Những sai lầm khiến mạng Wi-Fi công cộng trở nên nguy hiểm

Hầu như ai cũng yêu thích sự tiện lợi của Wi-Fi miễn phí tại sân bay, quán cà phê hay trung tâm thương mại. Chỉ với vài thao tác đơn giản, bạn đã có thể lướt web, làm việc từ xa hoặc trò chuyện với bạn bè mà không phải lo lắng về chi phí dữ liệu di động.

Tuy nhiên, đằng sau sự thoải mái đó lại ẩn chứa nhiều rủi ro mà không phải ai cũng nhận ra. Mạng Wi-Fi công cộng thường thiếu các lớp bảo mật cần thiết, trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho tin tặc khai thác. Một chút bất cẩn khi kết nối có thể khiến dữ liệu cá nhân, thông tin tài khoản ngân hàng hay thậm chí toàn bộ thiết bị của bạn rơi vào tầm kiểm soát của kẻ xấu.

Đáng lo hơn, nhiều thói quen tưởng chừng vô hại như việc tin vào một mạng Wi-Fi quen tên cho đến để thiết bị tự động kết nối lại chính là những “cái bẫy” phổ biến mà nhiều người thường mắc phải.

Sau đây là 6 sai lầm điển hình khiến việc sử dụng Wi-Fi công cộng trở nên nguy hiểm, và cũng là những điều bạn cần tránh nếu muốn bảo vệ an toàn cho chính mình.

1. Quá tin tưởng vào mạng Wi-Fi đã từng kết nối

Một trong những sai lầm phổ biến nhất là kết nối bừa với bất kỳ mạng Wi-Fi mở nào xuất hiện, chỉ vì thấy tên quen thuộc hoặc có vẻ “chính thống”. Trên thực tế, tin tặc có thể dễ dàng tạo ra một điểm phát sóng giả mạo với tên như “Free_Café_WiFi” để đánh lừa người dùng.

Khi vô tình kết nối, bạn có thể trở thành nạn nhân của các chiêu trò nghe lén, theo dõi dữ liệu, cài phần mềm độc hại hoặc chặn luồng thông tin không được mã hóa. Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu bạn đăng nhập tài khoản ngân hàng, email hay mạng xã hội trong lúc sử dụng.

Vì vậy, trước khi kết nối, hãy chủ động hỏi nhân viên tại địa điểm công cộng để xác nhận tên mạng chính thức, thay vì tin vào những gì hiển thị trên màn hình. Đồng thời, đừng bỏ qua các cảnh báo “kết nối không an toàn” từ thiết bị. Sự cảnh giác đơn giản này sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ trở thành mục tiêu của tin tặc.

2. Để thiết bị tự động kết nối với mạng Wi-Fi công cộng

Một trong những rủi ro ít được chú ý khi sử dụng Wi-Fi công cộng chính là tính năng tự động kết nối trên điện thoại và máy tính xách tay. Thông thường, mỗi khi bạn kết nối Wi-Fi ở sân bay, khách sạn hay quán cà phê, thiết bị sẽ lưu lại mạng đó và chủ động kết nối lại nếu phát hiện trong phạm vi. Điều này mang lại sự tiện lợi, nhưng cũng vô tình mở ra cánh cửa cho kẻ tấn công.

Vấn đề nằm ở chỗ thiết bị không thực sự xác minh xem mạng có đúng là mạng hợp pháp hay không. Một tin tặc hoàn toàn có thể tạo một điểm phát sóng với tên giống hệt như “Hotel_WiFi” hay “CoffeeShop_Free”. Khi đó, thiết bị của bạn có thể tự động kết nối mà không cần thông báo, để rồi bạn chẳng hề nhận ra mình đã rơi vào “bẫy”. Hệ quả là lưu lượng truy cập có thể bị theo dõi, dữ liệu bị đánh cắp hoặc bạn bị chuyển hướng sang các trang web giả mạo nhằm đánh cắp thông tin đăng nhập.

Để tránh tình huống này, hãy kiểm tra lại cài đặt Wi-Fi của mình. Với iPhone hay Android, bạn có thể tắt tùy chọn tự động kết nối hoặc chọn “quên” mạng sau khi rời đi. Trên máy tính xách tay, tùy chọn quản lý mạng đã lưu thường có trong phần cài đặt hệ thống. Tính năng tự động kết nối rất hữu ích ở nhà, nhưng khi ở nơi công cộng, hãy tự mình chủ động lựa chọn mạng để giữ an toàn.

3. Để chế độ chia sẻ tệp luôn bật

Chia sẻ tệp là một tính năng tiện lợi, đặc biệt hữu ích khi bạn làm việc tại nhà hoặc trong môi trường văn phòng đáng tin cậy. Nó cho phép các thiết bị trong cùng mạng dễ dàng trao đổi dữ liệu, truy cập tài liệu hoặc in ấn qua mạng nội bộ. Tuy nhiên, sự tiện lợi này có thể nhanh chóng trở thành một lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng nếu bạn quên tắt khi sử dụng Wi-Fi công cộng.

Khi tính năng chia sẻ tệp được bật, thiết bị của bạn sẽ “hiện diện” trong cùng mạng, đồng nghĩa với việc người lạ hoàn toàn có thể phát hiện sự tồn tại của máy tính. Tệ hơn, tùy vào cách cấu hình, họ có thể truy cập vào các thư mục chia sẻ, hoặc khai thác điểm yếu để xâm nhập sâu hơn vào hệ thống. Ngay cả khi không truy cập được, chỉ riêng việc thiết bị bị phát hiện cũng khiến bạn trở thành mục tiêu dễ dàng cho các công cụ quét và tấn công tự động.

Trên Windows, các tính năng như Khám phá mạng hay Chia sẻ tệp và máy in có thể bật sẵn nếu trước đó bạn từng đánh dấu một mạng là “riêng tư” và quên điều chỉnh lại. Trên macOS, mục Chia sẻ tệp trong phần Cài đặt cũng thường xuyên bị bỏ qua, dẫn đến tình trạng người dùng không biết rằng máy vẫn đang chia sẻ ngay cả khi chuyển sang mạng khác.

Để an toàn, hãy tắt tính năng chia sẻ nếu bạn không thực sự cần đến nó. Đây là một bước nhỏ nhưng hiệu quả, giúp bạn giảm đáng kể nguy cơ bị kẻ xấu theo dõi hoặc truy cập trái phép khi chỉ đơn giản là đang lướt web ở quán cà phê.

4. Bỏ qua việc sử dụng mạng riêng ảo

Một trong những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân trên mạng Wi-Fi công cộng lại thường bị người dùng bỏ qua chính là sử dụng mạng riêng ảo (VPN).

VPN hoạt động như một “đường hầm mã hóa” giữa thiết bị và Internet, giúp che giấu mọi hoạt động trực tuyến khỏi ánh mắt của kẻ tấn công. Khi bật VPN, toàn bộ dữ liệu, từ trang web bạn truy cập, thông tin đăng nhập, đến tin nhắn trao đổi đều được mã hóa, khiến tin tặc gần như không thể giải mã.

Ngược lại, nếu không có VPN, mọi thông tin truyền qua mạng công cộng đều có nguy cơ bị lộ, nhất là khi bạn truy cập các trang web không hỗ trợ cơ chế bảo mật an toàn HTTPS hoặc sử dụng ứng dụng thiếu mã hóa.

Điều đáng nói là nhiều người chỉ nhớ đến VPN khi truy cập ngân hàng trực tuyến hoặc các dịch vụ “nhạy cảm”, trong khi ngay cả những hoạt động tưởng chừng vô hại, như đọc báo hay đăng nhập mạng xã hội, cũng có thể để lộ dấu vết kỹ thuật số. Một khi kẻ xấu có được một phần thông tin, việc khai thác thêm trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

Vì vậy, hãy coi việc bật VPN mỗi khi kết nối Wi-Fi công cộng là một thói quen bắt buộc. Hiện nay, nhiều dịch vụ VPN chất lượng đã tối ưu tốc độ, giúp bạn gần như không cảm thấy khác biệt khi lướt web. Đây là lớp bảo vệ quan trọng mà bạn không nên bỏ qua.

5. Truy cập các trang web mà không kiểm tra HTTPS

Trong quá khứ, HTTPS thường chỉ xuất hiện trên các trang web ngân hàng hoặc cửa hàng trực tuyến. Nhưng ngày nay, nó đã trở thành tiêu chuẩn an toàn cơ bản mà mọi người dùng nên chú ý, đặc biệt khi kết nối qua Wi-Fi công cộng. Một trang web không có HTTPS đồng nghĩa dữ liệu bạn gửi đi, từ mật khẩu, thông tin cá nhân đến nội dung tìm kiếm đều có nguy cơ bị kẻ xấu theo dõi.

HTTPS hoạt động bằng cách mã hóa dữ liệu truyền giữa trình duyệt và máy chủ, giúp ngăn chặn việc nghe lén hoặc can thiệp vào luồng thông tin. Bạn có thể nhận biết bằng biểu tượng ổ khóa hiển thị trên thanh địa chỉ hoặc URL bắt đầu bằng “https://” thay vì “http://”. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng chính chữ “s” nhỏ bé này lại là lớp bảo vệ cực kỳ quan trọng.

Thực tế, nhiều người thường bỏ qua việc kiểm tra giao thức này, cho rằng mọi trang web đều mặc định an toàn. Tuy nhiên, vẫn còn không ít website nhỏ chỉ hỗ trợ HTTP, và thậm chí một số ứng dụng vẫn âm thầm gửi dữ liệu qua kết nối không mã hóa.

Vì vậy, hãy tập thói quen kiểm tra thanh địa chỉ trước khi nhập bất kỳ thông tin nhạy cảm nào. Nếu thiếu ổ khóa hoặc trình duyệt cảnh báo kết nối không an toàn, cách tốt nhất là rời khỏi ngay để bảo vệ dữ liệu cá nhân.

6. Đăng nhập vào các tài khoản nhạy cảm mà không có lớp bảo mật bổ sung

Wi-Fi công cộng mang lại sự tiện lợi to lớn, giúp bạn dễ dàng truy cập Internet ở bất kỳ đâu, từ sân bay, quán cà phê đến khách sạn. Tuy nhiên, đây không phải là nơi lý tưởng để đăng nhập vào các tài khoản quan trọng như ngân hàng trực tuyến, email công việc hay bất kỳ dịch vụ nào chứa thông tin nhạy cảm, trừ khi bạn đã có những biện pháp bảo mật bổ sung.

Khi đăng nhập trên mạng không an toàn, bạn vô tình mở ra cơ hội cho kẻ tấn công đánh cắp dữ liệu. Dù các trang web hiện nay đa phần đã sử dụng HTTPS để mã hóa kết nối, vẫn tồn tại nguy cơ từ những hình thức tấn công tinh vi, điển hình là “tấn công trung gian”, tức là tin tặc âm thầm chèn mình vào giữa bạn và trang web, thu thập thông tin đăng nhập hoặc cookie phiên làm công cụ chiếm quyền truy cập.

Điều này không có nghĩa bạn hoàn toàn không thể kiểm tra số dư ngân hàng hoặc trả lời email công việc khi ở nơi công cộng. Vấn đề nằm ở cách bạn bảo vệ bản thân. Các bước đơn giản như bật xác thực hai yếu tố, sử dụng trình quản lý mật khẩu để tự động điền thông tin an toàn, hoặc kết nối qua VPN sẽ giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ.

Thực tế, Wi-Fi công cộng không hẳn là “kẻ thù”. Chính sự chủ quan và những thói quen thiếu cảnh giác mới là nguyên nhân khiến bạn dễ trở thành mục tiêu. Một vài biện pháp bảo mật nhỏ có thể tạo nên sự khác biệt lớn trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân./.