L'artisanat unique de la forge des Hôngs à Nghe An

Groupe PV• DNUM_BIZBCZCABI 14:52

(Baonghean.vn) - Le métier de forgeron est une profession ancienne chez les Hmong, étroitement liée aux activités agricoles et de subsistance dans les hautes terres. À Nghe An, le métier de forgeron est pratiqué par les Hmong du Nord depuis l'Antiquité.

Nếu đồng bào dân tộc Thái nổi tiếng với bức thổ cẩm rực rỡ thì đồng bào dân tộc Mông được nhiều người biết đến với những nghề rèn truyền thống. Nghề rèn của đồng bào dân tộc Mông có từ lâu đời gắn liền với hoạt động sống và canh tác ở vùng cao. Ở Nghệ An, nghề rèn đã theo người Mông từ phương Bắc vào từ xa xưa. Ảnh: Thành Cường
Si l'ethnie thaïlandaise est célèbre pour ses brocarts colorés, l'ethnie Mong est connue pour sa forge traditionnelle. Le métier de forgeron chez les Mong est depuis longtemps étroitement associé aux activités agricoles et de vie dans les hautes terres. Photo : Thanh Cuong

Trước đây, hầu như gia đình người Mông nào cũng có một lò rèn riêng để làm ra những nông cụ và đồ dùng sinh hoạt trong gia đình. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể rèn nên những sản phẩm bền đẹp, tinh xảo. Thợ rèn giỏi người Mông chỉ cần gõ nhẹ vào dao là đã biết tốt hay xấu. Thợ rèn giỏi thường được sinh ra trong những gia đình có nghề rèn truyền thống. Và bí quyết rèn của họ được lưu truyền qua dòng họ, gia đình. Ảnh: Đức Anh
Autrefois, presque chaque famille Mong possédait sa propre forge pour fabriquer des outils agricoles et des objets ménagers. Cependant, tout le monde ne savait pas forger des produits durables, beaux et sophistiqués. Un bon forgeron Mong n'avait qu'à tapoter légèrement un couteau pour savoir s'il était bon ou mauvais. Les bons forgerons étaient souvent issus de familles pratiquant la forge traditionnelle. Leurs secrets de forge se transmettaient de génération en génération. Photo : Duc Anh

Lò rèn của gia đình ông Mùa Vả Phia (sinh năm 1959) ở bản Phù Khả 2, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn đỏ lửa trở lại sau mươi năm “lãng quên”. Ông Mùa Vả Phia cho hay: Ông được cha truyền nghề từ lúc nhỏ. Lớn lên rồi thì bận trăm công nghìn việc, không có thời gian rèn. Sau này, rảnh rỗi hơn và nhớ nghề nên quay trở lại. Làm chơi thôi nhưng mỗi tháng vẫn được vài triệu đồng. Nông cụ người Mông đặc biệt là dao được ưa chuộng lắm... Ảnh: Thành Cường
Le forgeron de la famille de M. Mua Va Phia (né en 1959), du village de Phu Kha 2, commune de Na Ngoi, district de Ky Son, est de nouveau en pleine forme après de nombreuses années d'oubli. M. Mua Va Phia a déclaré : « Son père lui a appris le métier dès son plus jeune âge. » En grandissant, il était occupé à mille choses et n'avait pas le temps de forger. Plus tard, ayant plus de temps libre, le métier lui manquait, alors il est revenu. C'est juste pour le plaisir, mais il gagne encore quelques millions de dongs par mois. Les outils agricoles des Hômông, en particulier les couteaux, sont très populaires… Photo : Thanh Cuong

Theo ông Màu Vả Phia: Đối với người Mông, nhất là người đàn ông thì dao là vật bất ly thân. Vào rừng phát cây làm rẫy, săn bắn ai cũng phải dắt theo con dao sắc ngọt bên hông. Và tất nhiên họ không tiếc tiền đầu tư cho vật bất ly thân này. Dao của người Mông rất sắc, lưỡi dao không bị gỉ sét và luôn sáng bóng. Ngoài việc chọn thép tốt để làm thì quan trọng nhất là bí quyết tôi thép. Nếu người Kinh rèn dao thường tui thép trong lửa rồi nhúng vào nước lạnh đột ngột sau đó mới mài còn người Mông dao qua mỡ lợn hoặc thân chuối rừng. Người thợ rèn không dùng máy mài mà phải nung và tán liên tục, một cách đều đặn trong quá trình rèn dao. Ảnh: Đức Anh

M. Tho Chu Sung (né en 1962), originaire du village de Pa Khom, travaille aujourd'hui comme forgeron dans le village de Minh Chau, commune de Tri Le, district de Que Phong. Il explique : « Autrefois, à Pa Khom, tous les Hôm's savaient forger. Ils fabriquaient leurs propres machettes, houes... et même des canons de fusils à silex. Autrefois, certains forgeaient même des boulons et des vis pour remplacer les motos Minsk. À l'époque, la fabrication était entièrement manuelle ; un couteau prenait deux à trois jours. Aujourd'hui, grâce à l'électricité et aux machines, on peut fabriquer trois couteaux par jour, pour un prix compris entre 120 000 et 300 000 VND selon le modèle. » Photo : Duc Anh

Ông Thò Chừ Sùng chia sẻ: Ngoài kinh nghiệm tôi thép, còn có rất nhiều bí quyết khác như việc chọn thép tốt, phù hợp cho từng sản phẩm. Để có con dao mang độ sắc và độ bền thì nên dùng nhíp ô tô để rèn. Than thì không dùng than đá mà phải dùng than củi của những loại cây khó cháy, cháy lâu, để đảm bảo độ nóng. Trong lúc rèn, nếu tôi thép chưa đủ độ nóng thì thép non, không dùng lâu được, mà tôi quá lửa lại hay bị gẫy. Để có sản phẩm rèn tốt phụ thuộc vào kinh nghiệm của người thợ, mà kinh nghiệm ấy lại rất khó diễn tả bằng lời. Ảnh: Đức Anh
M. Tho Chu Sung a partagé : « Outre l'expérience de la trempe de l'acier, il existe de nombreux autres secrets, comme le choix d'un acier de qualité, adapté à chaque produit. Pour un couteau tranchant et durable, il est conseillé d'utiliser des ressorts de voiture pour le forgeage. Évitez le charbon, mais privilégiez le charbon de bois provenant d'arbres difficiles à brûler et à brûler longtemps, afin de garantir la chaleur. Lors du forgeage, un acier insuffisamment trempé sera fragile et ne pourra pas être utilisé longtemps, tandis qu'un acier trop trempé se brisera facilement. La qualité d'un produit forgé dépend de l'expérience de chaque artisan, une expérience difficile à décrire. » Photo : Duc Anh

Ông Thò Chừ Sùng tâm tình: Ngày nay trong một số công đoạn làm rèn, người Mông đã sử dụng máy móc, như quạt thổi lò, máy mài. Nhờ máy móc hiện đại, thợ rèn người Mông có thể làm nhanh, làm đẹp. Cái sự nhanh ấy cộng thêm với việc người trẻ đi làm xa nên thành thử không còn mấy người giữ nghề... Ảnh: Thành Cường
M. Tho Chu Sung a ajouté : « De nos jours, à certaines étapes de la forge, les Hmong utilisent des machines, comme des souffleurs de four et des broyeurs. Grâce aux machines modernes, les forgerons Hmong peuvent travailler rapidement et avec brio. Cette rapidité, combinée au fait que les jeunes partent travailler loin, fait que peu de gens conservent leur profession… » Photo : Thanh Cuong

Với đồng bào dân tộc Mông: Sự tồn tại của nghề rèn hôm nay không chỉ góp phần thiết thực vào đời sống lao động sản xuất, mà còn góp phần duy trì nét văn hóa độc đáo truyền thống.của dân tộc mình. Với mỗi sản phẩm rèn nên đều có linh hồn, có cuộc sống thật. Những sản phẩm đều mang đậm tính cách tộc người: bền bỉ, dẻo dại. Những lưỡi cuốc, lưỡi dao khi canh tác va phải đá hay chặt phải vật cứng chỉ có thể mẻ từng miếng nhỏ chứ không bị quăn... Ảnh: Thành Cường
Pour l'ethnie Mong : L'existence de la forge aujourd'hui contribue non seulement à la vie quotidienne des ouvriers, mais aussi au maintien de la culture traditionnelle unique de leur peuple. Chaque produit forgé possède une âme, une vie réelle. Tous les produits portent les caractéristiques fortes de l'ethnie : durabilité et flexibilité. Lorsqu'ils travaillent dans les champs, les houes et les couteaux heurtent les rochers ou coupent des objets durs, mais ils ne peuvent que les réduire en petits morceaux, sans se tordre… Photo : Thanh Cuong

Groupe PV