Cần xử lý dứt điểm những vướng mắc tại Khu di tích Truông Bồn

9 hộ dân còn nằm trong khu quy hoạch

Dự án bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử Truông Bồn được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt tại Quyết định số 1591/QĐ.UBND-CNXD ngày 19/4/2010, do Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch (thời điểm chưa chia tách) làm chủ đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước theo chương trình, dự án văn hoá lịch sử đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, sau khi khởi công vào ngày 25/6/2010, do khó khăn về nguồn vốn nên việc triển khai dự án không hiệu quả, đến ngày 26/9/2012, UBND tỉnh đã có Quyết định 3685/QĐ.UBND-ĐTXD chuyển giao dự án này cho Sở Giao thông Vận tải Nghệ An làm chủ đầu tư.

Ban đầu, dự án này có tổng mức đầu tư 175,4 tỷ đồng, sau đó đã điều chỉnh thành 366 tỷ đồng, xây dựng trên khuôn viên rộng hơn 20ha. Theo quy hoạch, Dự án bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử Truông Bồn sẽ gồm 3 khu vực chính: khu vực Tượng đài chiến thắng; khu vực trung tâm và khu vực bảo tồn, tôn tạo nhà dân xóm 9 - nơi các cựu thanh niên xung phong trú quân nhằm tái hiện lại khung cảnh sinh hoạt, đời sống những năm kháng chiến. Đến nay, khu trung tâm rộng 19,98 ha đã cơ bản hoàn thành các hạng mục công trình: Khu tưởng niệm, hồ điều hòa, đài tưởng niệm, nhà trưng bày, sân quảng trường, bãi đỗ xe... Ngày 8/8/2015 giai đoạn 1 của dự án chính thức được khánh thành và đưa vào hoạt động.

Mặc dù giai đoạn 1 của dự án đã hoàn thành và đi vào hoạt động gần 8 năm nay, nhưng còn 9 hộ dân nằm trong khu quy hoạch, sát với khu vực tượng đài và rải rác xung quanh khu di tích vẫn chưa được di dời. Do chưa được đền bù, giải phóng mặt bằng nên các hộ dân này vẫn chưa di chuyển. Mọi đời sống sinh hoạt của người dân cũng như hoạt động sản xuất, chăn nuôi gia súc, gia cầm vẫn diễn ra ngay bên cạnh khu di tích.

Thực tế tại khu vực này, chúng tôi nhận thấy, phía bên phải khu vực tượng đài, có một số hộ dân nằm trong phạm vi quy hoạch của khu di tích, do không có đường đi nào khác nên hàng ngày đang phải băng qua trước tượng đài để ra đường lớn. Xung quanh khu di tích, nhiều nhà dân đã bị xuống cấp, nhiều chuồng trại chăn nuôi tiếp giáp với khu vực tượng đài, mỗi khi mưa xuống gây nên tình cảnh lầy lội, nhếch nhác.

Bên cạnh đó, trong khuôn viên khu di tích thuộc giai đoạn 1 đã triển khai hiện nay đang có đường điện cao thế 110Kv chạy qua giữa khu vực quảng trường, ảnh hưởng rất lớn đến mỹ quan, cảnh quan môi trường và nguy cơ mất an toàn về điện rất cao, do đường dây điện cao thế này chạy ngang qua quảng trường, là nơi thường xuyên tổ chức các lễ hội, sự kiện lớn cấp Quốc gia, cấp tỉnh. Chính vì thế, đơn vị quản lý Khu di tích cũng như UBND tỉnh đã từng tham mưu chỉ đạo Điện lực Nghệ An xây dựng phương án di dời, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Ông Phan Trọng Lộc - Giám đốc Ban quản lý Khu di tích lịch sử Truông Bồn cho biết: Khu di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn được đầu tư xây dựng khang trang, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu đón tiếp phục vụ du khách, đã trở thành địa chỉ du lịch tâm linh quan trọng, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân về thăm viếng tri ân và học tập. Việc 9 hộ dân vẫn sinh sống bên cạnh và sử dụng đường dân sinh chung với khu di tích, chăn thả gia súc, gia cầm gây ảnh hưởng rất lớn đến mỹ quan, cảnh quan. Vì thế, chúng tôi rất mong nếu không tiếp tục thực hiện giai đoạn 2 thì UBND tỉnh sớm ban hành quyết định cho dừng dự án mở rộng khu di tích, đồng thời mở đường gom dân sinh (dài khoảng 700m), để các hộ dân yên tâm, ổn định cuộc sống và khu di tích được bảo vệ, phát huy giá trị tốt hơn.

Cần sớm giải quyết dứt điểm

Đi sâu tìm hiểu về việc còn 9 hộ dân bị “mắc kẹt” trong quy hoạch khu di tích này từ hơn 10 năm nay, chúng tôi được biết UBND huyện Đô Lương đã nhiều lần kiến nghị chủ đầu tư và UBND tỉnh giải quyết nhưng vẫn chưa thực hiện được. Cụ thể, tại Báo cáo số 1709/UBND-TNMT của huyện Đô Lương, ngày 26/11/2018 nêu rõ, sau khi có quyết định phê duyệt dự án vào năm 2010 và quyết định chuyển giao dự án cho Sở Giao thông vận tải Nghệ An làm chủ đầu tư vào năm 2012, Hội đồng Bồi thường giải phóng mặt bằng huyện Đô Lương đã phối hợp với chủ đầu tư và UBND xã Mỹ Sơn tiến hành lập hồ sơ bồi thường, giải phóng mặt bằng cho các hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng bởi dự án.

Theo đó, hiện tại đang còn có 9 hộ gia đình thuộc xóm 10 cũ (nay là xóm 7), xã Mỹ Sơn bị ảnh hưởng bởi dự án. Trong 9 hộ thì có 6 hộ đã được lập hồ sơ bồi thường, giải phóng mặt bằng năm 2013 và 2014, đã có quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, nhưng chưa có kinh phí chi trả; còn 3 hộ chưa được lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng.

Cũng theo báo cáo của UBND huyện Đô Lương, vào thời điểm năm 2013, 2014 do tiến độ thực hiện dự án nên cả 9 hộ đã được bốc thăm nhận đất tái định cư và đã có 1 hộ đã xây dựng nhà trên đất tái định cư.

Liên tiếp các năm 2019, 2020, UBND huyện Đô Lương tiếp tục có văn bản gửi UBND tỉnh, Sở Giao thông vận tải, chủ yếu xin ý kiến: Có tiếp tục bố trí kinh phí để bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng di dời 9 hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi dự án này hay không?; Hướng xử lý đối với các hộ đã được phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng năm 2013, 2014 nhưng chưa có kinh phí chi trả và đối với hộ gia đình đã xây dựng nhà trên đất tái định cư?; Nếu không có kinh phí bố trí để chi trả bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng thì có cho 9 hộ gia đình này tu sửa, xây dựng mới nhà cửa để phục vụ đời sống hay không?

Thực tế, vào ngày 16/3/2017, UBND tỉnh đã có Văn bản số 1619/UBND-CN chấp thuận dừng dự án, bàn giao đưa vào khai thác sử dụng và quyết toán giai đoạn 1. Hiện tại, Sở Giao thông vận tải Nghệ An cũng đã bàn giao công trình cho đơn vị quản lý để khai thác. Đến ngày 27/12/2019 UBND tỉnh cũng chính thức phê duyệt quyết toán giai đoạn 1.

Dù vậy, điều mà Ban Quản lý Khu di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn và cả 9 hộ dân nằm trong quy hoạch của khu di tích này quan tâm hiện nay là có tiếp tục thực hiện giai đoạn 2 của dự án bảo tồn, tôn tạo khu di tích này hay không? Nếu còn thực hiện thì cần sớm giải quyết việc bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng để người dân sớm ổn định cuộc sống. Nếu dừng hẳn thì cần phải đưa người dân ra khỏi quy hoạch, đồng thời khép kín khuôn viên để bảo vệ và phát huy Khu di tích một cách có hiệu quả hơn.

Về tuyến đường dây 110Kv đi qua Khu di tích, được biết từ năm 2017, tại các cuộc làm việc với Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc (đơn vị quản lý hệ thống đường dây này), lãnh đạo UBND tỉnh Nghệ An cũng đã kiến nghị và được phía đơn vị chủ quản đồng ý đưa ra giải pháp, đầu tư kinh phí nhằm hạ ngầm, di chuyển vị trí cột và đường dây 110Kv, nhằm đảm bảo an toàn và mỹ quan cho Khu di tích. Dù vậy, đến nay đường dây này vẫn chưa được di dời.

Như vậy, những kiến nghị của 9 hộ dân sống trong vùng quy hoạch của Khu di tích lịch sử Truông Bồn cũng như kiến nghị di dời đường dây 110Kv vắt ngang khu di tích này là có cơ sở. Vấn đề là cấp thẩm quyền cần sớm ban hành quyết định cuối cùng để giải quyết dứt điểm vướng mắc, để người dân ổn định cuộc sống và Khu di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn phát huy được giá trị cao nhất.