Cách dạy trẻ em an toàn trên không gian mạng

Internet, với vô vàn thông tin và tiện ích, cũng là nơi ẩn chứa nhiều nguy hiểm tiềm tàng đối với trẻ em. Từ những nội dung bạo lực, khiêu dâm đến các hình thức lừa đảo tinh vi, tội phạm mạng luôn tìm cách tiếp cận và lợi dụng sự tò mò của trẻ. Chúng có thể giả dạng thành bạn bè để dụ dỗ trẻ chia sẻ thông tin cá nhân, hoặc tạo ra những trò chơi trực tuyến hấp dẫn để lôi kéo trẻ vào những tình huống nguy hiểm.

Để bảo vệ con em mình khỏi những hiểm họa này, các bậc phụ huynh cần trang bị cho trẻ những kiến thức cơ bản về an toàn trực tuyến, như cách nhận biết và tránh xa các nội dung độc hại, không tiết lộ thông tin cá nhân cho người lạ, và cảnh giác với những lời mời hấp dẫn quá mức. Ngoài ra, việc tạo ra một môi trường gia đình cởi mở, nơi trẻ em có thể thoải mái chia sẻ những lo lắng của mình, cũng rất quan trọng.

Cảnh giác với các mối đe dọa tấn công phi kỹ thuật

Tấn công phi kỹ thuật (Social Engineering) là một hình thức tấn công mạng nhắm vào tâm lý con người thay vì khai thác lỗ hổng kỹ thuật. Kẻ tấn công sẽ sử dụng các thủ đoạn tâm lý, kỹ năng giao tiếp và thông tin xã hội để lừa người dùng tiết lộ thông tin nhạy cảm như mật khẩu, số thẻ tín dụng hoặc thực hiện các hành động có hại khác.

Liên quan đến mối đe dọa này, Giám đốc Nghiên cứu của Công ty cung cấp dịch vụ mạng riêng ảo Surfshark (Hà Lan), ông Povilas Junas cho rằng, trẻ em rất dễ trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công mạng, đặc biệt là các hình thức lừa đảo qua mạng xã hội, email hoặc các trò chơi trực tuyến. Những kẻ tấn công thường giả mạo thành người thân, bạn bè, hoặc thậm chí là nhân viên của các tổ chức uy tín để dụ dỗ trẻ em tiết lộ thông tin cá nhân hoặc cài đặt các phần mềm độc hại.

"Trẻ em thường rất tò mò và dễ tin người", Junas chia sẻ. "Chúng có thể dễ dàng bị lừa bởi những lời hứa hấp dẫn hoặc những yêu cầu giúp đỡ. Ví dụ, một kẻ tấn công có thể giả dạng là một cảnh sát trực tuyến và yêu cầu trẻ em cung cấp thông tin về tài khoản ngân hàng của gia đình với lý do điều tra một vụ án".

Cũng giống như những vụ lừa đảo hẹn hò trực tuyến, tội phạm mạng có thể dễ dàng mạo danh bất kỳ ai mà chúng muốn trên không gian mạng, từ người thân, bạn bè, thầy cô, thậm chí là những người nổi tiếng. Mục đích của chúng rất đa dạng, có thể là để lừa đảo tiền bạc, chiếm đoạt thông tin cá nhân phục vụ cho các hoạt động gian lận danh tính hoặc thậm chí là để lợi dụng tình cảm của trẻ em.

Để bảo vệ trẻ em khỏi những hiểm họa này, người lớn cần trang bị cho con em mình những kiến thức cơ bản về an toàn mạng. Chúng ta cần làm rõ cho trẻ hiểu rằng, không phải ai cũng là người mà họ nói chuyện trên mạng, và không phải lúc nào thông tin trên mạng cũng là sự thật. Ngoài ra, chúng ta cũng cần khuyến khích trẻ em tham gia mọi cuộc trò chuyện trực tuyến với một tinh thần cảnh giác cao độ, không dễ dàng tin vào những lời hứa hẹn hay yêu cầu lạ.

Luôn giữ an toàn trong thế giới trò chơi trực tuyến

Thế giới trò chơi trực tuyến, dù hấp dẫn và đầy màu sắc, cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm đối với trẻ em. Bên cạnh những mối đe dọa từ các trò chơi bạo lực, ngôn ngữ tiêu cực, trẻ em còn phải đối mặt với các âm mưu lừa đảo tinh vi của tội phạm mạng.

Ông Junas đã chỉ ra một ví dụ điển hình: "Trong các trò chơi trực tuyến, việc mua bán vật phẩm, tài khoản hay các dịch vụ khác diễn ra rất phổ biến. Trẻ em, với sự tò mò và mong muốn sở hữu những vật phẩm hiếm, có thể dễ dàng bị dụ dỗ để mua bán trái phép. Chúng có thể không phân biệt được đâu là người bán hàng uy tín, đâu là những kẻ lừa đảo chuyên nghiệp, sẵn sàng lừa đảo để chiếm đoạt tiền bạc hoặc thông tin cá nhân của trẻ".

Nếu bạn tin tưởng giao thẻ tín dụng cho con mình, hãy dạy chúng cách và thời điểm sử dụng thẻ trực tuyến. Khuyến khích chúng chỉ mua trò chơi từ các nhà cung cấp chính thức, được cấp phép và tránh bất kỳ ai yêu cầu chúng thanh toán cho hàng hóa hoặc dịch vụ chơi trò chơi qua trò chuyện hoặc trang mạng xã hội.

Những kẻ lừa đảo có thể sử dụng các liên kết lừa đảo để dụ trẻ em cung cấp thông tin hoặc tiền thông qua trò chuyện trong trò chơi hoặc tin nhắn SMS. Dạy con bạn không mở liên kết từ người lạ và xác minh các liên kết bất ngờ từ bạn bè qua trò chuyện bằng giọng nói.

Hãy dạy con bạn cách phân biệt các trang web thật và giả. Những kẻ lừa đảo rất tinh vi, chúng có thể tạo ra những trang web trông giống hệt như các trang web bán trò chơi hoặc mạng xã hội mà con bạn thường sử dụng. Tuy nhiên, nếu để ý kỹ, bạn sẽ thấy một vài điểm khác biệt nhỏ như thay đổi một số ký tự trong địa chỉ trang web URL hoặc xuất hiện nhiều lỗi chính tả,…

Hãy nói chuyện cởi mở với trẻ em về an toàn trên không gian mạng

Ông Junas nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập một kênh giao tiếp cởi mở với trẻ em về hoạt động trực tuyến. "Việc cung cấp thông tin về an toàn trên không gian mạng chỉ là một phần của câu chuyện", ông nói. "Quan trọng hơn, chúng ta cần xây dựng một mối quan hệ tin cậy với trẻ. Khi trẻ em cảm thấy thoải mái chia sẻ những gì đang diễn ra trong thế giới trực tuyến của mình, chúng ta có thể giúp chúng nhận biết và tránh những nguy hiểm tiềm ẩn".

Hãy tưởng tượng con bạn nhận được một tin nhắn lạ từ một người lạ trên mạng xã hội. Thay vì la mắng, hãy cùng con phân tích tình huống đó. Hỏi con xem con cảm thấy thế nào khi nhận được tin nhắn đó, và cùng nhau tìm ra cách giải quyết tốt nhất. Có thể đó chỉ là một trò đùa vô hại, nhưng cũng có thể đó là một dấu hiệu của hành vi bắt nạt trực tuyến. Việc chúng ta lắng nghe và cùng con tìm ra giải pháp sẽ giúp con cảm thấy an toàn và tự tin hơn.

Việc giáo dục trẻ em về an toàn trực tuyến không phải là một công thức chung áp dụng cho tất cả mọi người. Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt với những nhu cầu và sở thích khác nhau. Chúng ta cần điều chỉnh cách tiếp cận của mình cho phù hợp với từng độ tuổi và tính cách của trẻ.

Ông Junas chia sẻ: "Khi nói chuyện với một đứa trẻ 6 tuổi về an toàn trực tuyến, bạn có thể bắt đầu bằng những ví dụ đơn giản như: 'Con không nên chia sẻ thông tin cá nhân như số điện thoại hoặc địa chỉ nhà với người lạ trên mạng không'. Bạn cũng có thể thiết lập một số quy tắc chung, chẳng hạn như: 'Chúng ta chỉ được sử dụng máy tính ở phòng khách, và bố mẹ sẽ luôn ở gần con'. Khi trẻ lớn hơn, bạn có thể thảo luận sâu hơn về các vấn đề phức tạp hơn như tin giả, bắt nạt trực tuyến, và cách xác minh thông tin".

Điều quan trọng nhất là chúng ta cần tạo ra một môi trường cởi mở, nơi trẻ em cảm thấy thoải mái khi đặt câu hỏi và chia sẻ những lo lắng của mình. Chúng ta cần lắng nghe ý kiến của trẻ và tôn trọng sự riêng tư của chúng.