P.V: Thưa GS.TS Thái Văn Thành, đến thời điểm này, học sinh trên toàn tỉnh đã hoàn thành việc đăng ký tuyển sinh vào lớp 10. Như mọi năm, đây vẫn là một trong những kỳ thi nhận được sự quan tâm của phụ huynh, học sinh và năm nay ngành đã có những điều chỉnh gì để giúp thí sinh thuận lợi hơn trong việc thi tuyển?
GS.TS Thái Văn Thành: Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm nay của tỉnh Nghệ An có 4 nét mới. Thứ nhất, thời gian thi sớm hơn so với cùng kỳ năm 2022, cụ thể, thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT vào các ngày 5 và 6/6/2023; thi tuyển sinh vào Trường THPT chuyên Phan Bội Châu ngày 8/6/2023.
Thứ hai, về xét tuyển thẳng, sẽ bổ sung thêm một số hình thức. Trong đó, việc xét tuyển thẳng theo chứng chỉ năng lực Tiếng Anh quốc tế, ngoài áp dụng cho Trường THPT chuyên Phan Bội Châu (2 lớp gồm 70 học sinh) thì sẽ xét tuyển thẳng vào 18 trường THPT khác, đó là Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng, Hà Huy Tập, Lê Viết Thuật, Nguyễn Duy Trinh, Đô Lương 1, Quỳ Hợp, Lê Hồng Phong, Thái Lão, Nam Đàn 1, Thanh Chương 1, Cửa Lò, Nguyễn Xuân Ôn, Diễn Châu 3, Quỳnh Lưu 1, Hoàng Mai, Thái Hòa, Anh Sơn 1, Phan Đăng Lưu với chỉ tiêu mỗi trường 01 lớp (sĩ số 42 học sinh).
Ngoài ra, học sinh cũng có thể tuyển sinh vào lớp tiên tiến theo diện xét tuyển theo chứng chỉ Tiếng Anh quốc tế và xét tuyển theo điểm thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023-2024. Năm nay, thí sinh cũng lưu ý đó là việc đăng ký tuyển thẳng diện xét chứng chỉ năng lực Tiếng Anh quốc tế, được xét trước khi thi tuyển sinh. Vì vậy, nếu thí sinh trúng tuyển có thể không thi tuyển sinh hoặc thi tuyển sinh để có thêm lựa chọn khi thi trúng tuyển vào nguyện vọng mong muốn hoặc lấy điểm để xét tuyển vào trường chuyên.
Đổi mới thứ ba ở kỳ thi năm nay đó là Nghệ An lần đầu tiên thực hiện đăng ký tuyển sinh, đăng ký thi bằng hình thức trực tuyến. Với các thí sinh tự do, thí sinh ngoại tỉnh đăng ký tuyển sinh tại tỉnh Nghệ An thì trực tiếp trường THPT nơi thí sinh đăng ký dự thi để nạp hồ sơ và đăng ký dự thi.
Sự thay đổi thứ tư đó là thay vì đổi nguyện vọng sau khi các trường công bố tỷ lệ trúng tuyển, thì năm nay thí sinh sẽ được đổi nguyện vọng sau khi thi. Theo đó, thí sinh có thể đổi nguyện vọng (NV1, NV2, NV3) tuyển sinh vào lớp 10 THPT sau khi thi xong mà chưa biết kết quả chấm thi. Cụ thể, hệ thống sẽ được mở cho thí sinh thay đổi nguyện vọng xét tuyển vào các trường THPT, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên, Trung tâm Giáo dục thường xuyên trong 4 ngày từ ngày 07/6 đến ngày 10/6/2023, để thí sinh có thể thay đổi nguyện vọng online nhưng có sự phê duyệt của trường THCS nơi thí sinh học.
Việc sửa đổi, bổ sung trong các kỳ thi năm 2023 (của Bộ và Sở) là nhằm mục đích khắc phục những thiếu sót, hạn chế của các kỳ thi trước, đảm bảo tính nghiêm túc, công bằng, khách quan và quyền lợi của các thí sinh dự thi. Do đó, chúng tôi đã yêu cầu các nhà trường kịp thời phổ biến về những điểm mới trong các kỳ thi năm 2023 cho học sinh nghiên cứu, cập nhật để thực hiện đúng theo những quy định.
P.V: Qua nhiều năm triển khai, nhiều phụ huynh và học sinh cho rằng, Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 ở Nghệ An được đánh giá là “căng” và tính chất không khác gì Kỳ thi tuyển sinh vào đại học. Theo ông, là vì sao?
GS.TS Thái Văn Thành: Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 ở Nghệ An, tính cạnh tranh cao nhất vẫn là ở thành phố Vinh. Như năm nay, thành phố có 5.490 học sinh thi vào lớp 10 nhưng chỉ có 2.385 chỉ tiêu vào công lập, tăng 390 chỉ tiêu so với các năm trước. Số còn lại, theo lý thuyết là các em sẽ vào trường ngoài công lập.
Để giảm bớt áp lực cho các thí sinh, ngành Giáo dục luôn nỗ lực và có những giải pháp để tạo điều kiện cho các em được học tập, trước hết là các trường công lập. Như năm nay, mỗi trường công lập trên địa bàn thành phố Vinh được tuyển sinh 15 lớp. Tuy nhiên, nếu như năm ngoái sĩ số cho mỗi lớp là 42 học sinh/lớp thì nay đã tăng lên 45 học sinh/lớp, mức tăng tối đa theo quy định. Ngoài ra, như chúng ta đã biết, các năm trước, việc tuyển sinh lớp tiên tiến chỉ được triển khai ở Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng (5 lớp) thì năm nay hai trường còn lại của thành phố là Trường THPT Hà Huy Tập và Trường THPT Lê Viết Thuật, mỗi trường có thêm 2 lớp tiên tiến nữa để tạo cơ hội cho học sinh.
P.V: Như trên đã chia sẻ, thành phố Vinh luôn là địa phương được đánh giá là áp lực nhất trong Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10. Rất nhiều phụ huynh thắc mắc, tại sao so với nhiều địa phương khác, số lượng học sinh thành phố Vinh đông hơn nhưng số trường công lập lại ít hơn. Điều đó, phải chăng khiến cho học sinh chịu nhiều thiệt thòi? Về lâu dài ngành đã có những giải pháp gì để tháo gỡ bài toán khó này?
GS.TS Thái Văn Thành: Vấn đề này ngành Giáo dục và Đào tạo hết sức quan tâm và những năm qua tiếp tục tham mưu hệ thống chính quyền, phát triển hệ thống công lập. Tuy nhiên, ngoài việc chúng ta chỉ có 3 trường công lập thì học sinh thành phố có thể đăng ký thi vào Trường THPT chuyên Phan Bội Châu và Trường THPT chuyên Đại học Vinh. Thực tế, những năm qua, số lượng học sinh của thành phố Vinh học tại các trường này chiếm khoảng 60% và số lượng học sinh thành phố Vinh vào học các trường công lập chiếm khoảng 90%. Năm nay, một điều thuận lợi đó là các trường chuyên trên địa bàn thành phố Vinh được tổ chức thi riêng với hai đề thi khác nhau. Điều này cũng đáp ứng đúng nguyện vọng và nhu cầu của phụ huynh và học sinh, phụ huynh mong muốn có kỳ thi khác ngày để nhân đôi cơ hội vào trường chuyên và đây là nhu cầu chính đáng. Hiện, ngành cũng đang tham mưu UBND tỉnh, mở phân hiệu hai của Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng.
Nếu so sánh, chúng ta cũng thấy tỷ lệ học sinh thành phố Vinh học ở các trường công lập cao nhất tỉnh. Trong khi đó, ở các trường huyện, nhất là các huyện miền núi, tỷ lệ học công lập chỉ khoảng 70%, nhiều học sinh THCS đều đã đăng ký đi học nghề. Các lớp ngoài công lập ở TP Vinh, chỉ tiêu cũng khá ít.
P.V: Nghệ An là một trong những tỉnh thành có số lượng thí sinh lớp 12 đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT cao nhất cả nước. Năm 2023, kỳ thi này có những điều chỉnh gì thưa ông?
GS.TS Thái Văn Thành: Cũng giống như Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10, năm nay Kỳ thi tốt nghiệp THPT lớp 12 diễn ra sớm hơn so với cùng kỳ năm 2022 và sẽ diễn ra vào cuối tháng 6, vào các ngày 27, 28, 29, 30/6/2023. Với địa bàn như tỉnh Nghệ An, điều này sẽ giúp học sinh đỡ áp lực, tránh phải kéo dài thời gian ôn tập và tham dự kỳ thi trong thời điểm nắng nóng.
Theo quy chế của kỳ thi năm nay, chúng ta cũng thấy rằng, Bộ có một số thay đổi như sửa đổi quy định về các vật dụng thí sinh được phép mang vào phòng thi. Quy chế mới đã bỏ quy định thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT được phép mang các loại máy ghi âm, ghi hình chỉ có chức năng ghi thông tin nhưng không thể nghe, xem và không thể truyền, nhận được thông tin, tín hiệu âm thanh, hình ảnh trực tiếp nếu không có thiết bị hỗ trợ khác vào phòng thi; sửa đổi quy định về hồ sơ đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT năm 2023: bỏ quy định về bản sao Sổ đăng ký hộ khẩu thường trú để được hưởng chế độ ưu tiên liên quan đến nơi đăng ký hộ khẩu thường trú; sửa đổi quy định về điểm ưu tiên trong xét công nhận tốt nghiệp THPT năm 2023.
Năm nay, Bộ cũng đã ghi rõ thời gian công bố kết quả thi là từ 8 giờ, ngày 18/7/2023. Trong khi đó, các năm trước, thời gian công bố chỉ nêu ngày và có khi công bố điểm vào buổi đêm khiến phụ huynh học sinh áp lực và lo lắng.
Về tuyển sinh đại học, cao đẳng, năm nay theo kế hoạch, lịch xét tuyển Đại học sớm hơn khoảng 1 tháng so với năm 2022, cụ thể trước 17 giờ, ngày 14/8/2023. Bên cạnh đó, có sự thay đổi về cộng điểm ưu tiên. Những điều chỉnh này nhằm đảm bảo sự công bằng và khắc phục tình trạng có thí sinh đạt kết quả điểm xét tuyển là 30 điểm nhưng vẫn không trúng tuyển đại học, cao đẳng và áp dụng với tất cả các phương thức xét tuyển.
Thứ nữa, đó là thay đổi cách đăng ký xét tuyển nguyện vọng. Vì thế, thí sinh chỉ cần đăng ký xét tuyển theo ngành, không cần đăng ký cả phương thức xét tuyển như năm 2022. Thí sinh có thể trúng tuyển theo bất kỳ phương thức nào vào ngành mình đăng ký nếu đủ điều kiện.
P.V: Thời điểm này, các thí sinh Nghệ An đã hoàn thành việc đăng ký Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023. Qua các số liệu công bố, số lượng thí sinh đăng ký thi các tổ hợp môn Khoa học xã hội có sự chênh lệch khá lớn với tổ hợp môn Khoa học tự nhiên. Theo ông điều này là vì sao?
GS.TS Thái Văn Thành: Theo như số liệu vừa tổng hợp, năm nay toàn tỉnh có 36.945 thí sinh đăng ký dự thi. Trong đó, số lượng thí sinh đăng ký tổ hợp môn Khoa học xã hội (Lịch sử – Địa lý – Giáo dục công dân) vẫn chiếm tỷ lệ cao, với 26.470 thí sinh (khoảng 71%). Trong khi đó, số thí sinh đăng ký tổ hợp môn Khoa học tự nhiên (Vật lý – Hóa học – Sinh học) chỉ có 9.718 thí sinh (chiếm khoảng gần 30%).
Theo tôi sự chênh lệch này cũng là điều dễ hiểu, bởi do năng khiếu sở trường và định hướng nghề nghiệp của các học sinh. Thường các em lựa chọn những môn thi phù hợp với năng lực, có tính khả thi, hiệu quả và chất lượng bài làm tốt hơn.
Tôi cũng thấy rằng, học sinh ngày nay rất thực tiễn bởi chỉ có khoảng 50% vào đại học. Phần lớn còn lại các em lựa chọn đi du học, đi làm việc tại nước ngoài hoặc đi học nghề. Vì vậy, việc thi tốt nghiệp năm lớp 12 cũng không còn quá nhiều áp lực và các em sẽ lựa chọn những môn thi dễ học và dễ có điểm cao.
P.V: Năm nay, theo khảo sát của các trường có rất nhiều lớp tỷ lệ học sinh không xét tuyển vào đại học có thể lên đến 100%. Điều này cho thấy có sự thay đổi trong lựa chọn nghề nghiệp của học sinh. Vậy ngành Giáo dục đã có những định hướng như thế nào để giúp các nhà trường và học sinh thực hiện tốt công tác định hướng nghề nghiệp?
GS.TS Thái Văn Thành: Theo tôi đây là tín hiệu tốt và nó phù hợp với nền kinh tế – xã hội trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Đặc biệt, trong năm 2023, Nghệ An là tỉnh thu hút đầu tư nằm vào tốp đầu của cả nước và các tập đoàn lớn chuyển hướng đầu tư vào Việt Nam, vào Nghệ An.
Với xu thế trên, việc định hướng, tư vấn nghề nghiệp ở các nhà trường cũng được quan tâm. Theo đó, Sở đã chỉ đạo các trường phổ thông kết nối với các doanh nghiệp và trên cơ sở đó học sinh được giới thiệu ngành nghề, định hướng nghề nghiệp phù hợp với năng khiếu, sở trường.
Với những học sinh lựa chọn học nghề, tôi cho rằng nếu các em học nghề và có tay nghề tốt, sau này sẽ có rất nhiều cơ hội lựa chọn nghề nghiệp. Thời gian qua, nhiều cuộc thi tay nghề trong khu vực ASEAN và các nước trên thế giới cũng đã được tổ chức, có giá trị tương đương với các cuộc thi khác có tiêu chuẩn quốc tế và điều đó sẽ khuyến khích học nghề. Ngoài ra, nếu có nhu cầu phát triển tay nghề, học sinh cũng có nhiều chương trình học để nâng cao trình độ lên cao đẳng, đại học.
P.V: Xin cảm ơn GS.TS Thái Văn Thành!
