Gìn giữ mâm cỗ cổ truyền ngày Tết

"Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh..." - Chỉ nghe đôi câu đối này người ta đã hình dung ra ngay không khí đón Tết của người Việt, không hẳn vì nó luôn được nhắc đến trong những ngày đầu năm mới, mà chỉ những món ăn kia thôi đã gợi nhớ đến hương vị Tết cổ truyền.
Vì là “ăn Tết”
Những đứa trẻ với tất cả sự háo hức, mong ngóng, tíu tít bên bố mẹ xem chuẩn bị những món ăn, ngủ gật cả bên cạnh bếp củi để chờ bánh chưng chín... Dường như, những điều giản dị đó đã làm nên những cái Tết đầm ấm, hạnh phúc cho tuổi thơ biết bao thế hệ người Việt. Bởi thế, nhắc đến ngày Tết, người ta nghĩ ngay đến mâm cỗ. 
Hiếm thấy hình ảnh gia đình quây quần bên nồi bánh chưng trong cuộc sống hiện đại. Ảnh minh họa
Hiếm thấy hình ảnh gia đình quây quần bên nồi bánh chưng trong cuộc sống hiện đại. Ảnh minh họa
Cũng có lẽ vì thế mà người ta thường gọi là “ăn Tết” chứ không phải “chơi Tết” hay gì khác, những món ăn cổ truyền đã làm nên dư vị đặc biệt của ngày đầu năm, và mâm cỗ Tết cũng quan trọng hơn tất cả, bởi mâm cơm ấy là mâm cơm sum họp, mâm cơm đoàn viên...
Ngoài các công việc khác, chuẩn bị mâm cơm cúng tổ tiên chiều ngày 30, giao thừa và sáng mồng 1 là công việc quan trọng nhất của mỗi gia đình. Cỗ tết truyền thống của người Việt trên khắp mọi miền đất nước đều có những món truyền thống như bánh chưng, gà luộc, xôi, giò chả... nhưng cũng có những nét khác biệt, thêm bớt các món, tùy vào tập quán, khí hậu của mỗi vùng miền.
Là người có nhiều năm tìm hiểu, nghiên cứu và phục dựng thành công nhiều món ăn cổ truyền, chuyên gia ẩm thực Nguyễn Phương Hải chia sẻ: “Tùy từng nơi mà có cách tổ chức mâm cơm Tết khác nhau. Cũng tùy từng điều kiện mỗi gia đình, có thể chuẩn bị mâm cơm Tết theo kiểu 8 bát, 8 đĩa với nhà giàu hay 6 bát, 6 đĩa hoặc 6 đĩa 3 bát với những gia đình trung lưu hoặc ít có điều kiện. Với người Hà Nội, dù làm cỗ to, nhỏ thế nào thì mâm cơm cúng cũng không thể thiếu các món ăn cổ truyền như: hành muối, thịt đông, thịt gà, xôi gấc, giò lụa, chả quế, canh bóng, măng, miến nấu... Ngoài cơm cúng, còn có các món chè, bánh tự làm như: chè kho, chè con ong, mứt quất, mứt hồng bì... Mỗi món đều được chuẩn bị kỹ lưỡng từ khâu chọn thực phẩm từ vài tháng trước, đến cách chế biến tỉ mẩn, tinh tế, cầu kỳ, và trình bày theo kiểu “đủ lệ, đủ món” nhưng cũng hết sức tiết kiệm”.
Mâm cỗ có vị trí đặc biệt trong ngày Tết không chỉ vì truyền thống của người Việt từ xưa là muốn thể hiện sự no ấm, hạnh phúc của mỗi gia đình, cũng như ước mong một năm mới đầy đủ, thịnh vượng và phát đạt, mà quanh mâm cơm ấy, ông bà, con cháu còn được xum vầy, nói những câu chuyện vui vẻ và dành tặng nhau những lời chúc tốt đẹp trong năm mới.
Bao giờ cho đến ngày xưa?
Mâm cỗ Tết mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp là vậy, nhưng cuộc sống hiện đại ngày nay lại đang khiến vai trò của nó dần phai nhạt, không chỉ bởi sự giản tiện các món ăn hơn xưa mà còn bởi tâm huyết của người chuẩn bị cũng “giản tiện” dần khi cái ăn, cái mặc đã đủ đầy.
Nói về mâm cỗ Tết ngày nay, bà Nguyễn Thị Kim, 70 tuổi phố Lò Sũ, Hoàn Kiếm, Hà Nội, lắc đầu tiếc nuối: “Tết bây giờ khác xưa nhiều lắm, tôi nhớ khi còn nhỏ, không khí chuẩn bị Tết của nhà nào cũng rất rộn ràng, nhất là lúc cùng nhau chuẩn bị mâm cơm cúng tổ tiên. Các món ăn ngày Tết, tuy vẫn có những thứ phải đi mua như: giò, chả, các nguyên liệu làm bánh, nhưng hầu hết các món còn lại đều do tự tay làm. Bây giờ thì khác xưa rất nhiều, thứ quan trọng nhất là bánh chưng thì người ta thường đi mua sẵn, không phải nhà nào cũng giữ được các món truyền thống trong mâm cỗ nữa. Ngay như gia đình tôi cũng vậy, mặc dù tôi cũng luôn cố gắng giữ mâm cỗ theo truyền thống nhưng theo thời gian cũng mai một đi dần. Nhiều gia đình trẻ còn đơn giản đến mức chỉ cúng xôi gà cho có lệ, xong rồi tổ chức họp mặt gia đình, bạn bè bằng nồi lẩu thế là xong”. 
“Có lẽ do thời xưa thiếu thốn nhiều, mọi người chờ đến Tết mới dám làm gà, mổ lợn, bao nhiêu món ngon để dành đến Tết, nên các món ăn trở nên quý hơn, mâm cơm Tết vì thế cũng được mong đợi hơn. Còn ngày nay, lúc nào cuộc sống cũng đủ đầy nên cỗ Tết đơn giản hơn. Chỉ cần ra quán là thứ gì cũng có, thậm chí người ta còn mang đến tận nhà.. Tuy vậy, tôi vẫn thích cách tổ chức mâm cơm Tết xưa, bởi không chỉ để thưởng thức, mà việc chuẩn bị mâm cơm sẽ làm cho ông, bà, con cháu thêm yêu thương nhau, hiểu được nhiều giá trị của cuộc sống”, bà Nguyễn Thị Tường, 65 tuổi, ở phố Hàng Cá, Hoàn Kiếm, Hà Nội, chia sẻ.
Cũng bởi đủ đầy mà ngày nay, trẻ con lại “thiếu thốn” khi không còn được ngồi xem bố mẹ, ông bà gói bánh chưng và thấp thỏm chờ ít gạo còn thừa để tự tay gói chiếc bánh nhỏ cho mình, các cô thiếu nữ đã dần quên đi nữ công gia chánh, thậm chí không biết hết các món ăn truyền thống trong ngày Tết.
“Nhiều khi tôi giật mình khi nhìn lại mâm cỗ Tết ngày nay, sự khéo léo, vun vé, đảm đang của người phụ nữ đang dần biến mất, nhưng quan trọng hơn là nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp mỗi khi Tết đến, xuân về cũng đang dần mai một và bị cuốn theo nhịp sống hiện đại”, chuyên gia ẩm thực Nguyễn Phương Hải chia sẻ.
Theo Tin tức

tin mới

Lao động may Nghệ An

Đẩy mạnh các giải pháp nâng cao tay nghề cho người lao động, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp

(Baonghean.vn) - Năm 2023, công tác giải quyết việc làm của Nghệ An tiếp tục vượt chỉ tiêu kế hoạch khá cao. Tuy nhiên, việc kết nối cung - cầu về lao động - việc làm giữa doanh nghiệp và người lao động chưa chặt chẽ; mặt bằng trình độ tay nghề người lao động còn thấp...

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

(Baonghean.vn) - Mua hải sản tươi sống ngay khi thuyền vừa cập bến, ghé tay đẩy thuyền cùng ngư dân, dõi mắt nhìn ngư dân nhanh tay gỡ những con cá, con ghẹ trên mắt lưới; thưởng thức món cá nướng thơm lừng ngay bên bếp than nơi bến cá… là những trải nghiệm thú vị của du khách khi đến với Cửa Lò.

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

(Baonghean.vn) - Nhân kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2024), Báo Nghệ An có cuộc trò chuyện với đồng chí Lê Văn Lương - Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An.

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

(Baonghean.vn) - “Trước đây, để tìm đến và hỗ trợ cho những hoàn cảnh khó khăn, chúng tôi thường phải về tận các địa phương, nhất là vùng sâu vùng xa. Nhưng bây giờ, chúng tôi chỉ cần đến Bệnh viện Ung bướu Nghệ An, ở đó luôn có những bệnh nhân khổ nhất, những con người cần hỗ trợ nhất”.

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ngày 24/3, tại xã Châu Kim (Quế Phong) đã diễn ra Hội thi quăng chài lần thứ nhất năm 2024. Đây là hoạt động nhằm duy trì và phát triển nghề chài của địa phương cũng như góp phần làm phong phú thêm các hoạt động trong Lễ hội Đền Chín Gian năm 2024.

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

(Baonghean.vn) -  Xây dựng đường giao thông, tổ chức bữa cơm yêu thương, tặng quà cho học sinh khó khăn… là những hoạt động của đoàn viên thanh niên xã Na Ngoi và các lực lượng vũ trang đóng quân trên địa bàn, góp phần xây dựng hình ảnh đẹp về màu áo xanh tình nguyện nơi biên cương Tổ quốc.

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

(Baonghean.vn) - Ngày 22/3, tại thành phố Nha Trang, Bộ Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Indonesia tại Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị "Gặp gỡ Indonesia năm 2024". Hội nghị là hoạt động hướng tới kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Indonesia.

Vui hội đền Chín Gian

Vui hội đền Chín Gian

(Baonghean.vn) - Đền Chín Gian tọa lạc trên đỉnh Pú Chò Nhàng thuộc bản Khoẳng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích cấp Quốc gia.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh thăm, động viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ tại tỉnh Xiêng Khoảng

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh thăm, động viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ tại tỉnh Xiêng Khoảng

(Baonghean.vn) - Sáng 21/3, đồng chí Lê Hồng Vinh - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh và lãnh đạo một số sở, ngành đã đến thăm, động viên cán bộ, nhân viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tại tỉnh Xiêng Khoảng, nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào.