Điều gì xảy ra khi nguồn cung khí đốt của Nga cho châu Âu thông qua Ukraine chấm dứt?

Bất chấp xung đột Nga-Ukraine vẫn đang tiếp diễn, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 19/12/2024 cho biết, Kiev có thể cân nhắc việc vận chuyển quá cảnh khí đốt của Nga cho đến khi giao tranh kết thúc. Một tuần sau đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin đưa ra tuyên bố, không còn thời gian cho việc gia hạn hợp đồng.

Khối lượng lớn như thế nào?

Nguồn cung cấp khí đốt của Nga cho châu Âu đã giảm mạnh sau khi cuộc xung đột nổ ra ở Ukraine vào tháng 2/2022, thúc đẩy Liên minh châu Âu “thoát ly” khỏi sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga.

Hơn nửa thế kỷ, Moskva chiếm 35% thị phần khí đốt tại châu Âu. Tuy nhiên, tỷ lệ này đã giảm xuống còn khoảng 8% trong thời gian xung đột.

Tính đến ngày 1/12/2024, EU nhận được chưa đến 14 tỷ mét khối (bcm) khí đốt từ Nga qua Ukraine, giảm so với mức 65 bcm/năm, khi hợp đồng 5 năm có hiệu lực vào năm 2020.

Ủy ban châu Âu cho biết khối lượng này có thể được thay thế hoàn toàn bằng khí đốt tự nhiên hóa lỏng và nhập khẩu qua đường ống không phải của Nga.

Moskva đã mất thị phần vào tay các đối thủ như Na Uy, Mỹ và Qatar.

Theo tính toán của Reuters, Nga có thể kiếm được khoảng 5 tỷ đô la từ việc bán khí đốt qua Ukraine trong năm nay dựa trên dự báo giá khí đốt trung bình của chính phủ Nga là 339 đô la cho 1.000 mét khối khí.

Giá khí đốt của EU tăng vào năm 2022 lên mức cao kỷ lục, sau khi mất nguồn cung giá rẻ từ Nga. Với tình hình hiện tại, các quan chức và thương nhân EU cho biết khả năng lặp lại đợt tăng giá đó là không cao, do số lượng khách hàng còn lại ít.

Quốc gia nào chịu ảnh hưởng?

Tuyến đường ống khí đốt của Nga quá cảnh qua Ukraine cung cấp nhiên liệu cho Áo và Slovakia.

Áo nhận được phần lớn khí đốt thông qua Ukraine, trong khi Slovakia nhập khoảng 3 bcm từ Gazprom mỗi năm, đáp ứng khoảng 2/3 nhu cầu của nước này.

Gazprom ngừng cung cấp cho OMV của Áo vào giữa tháng 11/2024 do tranh chấp hợp đồng, nhưng khối lượng vẫn ổn định qua tuyến đường này khi công ty khác tham gia mua khí đốt.

Slovakia cho biết, việc mất nguồn cung từ Nga sẽ không ảnh hưởng đến mức tiêu thụ của nước này và nước này đã đa dạng hóa các hợp đồng cung cấp. Người mua khí đốt chính của nước này là SPP có các hợp đồng cung cấp khác không đến từ Nga như BP, Eni, ExxonMobil, RWE và Shell.

Người mua có những lựa chọn thay thế nào?

Hầu hết các tuyến đường dẫn khí đốt khác của Nga tới châu Âu đều bị đóng cửa, bao gồm Yamal-Europe qua Belarus và Dòng chảy phương Bắc dưới biển Baltic.

Một lựa chọn là đường ống Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ dưới Biển Đen, Bulgaria, Serbia hoặc Hungary. Tuy nhiên, công suất có hạn.

Theo cơ quan quản lý năng lượng của Áo E-Control, nguồn cung cấp khí đốt của Slovakia có thể đến từ Hungary, khoảng 1/3 từ Áo và phần còn lại từ Cộng hòa Séc và Ba Lan.

Cơ quan quản lý của Áo cho biết, nước này sẽ không phải đối mặt với tình trạng gián đoạn vì đã chuẩn bị cho việc chuyển đổi nguồn cung.

Cộng hòa Séc có khả năng khai thác nhiều nguồn cung hơn từ đường ống của Đức nhờ được miễn thuế khí đốt trong nước của Đức, kể từ ngày 1/1.

Cộng hòa Séc cho biết, họ sẵn sàng cung cấp cho Slovakia khả năng vận chuyển và lưu trữ khí đốt.

Nga cung cấp cho Moldova khoảng 2 bcm khí đốt mỗi năm. Nó được dẫn qua Ukraine đến vùng ly khai Transnistria, nơi nó được sử dụng để tạo ra điện giá rẻ được bán cho các vùng do chính phủ kiểm soát của Moldova.

Gazprom cho biết, họ có kế hoạch ngừng cung cấp từ ngày 1/1 do các hóa đơn chưa thanh toán.

Thủ tướng Moldova Dorin Recean đã lên án quyết định này nhưng cho biết đất nước đã đa dạng hóa nguồn cung. Đất nước này có kế hoạch thực hiện các biện pháp để giảm mức tiêu thụ ít nhất một phần ba kể từ ngày 1/1.

Đối với Ukraine, an ninh nguồn cung cấp của nước này sẽ không bị ảnh hưởng vì không sử dụng khí đốt trung chuyển của Nga, Ủy ban châu Âu cho biết.

Nguồn khí đốt này chảy từ đâu?

Đường ống Urengoy – Pomary – Uzhgorod từ thời Liên Xô vận chuyển khí đốt từ Siberia qua thị trấn Sudzha, thuộc vùng Kursk của Nga.

Đường ống này chảy qua Ukraine đến Slovakia, tại đây đường ống chia thành nhiều nhánh đi đến Cộng hòa Séc và Áo.

Transnistria giáp với Ukraine và cũng nhận khí đốt của Nga qua Ukraine.