Bí quyết đơn giản giúp cải thiện tốc độ mạng Wi-Fi

Thoạt nghe, việc rút phích cắm bộ định tuyến Wi-Fi để tăng tốc độ Internet có vẻ giống như một “mẹo dân gian” công nghệ đã lỗi thời nhưng đằng sau hành động tưởng chừng đơn giản này lại là cả một cơ sở công nghệ hợp lý.

Bộ định tuyến, thực chất, không khác gì một chiếc máy tính thu nhỏ. Nó chịu trách nhiệm xử lý kết nối mạng, lưu trữ dữ liệu tạm thời trong bộ nhớ đệm (cache) và phân bổ băng thông cho các thiết bị trong gia đình theo thời gian thực. Sau nhiều ngày hoặc nhiều tuần hoạt động liên tục, các lỗi phần mềm nhỏ cùng hiện tượng rò rỉ bộ nhớ có thể tích tụ, khiến router dần trở nên ì ạch.

Việc rút phích cắm, hay nói cách khác là buộc thiết bị khởi động lại, sẽ xóa sạch toàn bộ bộ nhớ đệm, đóng các tiến trình nền bị treo và thiết lập lại kết nối với nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP).

Quá trình “bắt tay” mới này giúp mạng vận hành trơn tru hơn, và đó là lý do tại sao nhiều người bất ngờ thấy tốc độ tải xuống cải thiện rõ rệt chỉ sau vài phút khởi động lại thiết bị. Đây cũng chính là lời khuyên thường xuyên được các chuyên gia CNTT đưa ra mỗi khi có sự cố về mạng.

Tuy nhiên, lợi ích không chỉ dừng lại ở hiệu suất. Khởi động lại bộ định tuyến còn mang ý nghĩa quan trọng về bảo mật. Router không chỉ phục vụ nhu cầu giải trí trực tuyến hay các cuộc họp Zoom, mà còn là “cửa ngõ” then chốt vào toàn bộ mạng gia đình.

Giống như mọi thiết bị chạy phần mềm khác, router cũng cần được cập nhật thường xuyên. Việc khởi động lại giúp thiết bị có cơ hội cài đặt bản cập nhật hệ thống và vá lỗi bảo mật mới nhất, từ đó ngăn chặn nguy cơ bị khai thác, giảm thiểu rủi ro phần mềm độc hại và đảm bảo mạng lưới hoạt động an toàn hơn.

Cách thức và thời điểm khởi động lại bộ định tuyến của bạn

Khởi động lại bộ định tuyến tưởng như là thao tác nhỏ nhặt, nhưng lại có thể mang đến hiệu quả lớn cho tốc độ và độ ổn định của mạng gia đình. Có nhiều cách để thực hiện, và hầu hết đều rất đơn giản.

Cách truyền thống nhất là rút phích cắm bộ định tuyến ra khỏi ổ điện, đồng thời rút cả modem nếu hai thiết bị này tách rời. Sau đó, bạn nên chờ khoảng 30 giây đến một phút để bộ nhớ trong (RAM) của thiết bị hoàn toàn xóa sạch, rồi mới cắm lại nguồn điện. Khi các đèn báo thôi nhấp nháy hỗn loạn và trở lại trạng thái sáng ổn định, nghĩa là quá trình khởi động lại đã thành công.

Trong kỷ nguyên số, nhiều nhà sản xuất còn cung cấp phương pháp tiện lợi hơn. Các bộ định tuyến hiện đại thường đi kèm ứng dụng quản lý riêng hoặc ứng dụng do chính nhà cung cấp dịch vụ Internet phát triển. Trong ứng dụng này, bạn chỉ cần chạm vào nút “Restart” là có thể ra lệnh khởi động lại từ xa, không cần cúi xuống mò mẫm sau tủ TV hay xử lý đống dây cáp rối rắm.

Ngoài ra, người dùng am hiểu hơn có thể sử dụng giao diện web của bộ định tuyến. Hầu hết thiết bị đều có địa chỉ IP mặc định (thường là 192.168.0.1 hoặc 192.168.1.1). Chỉ cần nhập địa chỉ này vào trình duyệt, đăng nhập bằng tài khoản quản trị, sau đó tìm tùy chọn khởi động lại trong menu điều khiển.

Các chuyên gia khuyến nghị người dùng nên khởi động lại bộ định tuyến thường xuyên, ngay cả khi không gặp vấn đề rõ ràng về mạng. Hãy coi đây như một hình thức “bảo dưỡng định kỳ” để giữ cho thiết bị hoạt động tối ưu.

Một lần mỗi tháng được xem là tần suất hợp lý, trong khi những hộ gia đình sử dụng mạng ít có thể kéo dài khoảng thời gian này hơn. Tuy vậy, có một số dấu hiệu cho thấy bạn cần khởi động lại ngay lập tức như tốc độ mạng chậm bất thường, tình trạng rớt kết nối, hay những cuộc gọi video bắt đầu méo tiếng, giật hình.

Ngoài ra, sau khi cập nhật firmware hoặc khi gặp các vấn đề như độ trễ cao trong chơi game trực tuyến, khởi động lại cũng là bước khắc phục cơ bản nhưng hữu ích.

Nếu khởi động lại không hiệu quả thì sao?

Khởi động lại bộ định tuyến thường là “liều thuốc” nhanh chóng và đơn giản để giải quyết sự cố mạng. Tuy nhiên, nếu sau nhiều lần thử mà tình trạng mất kết nối vẫn tiếp diễn, hoặc tốc độ Internet vẫn ì ạch, rất có thể vấn đề nằm sâu hơn. Khi đó, giải pháp tiếp theo bạn cần cân nhắc là đặt lại (reset) bộ định tuyến về trạng thái gốc.

Khác với khởi động lại, việc đặt lại sẽ xóa toàn bộ cấu hình đã lưu, từ tên mạng Wi-Fi (SSID), mật khẩu truy cập, cho đến các thiết lập nâng cao mà bạn đã tùy chỉnh. Nói cách khác, thiết bị sẽ trở về trạng thái “xuất xưởng” như lúc mới mua. Đây là lý do tại sao các chuyên gia thường khuyến nghị chỉ nên thực hiện reset như một bước cuối cùng, khi những biện pháp khác không còn phát huy tác dụng.

Để thực hiện, đa số bộ định tuyến đều có một nút nhỏ đặt ở mặt sau hoặc cạnh đáy. Người dùng cần dùng tăm hoặc kẹp giấy nhấn giữ trong khoảng 10 - 30 giây (tùy dòng máy) cho đến khi đèn báo thay đổi trạng thái. Sau khi reset, thiết bị sẽ khởi động lại, và bạn cần thiết lập lại từ đầu như nhập thông tin đăng nhập do nhà cung cấp dịch vụ Internet cung cấp, đặt lại mật khẩu Wi-Fi mạnh, cũng như kích hoạt các tính năng bảo mật cần thiết.

Ngoài nút cứng, nhiều ứng dụng quản lý router hoặc giao diện web cũng hỗ trợ thao tác này chỉ bằng vài cú nhấp chuột, nhưng kết quả đều giống nhau như một “tờ giấy trắng” sẵn sàng cấu hình lại.

Việc đặt lại không chỉ giải quyết lỗi kỹ thuật mà còn hữu ích trong những tình huống nhạy cảm về bảo mật, chẳng hạn khi nghi ngờ mạng bị xâm nhập hoặc thiết bị nhiễm phần mềm độc hại.

Dù phức tạp hơn khởi động lại, đây đôi khi lại là lựa chọn an toàn nhất. Và nếu ngay cả việc reset vẫn không khắc phục được, đó có thể là tín hiệu rõ ràng cho thấy đã đến lúc bạn nên đầu tư vào một bộ định tuyến mới, mạnh mẽ và an toàn hơn./.