Những ngày này, nông dân xã Quỳnh Liên (thị xã Hoàng Mai) đang tích cực ra đồng thu hoạch bí xanh, đây là những cây trồng chủ lực trong vụ thu đông của địa phương. Ông Nguyễn Văn Vỹ, thôn Đại Đồng, xã Quỳnh Liên cho biết: “Bí xanh được gia đình duy trì gieo trồng nhiều năm nay. Vụ thu đông năm nay, gia đình trồng 5 sào bí xanh, thời gian ra giống từ tháng 9/2023, sau 2,5 tháng thì cho thu hoạch. So với năm ngoái, giá bí xanh năm nay giảm mạnh, đầu vụ chỉ 3.500 đồng/kg nay là 6.000 đồng/kg”.
Vụ thu đông này, xã Hạnh Lâm (Thanh Chương) cũng chuyển đổi từ 3,5 ha trồng ngô truyền thống sang trồng bí hàng hoá. Hiện, bà con đang rộ thu hoạch. Giá bí đang được bà con thu mua tại ruộng với giá từ 3.700 - 6.000 đồng/kg. “Mức giá này thấp thua năm ngoái từ 3.000 - 5.000 đồng/kg. Tuy nhiên, bà con vẫn có lãi dù không cao. Bù lại, bí được mùa nên bà con khá phấn khởi”, ông Nguyễn Thành Luân - Chủ tịch Hội Nông dân xã Hạnh Lâm cho biết.
Trồng 2ha bí xanh trái vụ, năng suất ước đạt 60 tấn/ha, anh Lưu Văn Thắng (xã Nam Thanh, Nam Đàn) cho biết: “Trồng theo giàn chữ A, mỗi ha đầu tư hết khoảng 120-130 triệu đồng, chưa kể công chăm sóc, thuê nhân công thụ phấn, thu hái… nếu giá bí 3.000 đồng/kg thì lỗ, còn 4.000 đồng/kg thì lấy công làm lãi. Giá bí phải dao động từ 5.000 đồng/kg thì người trồng bí mới có lãi”.
Sở dĩ giá bí xanh xuống thấp là do thời điểm này, các địa phương trong cả nước đều trồng được bí, sản lượng nhiều nên gây áp lực lên thị trường tiêu thụ, trong khi đó các loại rau xanh cũng vào vụ thu hoạch.
“Vụ đông xuân giá bí lên cao, có thời điểm lên đến 20.000 đồng/kg, là do việc trồng bí ở các địa phương phía Bắc hầu như ngưng trệ vì giá rét. Còn vụ bí hè thu giá cũng cao, dao động ở mức 7.000 - 12.000 đồng/kg là vì nắng nóng, khô hạn, chỉ có vùng nào thuận lợi nước tưới mới sản xuất được”, bà Nguyễn Thị Oanh, một thương lái chuyên thu mua rau củ tiêu thụ ở Lào, Hà Nội và Đà Nẵng cho biết.
Nắm bắt được quy luật cung - cầu này, nhiều địa phương đã tìm cách “né” làm vụ bí thu đông. Chẳng hạn như xã Thanh Hoà (Thanh Chương), vào vụ đông xuân thì diện tích bí xanh lên đến 10ha nhưng vụ thu đông người dân chỉ trồng 2ha.
“Các năm trước trồng bí thời điểm này vừa khó tiêu thụ, giá lại thấp nên năm nay nghỉ trồng. Thay vào đó, trồng cây ngô sinh khối bán cho các trang trại chăn nuôi”, bà Nguyễn Thị Đạo, một hộ trồng bí ở xã Thanh Hoà cho hay.
Hoặc, nhiều hộ, vụ này vừa trồng bí, vừa trồng xen các loại rau ngắn ngày để tăng thu nhập. Chẳng hạn nhiều hộ ở thôn Đại Đồng (xã Quỳnh Liên) trồng xen trong bí là các loại rau ngắn ngày như cải củ, cải canh, cải cúc…
Ông Nguyễn Văn Vỹ cho biết: “Trồng xen từ khi xuống giống bí đến khi thu hoạch có thể trồng được 1 lứa rau tầm 20-30 ngày. Sau khi thu hoạch rau thì làm đất, vun luống cho bí. Trồng xen này, vừa đỡ cỏ bí, lại có thêm thu nhập. Như năm nay, giá bí thấp thì đã có thu nhập từ rau kéo lại”.
Còn như anh Nguyễn Quang Hà (xã Thanh Xuân, Thanh Chương) vẫn duy trì trồng bí thu đông song trên diện tích 1ha, anh xuống giống nhiều lần, mỗi lần cách nhau khoảng 15 ngày để không thu hoạch cùng lúc, đỡ áp lực tiêu thụ. Đồng thời, trước khi xuống giống, anh đã liên hệ trước với các thương lái trong tỉnh, thoả thuận thu mua trước rồi mới quyết định diện tích sẽ trồng.
Ngoài ra, với đặc tính bí xanh bảo quản được lâu nên khi thị trường “chạm đáy”, nhiều người dân không vội hái bán mà thu hoạch xong xếp kho, “găm hàng chờ giá” mới bán. “Đầu vụ, rộ thu hoạch nên giá bí chỉ 3.000 đồng/kg. Trồng 5 sào bí, tôi chỉ cắt bán những quả xấu, bị xây xát, còn lại thu hoạch dần, xếp, bảo quản ở nơi thông thoáng.
Sau gần 1 tháng, bí vẫn giữ nguyên độ tươi ngon và nay, khi giá lên đến 6.000 - 7.000 đồng/kg thì tôi mới nhập cho thương lái. Như vậy thì tôi vẫn có lãi”, bà Nguyễn Thị Đường, một hộ trồng bí ở xã Thanh Liên (Thanh Chương) cho biết.
Thời điểm này, không chỉ giá bí xuống thấp mà các loại rau màu như mướp đắng, cà rốt, cải… cũng giảm và tiêu thụ chậm hơn. Do đó, sản xuất nông nghiệp, để hạn chế thấp nhất tình trạng “được mùa mất giá” thì phải nắm được khung lịch thời vụ chung của cả nước; lợi thế của địa phương mình để xuống giống đúng thời điểm, diện tích phù hợp; tăng cường tính liên kết giữa sản xuất và thương lái tiêu thụ; tìm tòi cách bảo quản sau thu hoạch; nâng cao kỹ thuật xen canh.../.
