản địa mà người tứ xứ kéo về đông như trẩy hội. Người đi chợ không chỉ để trao đổi hàng hóa mà còn là nơi các nam thanh, nữ tú, người già và con trẻ gặp gỡ trò chuyện rôm rả sau những ngày tảo tần, lam lũ trên đồng ruộng.

Chợ Dinh trước đây chỉ là những túp lều tạm bợ chủ yếu bày bán những sản vật do địa phương làm ra. Nhưng khoảng 5 năm trở lại đây , chợ đã được đầu tư xây dựng mái đình rộng rãi khang trang và hơn 200 ki - ốt lớn nhỏ bày bán phong phú và đa dạng các mặt hàng. Đặc biệt năm vừa qua, chợ Dinh được dự án Lifsap đầu tư nâng cấp hệ thống lò giết mổ đạt chuẩn với 36 gian hàng thực phẩm được bố trí bày bán tại khu vực riêng biệt trong chợ với bàn ghế, giá để thực phẩm bằng chất liệu dễ dàng làm vệ sinh (inox, gạch men), có hệ thống xử lý rác thải, nước thải hợp vệ sinh. Lắp hệ thống cấp điện chung và một số công trình phụ khác, với tổng nguồn vốn đầu tư gần 2 tỷ đồng. Chị Nguyễn Thị Hà - một du khách từ Hà Nội về chợ Dinh chơi , nhận xét: “Chợ quê bây giờ cũng đầy đủ các mặt hàng, đảm bảo vệ sinh ATTP không thua gì thành phố nhưng vẫn mang được nét độc đáo của chợ quê. Chợ này thật độc đáo, tôi đi chợ mà cảm giác như đi hội.”

Dạo qua các chợ Hợp Thành, Thị trấn, chợ Bộng, chợ Tân Thành, chúng tôi thấy cảnh mua bán náo nhiệt, hệ thống chợ được nâng cấp sạch sẽ khang trang mà mừng cho sự phát triển đời sống của người dân nơi đây.Ông Nguyễn Vương Ngọc- Trưởng phòng Công thương huyện Yên Thành cho biết: “Trên địa bàn huyện có 26 chợ được quy hoạch đạt chuẩn NTM. Với công tác tuyên truyền, vận động và thường xuyên kiểm tra, hiện nay Yên Thành không còn chợ xổm, chợ cóc tự phát. Các chợ đã giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động địa phương”.

Không riêng gì huyện Yên Thành mà nhiều chợ quê trên địa bàn toàn tỉnh cũng được đầu tư nâng cấp khang trang sầm uất như chợ Đô Lương, Anh Sơn, chợ Mường Xén ( Kỳ Sơn)… Đặc biệt về sự hoành tráng phải kể đến chợ Giát, huyện Quỳnh Lưu. Chợ này đã được Công ty Cổ phần Sài Gòn Trung Ðô đầu tư vốn hơn 100 tỷ đồng xây mới đình chợ hai tầng. Theo Trưởng phòng Công thương huyện Quỳnh Lưu, ông Nguyễn Xuân Hà, thì chợ Giát hiện đại đi vào hoạt động đã tạo sự sầm uất cho cả khu vực, nhiều nhà đầu tư thấy thuận lợi đã làm phương án xây dựng khu đô thị xung quanh chợ Giát, làm cho đất khu vực xung quanh có giá trị...

Vẫn còn những nỗi lo

Từ khi nước ta bước vào nền kinh tế thị trường, KT-XH phát triển, hàng hóa ở chợ thật phong phú, từ các mặt hàng cao cấp đến những thứ đơn giản phục vụ sinh hoạt hàng ngày của người dân. Nhưng vẫn còn đó những nỗi lo. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 370 chợ đang hoạt động. Trong đó khu vực thành thị có 48 chợ, khu vực nông thôn có 322 chợ. Trong tổng số chợ đang hoạt động có 6 chợ hạng 1; 20 chợ hạng 2; 166 chợ hạng 3 và 178 chợ cóc, chợ tạm. Một số chợ tại khu vực đô thị, trung tâm các huyện được xây mới, nâng cấp, cải tạo có hệ thống giao thông, hệ thống cấp điện, hệ thống cấp nước, hệ thống PCCC cơ bản đáp ứng được yêu cầu. Tuy nhiên nhiều chợ tạm ở vùng nông thôn, vùng ven đô thị vấn đề vệ sinh môi trường vẫn còn nhiều bất cập. Một số chợ tuy được nâng cấp, cải tạo nhưng khu vực xử lý rác thải, khu vệ sinh và hệ thống nước phục vụ cho hoạt động của chợ vẫn chưa được cải thiện. Rác, nước thải đang là vấn đề bức xúc của nhiều địa phương.

Cùng với đó là việc bán hàng hoá nhếch nhác, lấn chiếm lòng, lề đường, tình trạng vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm khá phổ biến ở các chợ nông thôn. Tại các chợ truyền thống, phần lớn người buôn bán thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm tươi sống như: rau xanh, thịt gia súc, gia cầm, thủy hải sản đều không quan tâm tới và không biết tới Luật AT&TP. Còn tại các chợ tạm, chợ cóc, dù hàng ngày cung cấp hàng chục tấn thực phẩm tươi sống hoặc đã chế biến cho người dân nhưng khái niệm "AT&TP" vẫn không được quan tâm.

Hiện nay người tiêu dùng vẫn rất ngại khi mua rau ở chợ vì lo rằng người trồng rau sử dụng hóa chất, thuốc trừ sâu trong trồng trọt, không đúng thời gian, quy trình gây hại cho sức khỏe mà ở các chợ quê, vấn đề kiểm tra rau an toàn hầu như bị buông lỏng. Chính sự thờ ơ, vô trách nhiệm của các nhà quản lí và cũng chính những thói quen dễ dãi của người tiêu dùng đã tạo điều kiện cho những hộ kinh doanh mặc sức "chơi đùa” với sức khỏe và tính mạng của người dân.

Nỗi lo vệ sinh an toàn thực phẩm, vấn đề vệ sinh môi trường ở các chợ hiện nay đang là thực trạng đáng báo động. Tình trạng giết mổ gia cầm trong chợ vẫn còn phổ biến, người trực tiếp giết mổ gia cầm thì không có bất cứ dụng cụ bảo vệ nào. Nhiều hàng thực phẩm chín như thịt quay, giò, nem không có tủ kính che đậy. Các loại rác thì đủ cả, từ túi nilon, rau củ, ruột cá, thậm chí cả tiết lợn được vứt tràn lan trên các lối đi. Người dân khi mua và sử dụng những thực phẩm được bày bán tại môi trường mất vệ sinh như ở các chợ tạm, chợ cóc, thì nguy cơ mắc các dịch bệnh do mất vệ sinh, an toàn thực phẩm là không tránh khỏi.

Càng cận kề Tết Nguyên đán 2014, lượng hàng hóa phục vụ tết được tung ra thị trường ngày càng phong phú về chủng loại và giá cả. Hiện nay, các loại bánh kẹo, hạt dưa, rượu, thịt, tôm khô, mực, bò, cá khô, các loại rau củ quả không rõ nguồn gốc đã tràn ngập ở các chợ quê để phục vụ tết. Đây là một thách thức đối với cơ quan quản lý bởi trong thời gian gần đây, vấn đề thực phẩm độc hại, quá hạn sử dụng, có sử dụng hóa chất đang trở thành mối lo cho người tiêu dùng.

Tiến Dũng