Gần 200 ngôi mộ chìm dưới lòng hồ thủy điện Chi Khê

Cơ quan chức năng vào cuộc

Ngày đầu tháng 12/2022, Công ty cổ phần Thủy điện Chi Khê cho biết, đơn vị đang phối hợp với UBND huyện Con Cuông tập hợp, hoàn thiện các hồ sơ liên quan cung cấp cho Sở Tài nguyên và Môi trường theo yêu cầu của sở này để triển khai các công việc tiếp theo.

Trước đó, trong số báo ra ngày 17/11/2022, Báo Nghệ An có bài “Thủy điện không làm đúng cam kết, hàng trăm hộ dân chịu thiệt”. Nội dung bài báo phản ánh việc chủ đầu tư đánh giá mức độ ảnh hưởng của dự án đến các đối tượng sử dụng đất không chính xác nên khi thủy điện Chi Khê tích nước lên cao trình cho phép, đất sản xuất, nhà ở của hàng trăm hộ dân cùng nhiều công trình giao thông, mồ mả… đã bị chìm dưới lòng hồ thủy điện dù không thuộc diện giải phóng mặt bằng. Dù chủ đầu tư đã cam kết sau khi tích nước lên cao trình 38m, sẽ đo đạc lại, lập hồ sơ theo đúng hiện trạng bị ngập để đền bù bổ sung cho người dân, nhưng đến nay đã nhiều năm trôi qua cam kết này vẫn không được tiến hành.

Đến ngày 19/11/2022, UBND tỉnh Nghệ An đã có văn bản về việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ phần diện tích sạt lở nằm trong quy hoạch hành lang bảo vệ lòng hồ thủy điện Chi Khê. Nội dung văn bản giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan xem xét đề nghị của UBND huyện Con Cuông để triển khai thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Ngày 21/11/2022, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản gửi UBND huyện Con Cuông về việc cung cấp các hồ sơ liên quan đến phần diện tích sạt lở nằm trong quy hoạch hành lang bảo vệ lòng hồ thủy điện Chi Khê. Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường đề nghị UBND huyện Con Cuông cung cấp các hồ sơ liên quan đến chủ trương đầu tư thủy điện Chi Khê, Quyết định số 3335/QĐ-UBND ngày 01/8/2018 của UBND tỉnh về việc phê duyệt quy hoạch tổng thể khu vực lòng hồ (có kèm theo Bản đồ quy hoạch tổng thể khu vực lòng hồ); Trích lục bản đồ đo đạc bổ sung sau tích nước đến cao trình 38m và các hồ sơ có liên quan đến phần diện tích sạt lở nằm trong hành lang bảo vệ lòng hồ thủy điện Chi Khê (nếu có).

Ban đầu dự kiến công tác giải phóng mặt bằng thủy điện Chi Khê chỉ tốn khoảng 40 tỷ đồng, tuy nhiên đến nay dự án đã bồi thường hơn 300 tỷ đồng nhưng vẫn chưa xong. Ảnh: Tiến Hùng

Ngoài ra, sau khi Báo Nghệ An phản ánh, Sở Công Thương đã có văn bản về việc giải quyết tồn tại trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng phát sinh của Nhà máy Thủy điện Chi Khê gửi UBND huyện Con Cuông và Công ty cổ phần Thủy điện Chi Khê.

Nội dung văn bản nêu, ngày 17/11/2022, Báo Nghệ An phát hành số báo 13390 trong đó nội dung bài báo nêu “Thủy điện không làm đúng cam kết hàng trăm hộ dân chịu thiệt”. Để có cơ sở tham mưu UBND tỉnh trong lĩnh vực được giao, Sở Công Thương đề nghị UBND huyện Con Cuông, Công ty cổ phần Thủy điện Chi Khê làm rõ nội dung báo nêu, báo cáo tình hình thực hiện, phương án giải quyết, kế hoạch thời gian tới, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng các phát sinh của Nhà máy Thủy điện Chi Khê…

Gần 200 ngôi mộ bị chìm dưới lòng hồ thủy điện

Trong văn bản phản hồi Sở Công Thương, Công ty cổ phần Thủy điện Chi Khê cho biết, sau khi thủy điện tích nước lên cao trình 38m có một số hộ dân tại xã Châu Khê có đơn kiến nghị bị ảnh hưởng đến một số mồ mả. Chủ đầu tư đã phối hợp với Hội đồng giải phóng mặt bằng và chính quyền xã Châu Khê kiểm tra hiện trường. Trên cơ sở kết quả xác minh của chính quyền thôn bản, xã Châu Khê về việc các mộ của các hộ dân bị ảnh hưởng bởi thủy điện Chi Khê, chủ đầu tư đã phối hợp với Hội đồng giải phóng mặt bằng huyện Con Cuông tiến hành lập, thẩm định và phê duyệt hồ sơ cho các hộ có mồ mả bị ảnh hưởng.

Ngày 02/02/2021, UBND huyện Con Cuông đã có Quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho các hộ có mộ bị ảnh hưởng với tổng số là 185 mộ, tổng giá trị hỗ trợ là gần 1,3 tỷ đồng và đã được chi trả kinh phí đến từng hộ dân có mộ bị ảnh hưởng. Đến ngày 2/11/2022, có 5 hộ tại bản Bủng, xã Châu Khê có đơn kiến nghị còn thiếu một số mộ bị ảnh hưởng chưa được kê khai lập hồ sơ hỗ trợ, bồi thường. Sau khi nhận được kiến nghị của các hộ, chủ đầu tư đang phối hợp với UBND xã Châu Khê, Hội đồng giải phóng mặt bằng kiểm tra, xác nhận để có cơ sở hoàn thiện lập hồ sơ hỗ trợ, bồi thường bổ sung cho các hộ trình thẩm định, phê duyệt và chi trả theo quy định.

Đối với các thửa đất sát mép nước còn lại có diện tích dưới 100m² không đủ điều kiện canh tác, một số hồ sơ hỗ trợ hộ nghèo và tồn đọng khác, chủ đầu tư cho biết, đơn vị đã phối hợp với Hội đồng giải phóng mặt bằng huyện Con Cuông tiến hành lập, thẩm định và phê duyệt hồ sơ bồi thường, hỗ trợ cho các hộ bị ảnh hưởng. Đến nay, huyện Con Cuông đã phê duyệt 265 bộ hồ sơ với tổng giá trị hỗ trợ, bồi thường hơn 7,7 tỷ đồng. Hiện nay đang thực hiện công tác niêm yết công khai tại các cấp chính quyền theo quy định. Sau khi hoàn thành hồ sơ niêm yết công khai, các hộ dân không có ý kiến gì thì chủ đầu tư phối hợp với các bên liên quan tiến hành chi trả kinh phí cho các hộ dân bị ảnh hưởng theo Quyết định đã được UBND huyện phê duyệt.

Khu vực mồ mả nay đã chìm dưới lòng hồ thủy điện. Ảnh: Tiến Hùng

Đối với một số công trình ven lòng hồ nằm ngoài chỉ giới đền bù cao trình 38m, Công ty đang phối hợp với huyện Con Cuông và các ban ngành liên quan thực hiện kiểm tra thực tế hiện trường các vị trí có nhà ở ven lòng hồ mà người dân kiến nghị đề xuất để đánh giá các ảnh hưởng thực tế của dự án đối với công trình, tài sản của các hộ. Nếu có ảnh hưởng do dự án thủy điện gây ra thì lập phương án cải tạo, hỗ trợ để bảo vệ công trình, tài sản nhà cửa đảm bảo các hộ yên tâm ở lại ổn định lâu dài.

Về công tác kiểm tra, đo đạc các trường hợp phát sinh, sạt lở sau tích nước, chủ đầu tư cho biết, sau khi thủy điện Chi Khê tích nước lên cao trình 38m thì có đơn thư phản ánh có một số ít diện tích đất nằm trong khoảng giữa các mốc chỉ giới giải phóng mặt bằng tại các khe nhỏ bị ngập và một số vị trí đất bãi màu bị sạt lở chưa được đo đạc đền bù. Trên cơ sở kiến nghị của các hộ dân và chính quyền các xã, Công ty đã phối hợp với các cấp chính quyền địa phương và đơn vị tư vấn đo đạc kiểm tra thực tế hiện trường nhận thấy có một số vị trí ngập xen kẽ tại khoảng cắm mốc giải phóng mặt bằng và một số vị trí bị sạt lở vào thời điểm mưa lũ hàng năm, tại các vị trí này cũng đã có hiện tượng sạt lở trước thời điểm nhà máy tích nước.

“Công ty đã yêu cầu đơn vị tư vấn thực hiện công tác đo đạc bổ sung sau tích nước đến cao trình 38m vào tháng 8 năm 2019. Theo kết quả đo đạc của đơn vị tư vấn diện tích đất bị sạt lở tại địa bàn các xã Cam Lâm, Châu Khê và Lạng Khê khoảng 10,5ha, bao gồm cả diện tích đất sạt lở do đợt mưa lũ tháng 8/2018. Thời điểm này dự án Thủy điện Chi Khê chưa được tích nước đến cao trình 38m. Từ sau thời điểm tích nước đến cao trình 38m, năm 2020 qua kiểm tra thực tế hiện trường khu vực lòng hồ thủy điện Chi Khê, sau các đợt mưa lũ có sạt lở thêm một số diện tích đất bãi màu tại địa bàn các xã Cam Lâm, Châu Khê và Lạng Khê. Toàn bộ phần diện tích này nằm trong quy hoạch hành lang bảo vệ lòng hồ”, văn bản của Công ty cổ phần Thủy điện Chi Khê nêu.

Một hộ dân ở xã Châu Khê bị ngập đường vào nhà. Ảnh: Tiến Hùng

Cũng theo chủ đầu tư, ngày 15/12/2020, đơn vị đã có văn bản báo cáo và xin chủ trương phương án triển khai thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ phần diện tích sạt lở nằm trong quy hoạch hành lang bảo vệ lòng hồ. Ngày 28/12/2020 UBND huyện Con Cuông cũng đã có văn bản trình UBND tỉnh Nghệ An cho phép Công ty cổ phần Thủy điện Chi Khê phối hợp cùng UBND huyện Con Cuông và UBND các xã có liên quan triển khai thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ đối với phần diện tích sạt lở nằm trong hành lang bảo vệ lòng hồ thuộc quy hoạch tổng thể khu vực lòng hồ thủy điện Chi Khê mà không phải phê duyệt điều chỉnh quy hoạch lòng hồ.

Lòng hồ thủy điện Chi Khê đã phải điều chỉnh quy hoạch nhiều lần. Ảnh: Tiến Hùng

Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, kể từ đó đến nay, phía thủy điện Chi Khê không có động thái gì thêm. Trong khi đó, nhiều hộ dân lâm vào cảnh mất trắng đất sản xuất kể từ khi thủy điện tích nước lên cao trình 38m. Chưa kể nhiều hộ sinh sống sát mép nước đã bị uy hiếp nghiêm trọng, nguy cơ nhà bị trôi tuột xuống lòng hồ thủy điện. Một số hộ vì không chờ đợi được, đã phải tự bỏ kinh phí để di dời đến nơi an toàn.

Ngoài ra, trong văn bản phản hồi này, chủ đầu tư cũng không hề đề cập đến việc thủy điện Chi Khê gây ảnh hưởng tới địa bàn Tương Dương. Theo lãnh đạo huyện Tương Dương, sau khi thủy điện Chi Khê tích nước lên cao trình 38m, đã có 71 hộ dân ở xã Tam Quang có đơn kiến nghị cho rằng bị mất đất sản xuất do chìm dưới lòng hồ thủy điện. Huyện Tương Dương sau đó đã có nhiều văn bản, yêu cầu thủy điện Chi Khê đo đạc, xác định lại cao trình… Tuy nhiên, đến nay phía thủy điện không những không thực hiện mà còn không phản hồi.