Bộ Công an nhận diện một số phương thức, thủ đoạn lừa đảo mới của tội phạm công nghệ cao trên không gian mạng

Mới đây, tại báo cáo tiến độ thực hiện Công điện số 139/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao, trên không gian mạng, Bộ Công an đã nhận diện một số phương thức, thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng chủ yếu như sau:

- Giả danh các cơ quan pháp luật để đe dọa, yêu cầu bị hại chuyển tiền; giả danh trung tâm an ninh mạng, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Tài chính... hứa hẹn có thể lấy lại tiền bị lừa; giả danh công an, cán bộ nhà nước hướng dẫn cài đặt các ứng dụng dịch vụ công (VNeID, dichvucong, thuế...) để kiểm soát thiết bị, chiếm đoạt tiền trong tài khoản ngân hàng của nạn nhân (chiếm tỷ lệ 21,47%).

- Thông qua hoạt động tuyển dụng việc làm online, tuyển cộng tác viên bán hàng online, làm nhiệm vụ kiếm tiền (chiếm tỷ lệ 21,01%).

- Thông qua hoạt động đầu tư vào các tập đoàn kinh tế, trên các sàn chứng khoán, sàn ngoại hối, sàn thương mại điện tử, tiền điện tử... (chiếm tỷ lệ 20,53%)

- Thông qua hoạt động giao dịch, mua bán hàng hóa trên mạng, đặt hàng qua mạng (chiếm tỷ lệ 8,03%).

- Thông qua việc chiếm quyền điều khiển (hack) hoặc giả mạo tài khoản mạng xã hội sau đó vay tiền, nhờ chuyển hộ tiền, mua thẻ cào điện thoại (chiếm tỷ lệ 8,67%).

- Thủ đoạn bẫy tình, tặng quà có giá trị để lừa đảo chiếm đoạt tài sản (chiếm tỷ lệ 5,8%).

Ngoài ra còn có một số phương thức, thủ đoạn khác như: Thủ đoạn cắt ghép hình ảnh, video nhạy cảm nhằm mục đích lừa đảo, tống tiền; lừa đảo cho vay tiền online, mở thẻ tín dụng hạn mức cao; mạo danh các tổ chức từ thiện; vé máy bay, tour du lịch giá rẻ... vẫn xảy ra.

Bên cạnh đó, Bộ Công an đã chỉ ra một số phương thức, thủ đoạn mới gồm:

- Lừa đảo “cược thạch”, “cược đá”: các đối tượng sử dụng mạng xã hội Facebook, TikTok... để livestream lừa đảo theo hình thức cắt đá tìm ngọc nhưng thực chất là dàn dựng để lừa đảo chiếm đoạt tiền đặt cọc, tiền góp soi đá của các bị hại.

- Lừa đảo giả danh cán bộ công an, tạo dựng phòng làm việc giống cơ quan công an (nhiều người mặc quân phục làm việc, cán bộ công an đang lấy lời khai đối tượng...), gọi video call để thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

- Gửi giấy triệu tập giả mạo con dấu và chữ ký của Thẩm phán TAND đến tận nhà người dân, sau đó gọi điện đe dọa và yêu cầu nạn nhân “chạy án” ( đã xảy ra tại Hà Nội).

- Phương thức, thủ đoạn lợi dụng chủ trương, chính sách của Đảng, công tác quản lý nhà nước, như:

+ Sau khi triển khai sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã, các đối tượng lừa đảo liền có kịch bản gọi điện thoại cho người dân lừa đảo đổi căn cước công dân, cập nhật dữ liệu thông tin theo mô hình mới.

+ Khi Bộ Chính trị có chủ trương miễn học phí cho học sinh, các đối tượng lừa đảo xây dựng kịch bản lừa đảo người dân đăng ký miễn học phí cho con, hoàn tiền học phí để lấy thông tin và tạo ra nhiều lý do khác để phụ huynh chuyển tiền.

+ Sau khi tiền ảo Pi được lên sàn giao dịch, các đối tượng lừa đảo liền có kịch bản, xây dựng các ứng dụng, sàn giao dịch giả mạo để lừa đảo chiếm đoạt tiền ảo Pi của bị hại...

Các vụ lừa đảo trên không gian mạng phần lớn là do các đối tượng thực hiện tại địa bàn nước ngoài (Lào, Campuchia, Philippines, Myanmar...), tập trung tại các đặc khu kinh tế do đối tượng người Trung Quốc làm chủ như: Đặc khu Tam Giác Vàng (Bò Kẹo, Lào); đặc khu Sihanoukville, biệt khu Tam Thái Tử (Campuchia); khu Robinson thuộc Pasay, Manila (Philippines)...

Điển hình ngày 3/06/2025, Phòng Cảnh sát hình sự Công an Nghệ An chủ trì phối hợp các Cục nghiệp vụ Bộ Công an, các Phòng nghiệp vụ Công an tỉnh, Công an các tỉnh, thành phố, cửa khẩu trên cả nước và các đơn vị liên quan đã phá thành công chuyên án, triệt xoá băng nhóm tội phạm hoạt động tại Myanmar, Philippines sử dụng công nghệ cao lừa đảo qua mạng, xuyên quốc gia, bắt giữ gần 100 đối tượng (thuộc nhiều tỉnh, thành trên cả nước, trong đó có nhiều đối tượng bị bắt giữ sau khi vừa nhập cảnh vào Việt Nam), ước tính đã lừa đảo chiếm đoạt hơn 2.000 tỷ đồng của công dân Việt Nam.

Theo Bộ Công an, để phòng ngừa, đấu tranh với hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, thời gian qua công tác tuyên truyền tuy đã thực hiện tốt, nhưng ý thức tiếp cận của một bộ phận người dân còn thấp, nhất là giới trẻ (chỉ xem các chương trình giải trí). Việc áp dụng AI vào lọc nội dung theo xu hướng người dùng của các nền tảng website, mạng xã hội càng làm những người ít xem tuyên truyền không tiếp cận được nội dung tuyên truyền…

Do vậy, các bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố cần tăng cường thực hiện công tác tuyên truyền, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị để đưa công tác tuyên truyền về hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản lan tỏa đến mọi tầng lớp nhân dân, tạo thói quen để người dân tiếp cận, nghiên cứu.