Hái lộc, xông nhà, xuất hành, chúc Tết... là những tục lệ không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt xưa. Đó là những giá trị văn hóa mà con cháu Việt gìn giữ đến nay.
1. Hái lộc
Người Việt có tục hái lộc, khi đi lễ đêm 30 Tết trở về, họ hái một cành cây, hoa (gọi là lộc) về cài vào cửa hoặc cắm vào bình hương bàn thờ để có ý xin lộc của trời, phật, thần, thánh ban cho.
Cành lộc thường là cành đa, đề, si trước các đình, đền, chùa, miếu. Những cây này thuộc loại cây sống lâu nên người ta mong lộc của trời, phật, thần, thánh ban cho sẽ được bền lâu như vậy.
Mua lộc về nhà ngay sau thời khắc giao thừa. Ảnh: Hoàng Hà.
2. Hương lộc
Có nhiều người trong lúc xuất hành đi lễ, thay vì hái cành lộc, họ xin lộc bằng cách đốt một nén hương sào hoặc một bó hương nhỏ, đứng khấn vái trước bàn thờ. Sau họ mang hương đó về cắm tại bàn thờ gia tiên hoặc bàn thờ Thổ công.
Ngọn lửa tượng trưng cho sự phát đạt. Lấy lửa từ các nơi thờ tự mang về tức là xin lộc của phật thánh để được phù hộ cho làm ăn phát đạt quanh năm.
Trong lúc mang nắm hương từ nơi thờ tự trở về, nếu gặp gió, nắm hương bốc cháy, người ta coi là điềm tốt báo trước sự may mắn quanh năm.
3. Xông nhà xông đất
Người Việt xưa tin rằng ngày đầu năm mới, nếu được người vui vẻ, dễ tính, tốt nết đến nhà trước nhất thì cả năm mọi việc trong nhà hanh thông, dễ dàng… Nhưng nếu gặp phải người khẳn tính, độc ác hay khờ dại, lăng tính đến xông nhà thì cả năm làm ăn lủng củng, khó khăn hoặc gặp nhiều vẩn vơ bực mình.
Vì vậy, người xưa thường nhờ người đến xông nhà theo ý muốn. Ở nhiều nơi, người ta thường tự xông đất nhà mình lúc trở về sau khi đi lễ chùa, đền, miếu đêm ba mươi Tết. Khi đó, người tốt nết nhất sẽ được vào nhà trước tiên.
Trong ngày Tết, trẻ em Việt thường rất vui vì được mặc quần áo mới, mừng tuổi. Ảnh: Vũ Minh Quân.
4. Xuất hành
Xuất hành là ra đi, ra khỏi cổng, đi khỏi đất làng xã mình ở, bất cứ đi đâu, đi có việc gì. Đầu năm, người ta thường kén ngày giờ xuất hành tốt và hướng đi nào có lợi với mục đích cầu mong sự may mắn quanh năm.
Người Việt còn có tục trong ba ngày Tết, dù có đi đâu, đến chiều tối cũng phải về. Ý nghĩa của tục này là kiêng có đi mà không có về, giông cho cả gia đình.
5. Chúc Tết
Tại các làng quê, ngày mùng một Tết có tục chúc Tết ở đình làng, sau đến các cuộc chúc Tết của thôn, xóm và những phường nghề nghiệp, buôn bán. Xong xuôi, người dân mới trở về nhà lo cái Tết của gia đình mình.
Tại các gia đình, sớm mùng một Tết, sau khi cúng gia tiên và Thổ công, con cháu chúc Tết ông bà cha mẹ. Các cụ ngồi ở nhà thờ để con cháu tới lạy mừng chúc Tết. Lúc này, mọi người đều ăn mặc trịnh trọng với những bộ quần áo đẹp nhất của ngày Tết.
Khi chúc Tết các cụ, con cháu thường dâng một món quà Tết (bánh trái) hay một món tiền đặt trong phong giấy hồng. Tiền này gọi là tiền mở hàng, đem lại may mắn cho các cụ quanh năm.
Sau khi nghe chúc Tết xong, các cụ cũng chúc lại những điều tốt đẹp, đồng thời mừng tuổi cho con cháu để họ gặp được may mắn, tốt đẹp.
Ngoài ra, trong suốt mấy ngày Tết, người dân thường đến nhà người thân, hàng xóm chúc Tết những điều thịnh vượng. Khi gặp nhau, những sự tị hiềm trong năm cũ hầu như mất hết, ai cũng niềm nở và chúc người khác những điều họ mong mỏi.
6. Mừng tuổi (lì xì)
Tục mừng tuổi bằng tiền trong lúc chúc Tết của người Việt đã có từ xưa. Tiền mừng tuổi thường được để trong những phong bao giấy hồng và có tiền lẻ với ý rằng tiền đó sẽ sinh sôi nảy nở thêm nhiều, đồng thời, đem lại may mắn cho con cháu.
Tiền mừng tuổi cũng gọi là tiền mở hàng để lấy may. Bạn bè gặp nhau thường mở hàng cho nhau để cầu chúc sự phát đạt. Người ta thường cất số tiền đó đi để giữ lấy may mắn.
Ở miền Nam, mừng tuổi cho trẻ em gọi là lì xì.
Trong ngày Tết, ngoài ông bà cha mẹ, những người lớn trong gia đình cũng mừng tuổi cho các cháu. Ngoài ra, các em nhỏ đi theo người lớn tới nhà khác lễ Tết, chúc Tết cũng được chủ nhà mừng tuổi để các em hay ăn chóng lớn, học hành thông minh, khỏe mạnh, ngoan ngoãn.
Xin chữ đầu năm là một nét văn hóa thú vị của người Việt. Ảnh: Hoàng Hà.
7. Lễ tết
Tục đi lễ Tết bắt nguồn từ việc người Việt thờ phụng tổ tiên. Họ thờ phụng tổ tiên nhà mình và cũng tôn trọng tổ tiên nhà người khác.
Tại các vùng quê, người ta đến nhà nhau vào ngày Tết không chỉ để chúc Tết như người thành thị mà việc chính là để lễ Tết.
Khi đi lễ Tết, người ta phải mặc quần áo chỉnh tề, đầu đội khăn vì ăn mặc lôi thôi là bất kính với giới vô hình ngự trên bàn thờ và chủ nhà mình tới lễ Tết. Đến mỗi nhà, người đi lễ Tết phải lễ trước bàn thờ gia tiên bốn lạy và ba vái, sau đó mới chúc Tết.
8. Hiếu khách
Xưa nay, người Việt Nam vốn hiếu khách, tinh thần này càng tỏ rõ hơn vào ngày Tết.
Mỗi người tới lễ Tết đều được gia chủ niềm nở chào mời. Sau khi khách lễ gia tiên nhà chủ, họ được mời ăn miếng trầu, uống hợp nước mà không thể từ chối vì như vậy sẽ làm giông (rủi) nhà chủ. Mời khách nếm bánh và được khen ngợi bánh ngon, chủ nhà cho là điềm tốt.
9. Khai bút
Nhân dịp Tết, các tay văn tự và thầy đồ thường chọn ngày giờ tốt để khai bút bằng một bài thơ hoặc câu đối. Thơ và câu đối này được các ông đọc cho nhau nghe rồi cùng ngâm vịnh khi có khách tới lễ Tết.
Các học trò nhân dịp này cũng kén giờ hoàng đạo khai bút để cầu học hành tấn tới, thi cử đỗ đạt.
10. Gánh nước đầu năm
Ngày mùng một Tết, tại các làng quê và thành thị, những người nghèo thường đi gánh nước ở giếng làng tới các nhà và nhận một món tiền hậu hĩnh.
Gánh nước đầu năm này được mọi gia đình đón nhận niềm nở dù trong nhà không thiếu nước. Người ta tin rằng đầu năm có người gánh nước tới nhà, quanh năm của sẽ vào như nước.
Ngoài ra, ở nhiều làng, sáng mùng một Tết, những người đàn ông tới các nhà chúc Tết mang theo những mảnh giấy đỏ viết Nhất bán vạn lợi (một vốn một vạn lời) hoặc Đại cát tặng chủ nhà và nhận lại một món tiền. Tục này có cùng ý nghĩa với tục gánh nước đầu năm.
(Baonghean.vn) - Lễ hội Du lịch Cửa Lò năm 2024 là dịp để tỉnh Nghệ An giới thiệu, quảng bá giá trị, tài nguyên và sản phẩm du lịch đặc sắc tới bạn bè, du khách trong và ngoài nước.
(Baonghean.vn) - Lực lượng chức năng huyện Yên Thành vừa ngăn chặn vụ việc một nhóm người về địa bàn bán hàng giá cao cho người dân, có dấu hiệu lừa đảo.
(Baonghean.vn) - Hôm nay 10/3 âm lịch – là ngày Giỗ Tổ Hùng Vương – một ngày lễ trọng được nhân dân ta gìn giữ từ hàng nghìn năm nay. Đây là dịp để cháu con hôm nay nhớ về nguồn cội, tự hào về truyền thống văn hóa, lịch sử bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của cha ông.
(Baonghean.vn) - Tối 18/4, Cửa Lò chính thức khai trương mùa du lịch năm 2024. Đến thời điểm này, các khách sạn, nhà hàng đã sẵn sàng bước vào mùa du lịch mới với hy vọng mới.
(Baonghean.vn) - Sáng 18/4 (tức ngày 10/3 Âm lịch), tại Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia đền Hồng Sơn, thành phố Vinh long trọng tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương.
(Baonghean.vn) - Cửa Lò từ lâu đã nổi tiếng với bãi biển thơ mộng, bờ cát trắng mịn và làn nước biển xanh ngọc bích. Đến với Cửa Lò, du khách còn say đắm trước những khoảnh khắc bình minh tuyệt đẹp, đánh dấu sự khởi đầu mới đầy hy vọng.
Chương trình có sự tham gia của hàng trăm nghệ sĩ, ca sĩ trình diễn những tiết mục đặc sắc, ca ngợi công đức của Vua Hùng, tinh thần đoàn kết, truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam.
(Baonghean.vn) - Quốc Lộ 48A như dải lụa mềm vắt qua thị trấn Tân Lạc, huyện miền núi Quỳ Châu có hai con dốc khá nổi tiếng là Kẻ Lè và Bù Bài. Để tạo mỹ quan cho cửa ngõ thị trấn Tân Lạc, huyện Quỳ Châu từ đầu năm nay đã tổ chức thành công đường hoa trên dốc Kẻ Lè.
(Baonghean.vn) - Tháng hành động vì an toàn thực phẩm” năm 2024 có chủ đề “Tiếp tục bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trong tình hình mới”; diễn ra từ ngày 15/4/2024 đến 15/5.
(Baonghean.vn) - Chiều ngày 17/4, Hội Khuyến học tỉnh và Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Nghệ An phối hợp tổ chức Hội nghị ký kết chương trình phối hợp thực hiện công tác khuyến học, khuyến tài xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2024-2030.
"Cây có gốc. Nước có nguồn. Chim tìm tổ. Người tìm tông”. Trải mấy nghìn năm, với bao biến động thăng trầm, trong tâm thức của cả dân tộc, đền Hùng vẫn là nơi của bốn phương tụ hội, nơi con cháu phụng thờ công đức Tổ tiên. Trở về đền Hùng, chúng ta như giọt máu trở về tim.
(Baonghean.vn) - Để ngăn chặn nạn chặt chém, lộn xộn tại các điểm trông giữ xe trong đêm Khai mạc Du lịch Cửa Lò năm 2024, chính quyền thị xã đã đưa ra hàng loạt các giải pháp nhằm hạn chế tối đa tình trạng nói trên.
(Baonghean.vn) - Thanh tra tỉnh Nghệ An vừa có kết luận cụ thể về vấn đề 1 số giáo viên Trường PTTH Dân tộc Nội trú tỉnh mượn đất làm nhà và không chịu trả.
(Baonghean.vn) - Chương trình được tổ chức nhằm thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với những người đã có công lao đóng góp cho Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ "Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".
(Baonghean.vn) - Sáng 16/4, huyện Nghĩa Đàn tổ chức Ngày hội văn hóa dân tộc Việt Nam năm 2024. Đây là hoạt động hướng tới chào mừng Ngày hội văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4) hàng năm.
(Baonghean.vn) - Ngày 16/4, Đoàn công tác của Ban Dân vận Tỉnh uỷ do đồng chí Phan Thanh Đoài - Phó Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy làm trưởng đoàn đã đến thăm và trao tặng kinh phí xây dựng nhà đại đoàn kết cho gia đình anh Lương Văn Thanh ở xóm 2 xã Nam Sơn, huyện Quỳ Hợp.
(Baonghean.vn) - Chiều 16/4, tại huyện Tân Kỳ, Trung tâm Văn hóa tỉnh Nghệ An tổ chức báo cáo Chương trình tham gia Hội thi Tuyên truyền lưu động Kỷ niệm 65 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh, Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn (19/5/1959 -19/5/2024).
(Baonghean.vn) - Lễ hội Môn Sơn - Lục Dạ là một trong những lễ hội độc đáo và mang đậm bản sắc văn hóa của người dân tộc Thái ở huyện Con Cuông. Bên cạnh cảnh đẹp thiên nhiên, Môn Sơn còn níu chân du khách bởi bản sắc văn hóa độc đáo của người dân nơi đây.
(Baonghean.vn) - Cứ mỗi độ tháng 4 về, những bông cúc biển lại tỏa sắc rực rỡ. Vẻ đẹp riêng của loại hoa được xem là biểu tượng du lịch Cửa Lò khiến cho các thiếu nữ không thể bỏ lỡ với mong muốn lưu lại những tấm hình làm kỷ niệm.
(Baonghean.vn) - Ngày 15/4, tại thành phố Hạ Long, Hội đồng Lý luận phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương phối hợp với tỉnh Quảng Ninh khai mạc lớp bồi dưỡng “Văn học, nghệ thuật đối với sự phát triển công nghiệp văn hóa ở Việt Nam: Vai trò của sáng tạo, lý luận, phê bình và quảng bá”.
(Baonghean.vn) - Bệnh tan máu bẩm sinh (Thalassemia) là bệnh di truyền và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của người bệnh và cả chất lượng dân số. Tại Nghệ An, dù đã được tuyên truyền thường xuyên nhưng số người mắc bệnh vẫn còn khá cao, nhất là ở các huyện miền núi.
(Baonghean.vn) - Những dòng chữ yêu thương trích trong cuốn Nhật ký chiến tranh của liệt sĩ Nguyễn Quang Số - quê xã Thanh Lam (nay là xã Ngọc Sơn), huyện Thanh Chương viết cho con gái duy nhất của mình, với bà Nguyễn Thị Hoa luôn là “món quà vô giá” mà người cha thân yêu để lại.
(Baonghean.vn) - Sáng 14/4, Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ xã Diễn Kỷ (Diễn Châu) tổ chức buổi Gala tri ân lãnh đạo xã qua các thời kỳ và gặp mặt những tấm gương tiêu biểu góp sức xây dựng quê hương Diễn Kỷ đang công tác và sinh sống ở mọi miền Tổ quốc.
(Baonghean.vn) - Với thời gian 5 ngày, kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5 là dịp lý tưởng để mọi người tổ chức những chuyến tham quan, nghỉ dưỡng. Nếu bạn có ý định đi du lịch ở Nghệ An, chúng tôi xin được gợi ý các điểm đến hấp dẫn trên địa bàn tỉnh.
(Baonghean.vn) - Sáng 14/4, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Nghệ An phối hợp với UBND huyện Anh Sơn tổ chức Lễ phát động toàn dân tập luyện môn bơi, phòng, chống đuối nước tỉnh Nghệ An năm 2024 khu vực miền núi.
(Baonghean.vn) - Tập sách “Chiến sĩ Điện Biên Phủ Diễn Châu” (phát hành năm 2009) thực sự là tư liệu quý của các chiến sĩ Điện Biên, giúp đời sau hiểu rõ hơn những gian khổ và anh dũng, vinh quang của những người làm nên chiến thắng.
(Baonghean.vn) - Chung kết cuộc thi "Bước nhảy học đường" năm 2024 với chủ đề “Showcase in the city” đã thu hút đông đảo thí sinh trong, ngoài tỉnh tham gia, góp phần lan tỏa sự trẻ trung, sôi động của phố đi bộ thành Vinh tới bạn bè muôn phương.
(Baonghean.vn) - Nhân kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Chi bộ Đảng Môn Sơn (14/4/1931-14/4/2024) - chi bộ Đảng đầu tiên của miền Tây Nam Nghệ An, sáng 13/4, lãnh đạo huyện Con Cuông và đông đảo người dân đã về dâng hương tại di tích nhà cụ Vi Văn Khang ở bản Thái Hòa, xã Môn Sơn.
(Baonghean.vn) - Lần theo dấu vết, tìm nguyên nhân nước sông Nậm Tôn bị đục, lực lượng chức năng ở huyện Quỳ Hợp phát hiện điểm khai thác quặng thiếc trái phép nằm sâu trên núi.
(Baonghean.vn) - Thời gian gần đây, có một nhóm người được hội người cao tuổi các huyện viết giấy giới thiệu về các xã để “tuyên truyền văn hóa đọc”, nhưng trên thực tế lại lôi kéo các cụ già mua thực phẩm chức năng.