Xã Mậu Thạch: Tạo đà phát triển bền vững từ tiềm năng, lợi thế đặc sắc

Đặc điểm tự nhiên - lịch sử

Xã Mậu Thạch được thành lập ngày 1/7/2025 trên cơ sở sáp nhập nguyên trạng xã Mậu Đức và xã Thạch Ngàn (thuộc huyện Con Cuông cũ). Với tổng diện tích tự nhiên 164,26 km² phía Đông giáp xã Thành Bình Thọ; Phía Nam giáp với xã Con Cuông và xã Nhân Hòa; Phía Tây giáp với xã Cam Phục; Phía Bắc giáp với xã Cam Phục và Mường Chọng. Toàn xã Mậu Thạch có tổng dân số 13.200 người, phân bố tại 20 thôn, bản, trong đó, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 86%.

Người dân xã Mậu Thạch chủ yếu sinh sống bằng nghề trồng lúa, ngô, chăn nuôi trâu, bò, lợn, gà, sản xuất lâm nghiệp, gắn với bảo vệ và phát triển rừng. Địa hình chủ yếu là đồi núi tạo thuận lợi để phát triển kinh tế lâm nghiệp, chăn nuôi đại gia súc, gia cầm.

Xã Mậu Thạch là địa bàn sinh sống lâu đời của đồng bào các dân tộc thiểu số, chủ yếu là dân tộc Thái, Kinh... Trải qua lịch sử khai phá, cư trú và bảo vệ quê hương, đồng bào xã Mậu Thạch đã hình thành nên những bản làng truyền thống với nền văn hóa đậm đà bản sắc, có nhiều phong tục, tập quán độc đáo gắn với đời sống tâm linh của bà con đồng bào dân tộc.

Sau cách mạng Tháng Tám năm 1945, hệ thống hành chính được thay đổi trên phạm vi cả nước. Đơn vị hành chính cấp phủ, tổng bị xóa bỏ, hợp nhất các xã nhỏ thành xã lớn; huyện Con Cuông được thành lập, xã Mậu Đức và xã Thạch Ngàn sáp nhập thành xã Mậu Thạch. Ngày 5/7/1963, Hội đồng Chính phủ ra quyết định chia tách xã Mậu Thạch thành xã Mậu Đức và xã Thạch Ngàn. Đến ngày 01/7/2025, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, xã Mậu Thạch được thành lập trên cơ sở sáp nhập nguyên trạng xã Mậu Đức và xã Thạch Ngàn (thuộc huyện Con Cuông cũ).

Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhân dân xã Mậu Thạch cùng đồng bào huyện Con Cuông (cũ) đã đóng góp sức người, sức của, vừa sản xuất, vừa chiến đấu bảo vệ quê hương, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc.

Đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào xã Mậu Thạch rất phong phú, đậm đà bản sắc, thể hiện qua các phong tục, tập quán, tín ngưỡng, các làn điệu dân ca, dân vũ, dân nhạc, múa xòe Thái, khèn, pí, khắp, nhuôn… Đây là những giá trị đặc sắc, góp phần làm nên bản sắc văn hóa riêng của xã Mậu Thạch.

Tình hình phát triển kinh tế - xã hội

Trong những năm qua, xã Mậu Thạch đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, gắn liền với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên. Quan tâm đầu tư cơ sở vật chất y tế và các lĩnh vực văn hóa - xã hội.

Toàn xã có 6 trường học (2 trường mầm non, 2 trường tiểu học, 2 trường THCS), có 2 trạm y tế. Hệ thống trường lớp từng bước được kiên cố hóa, tỷ lệ trẻ em đến trường tăng lên đáng kể, đạt trên 100%. Có 3/6 trường đạt chuẩn quốc gia. Thực hiện phong trào khuyến học, khuyến tài từ trong các trường học đến các dòng họ, các thôn, bản.

Hàng năm, các trường học đều được đánh giá đơn vị đạt lao động tiên tiến và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” phát triển rộng khắp gắn với tinh thần xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở và đầu tư chăm lo nâng cao chất lượng y tế cơ sở.

Về kinh tế, xã Mậu Thạch đang duy trì tốc độ tăng trưởng, tổng giá trị sản phẩm giai đoạn 2021 - 2025 ước đạt 7,1% so với đầu nhiệm kỳ. Tổng giá trị sản phẩm (giá cố định năm 2010) ước đạt 266,031 tỷ đồng. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng: Giảm tỷ trọng ngành nông - lâm - thủy sản từ 76,9% năm 2020 xuống còn 69,6% năm 2025; công nghiệp - xây dựng tăng từ 5,2% năm 2020 lên 8,6% năm 2025; dịch vụ tăng từ 17,9% năm 2020 lên 21,9% năm 2025. Đời sống nhân dân được nâng lên, thu nhập bình quân đầu người năm 2025 ước đạt 29 triệu đồng/năm (tăng 7,3 triệu đồng so với đầu nhiệm kỳ).

Nông nghiệp tiếp tục phát triển đúng hướng, tập trung khai thác tiềm năng, lợi thế về đất đai, trồng rừng nguyên liệu. Trên địa bàn đã hình thành các vùng nguyên liệu tập trung mang lại giá trị kinh tế cao. Hình thành vùng trồng rừng keo nguyên liệu tập trung, khai thác giá trị kinh tế từ rừng đem lại, tạo thu nhập bền vững, góp phần xóa đói, giảm nghèo bền vững, từng bước làm giàu.

Chuyển đổi đất bãi màu kém hiệu quả sang trồng cây hương liệu, dược liệu có doanh nghiệp ký hợp đồng bao tiêu đầu ra ổn định gần 14 ha từ đầu năm 2025, bước đầu cho thu nhập khá cao, dự kiến giá trị thu nhập 200 triệu đồng/1 ha/năm, tạo tiền đề để nhân rộng diện tích, hướng đến san xuất quy mô tập trung trong những năm tiếp theo.

Xây dựng nông thôn mới được quan tâm và tập trung chỉ đạo thực hiện: Đến cuối nhiệm kỳ, trước khi sáp nhập 2 xã đã và đang tích cực xây dựng các tiêu chí nông thôn mới; đến nay, ước đạt 14/19 tiêu chí. Tổng giá trị sản phẩm ngành công nghiệp - xây dựng đạt 64,673 tỷ đồng; tốc độ tăng trưởng bình quân ước đạt 27,1%/năm. Duy trì và phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống như: Làng nghề rượu cần bản Chòm Muộng; dệt thổ cẩm.

Toàn xã hiện có 5 cơ sở sản xuất, tạo việc làm ổn định cho hơn 10 lao động. Hoạt động thương mại, dịch vụ từng bước phát triển, nhất các mặt hàng tiêu dùng, dịch vụ vận tải, dịch vụ ăn uống… tốc độ tăng trưởng bình quân ước đạt 13,85%/năm.

Công tác lập quy hoạch được quan tâm thực hiện, đã tiến hành lập quy hoạch chung xây dựng xã giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030, lập quy hoạch chi tiết các khu dân cư, quy hoạch đấu giá quyền sử dụng đất… là cơ sở để triển khai công tác đầu tư xây dựng trên địa bàn.

Trong thu hút đầu tư và phát huy các nguồn lực của địa phương, xã huy động các nguồn lực, vận động nhân dân kết hợp nguồn vốn hỗ trợ cấp trên xây dựng 36 công trình trị giá Nhà nước đầu tư hơn 356 tỷ đồng, trong đó, nhân dân đóng góp tiền mặt 1,21 tỷ đồng.

Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị

Đảng bộ xã Mậu Thạch được thành lập theo Quyết định số 3584 - QĐ/TU, ngày 18/6/2025 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Nghệ An trên cơ sở sáp nhập nguyên trạng tổ chức đảng, đảng viên của Đảng bộ 2 xã: Mậu Đức và Thạch Ngàn. Toàn Đảng bộ xã có 31 chi bộ trực thuộc, với tổng số 634 đảng viên. Việc sắp xếp, kiện toàn, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị được thực hiện theo hướng nghiêm túc, kịp thời, đúng chủ trương.

Công tác quản lý, rèn luyện, nâng cao chất lượng đảng viên được quan tâm; chú trọng và thực hiện nhiều giải pháp trong công tác tạo nguồn, phát triển đảng viên, trong nhiệm kỳ kết nạp được 84 đảng viên mới; rà soát, sàng lọc đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Các chế độ, chính sách đối với cán bộ, đảng viên được chăm lo, đúng quy định.

Triển khai nhiều biện pháp thực hiện tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong tình hình mới. Việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đạt được nhiều kết quả tích cực (như mô hình bí thư kiêm trưởng bản, bố trí cán bộ bán chuyên trách làm bí thư chi bộ…).

Hội đồng nhân dân xã không ngừng đổi mới tổ chức điều hành nhằm phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan đại biểu dân cử. Tổ chức 48 kỳ họp, ban hành 187 nghị quyết; tiến hành 29 cuộc giám sát. Đã tiếp nhận và chuyển 93 lượt ý kiến kiến nghị, phản ánh của cử tri tới các cấp. Ủy ban nhân dân xã đã có nhiều đổi mới trong quản lý, điều hành, sâu sát, cụ thể hơn trong phân công, phân cấp, phân nhiệm, bảo đảm công khai, dân chủ.

Bám sát nghị quyết của Đảng ủy, HĐND để tập trung chỉ đạo, điều hành và cụ thể hóa bằng các đề án, chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ trọng tâm. Công tác cải cách hành chính, đặc biệt là cắt giảm thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin trong việc xử lý các thủ tục hành chính có nhiều chuyển biến tích cực.

Phong trào thi đua “Dân vận khéo” ngày càng đi vào chiều sâu, được Nhân dân, cả hệ thống chính trị tích cực hưởng ứng. Thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, tổ chức hội nghị giao ban, hội nghị đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân.

Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng phát huy tốt vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc và tạo sự đồng thuận xã hội. Đã phát động và triển khai hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động đạt kết quả. Vận động hỗ trợ xây dựng, sửa chữa 209 nhà ở cho người nghèo, người khó khăn về nhà ở với số tiền 10.120 triệu đồng. Hoạt động giám sát và phản biện xã hội ngày càng đi vào chiều sâu.

Định hướng, mục tiêu phát triển

Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Mậu Thạch lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 là sự kiện trọng đại, Đại hội thể hiện ý chí, khát vọng vươn lên mạnh mẽ của Đảng bộ, Nhân dân xã trong thời kỳ mới với chủ đề "Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Đổi mới - Phát triển".

Trong đó, tập trung các nội dung cốt lõi với 5 nhiệm vụ trọng tâm: Tăng cường xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh; Phát huy truyền thống đoàn kết, bảo tồn các giá trị lịch sử - văn hóa; Khơi dậy ý chí tự lực – khát vọng đổi mới, vươn lên; Khai thác tiềm năng, lợi thế xây dựng xã Mậu Thạch phát triển bền vững. Phát huy dân chủ và sức mạnh đoàn kết các dân tộc, khơi dậy ý chí, khát vọng vươn lên, khát vọng cống hiến của cán bộ, đảng viên và Nhân dân các dân tộc.

Huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, quản lý và sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ trong sản xuất, nâng cao chất lượng của các sản phẩm nông nghiệp. Thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia. Giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng - an ninh, xây dựng xã Mậu Thạch từng bước phát triển bền vững.