Gia đình bà Nguyễn Thị Hoa (xóm 2, xã Hưng Yên Bắc, huyện Hưng Nguyên) có 300 gốc chanh đang thời kỳ cho thu hoạch. Ước tính, mỗi gốc cho năng suất khoảng 1,5-1,8 tạ quả. Đầu vụ, giá chanh chỉ dao động từ 6.000 - 8.000 đồng/kg, thấp thua năm 2022 từ 3.000 - 5.000 đồng/kg.
Thế nhưng, vào cuối vụ, từ đầu tháng 10 âm lịch đến nay, giá chanh tăng đột biến, thương lái vào tận vườn thu gom với mức giá 25.000 đồng/kg, đến nay tăng lên 30.000 đồng/kg, gấp 4-5 lần so với đầu vụ.
Giá chanh cao kỷ lục thế nhưng người trồng chanh ở xã Hưng Yên Bắc lại không còn nhiều chanh để bán. Bà Hoa tiếc nuối: “Năm nay giá chanh cuối vụ tăng đột biến, thương lái từ TP. Vinh, từ huyện Đô Lương và huyện Nam Đàn vào thu mua tận vườn, xấu đẹp gì cũng mua. Song hiện tại, chanh đã hết mùa, chỉ còn sót lại một ít. Tranh thủ trời nắng ráo, giá chanh cao nên gia đình đã thu hoạch vét lứa cuối để nhập. Gần 2 tạ chanh bán được gần 6 triệu đồng, giá trị bằng gần 1 tấn chanh lúc rộ vụ”.
Giá chanh tăng cao, song thời điểm này, các nhà vườn trồng chanh đã thu hái hết, chỉ còn sót lại số ít trên cây. Chị Trần Thị Thư, một hộ trồng chanh ở xã Nghi Công Bắc (Nghi Lộc) cho biết: “Lúc rộ vụ thu hoạch, thu hái xong chúng tôi phải chở đi nhập; giá chanh theo phân loại, cao nhất cũng chỉ được 10.000 - 12.000 đồng/kg. Cuối vụ, giá chanh tăng cao, hái chừng nào thương lái đến tận vườn thu mua hết chừng đó. Hiện không còn nhiều để bán, gom hết vườn cũng chỉ được khoảng 1 tạ chanh”.
Thời điểm này, chanh quả nhỏ và số lượng quả không còn nhiều nhưng bà con ở xã Thượng Tân Lộc (Nam Đàn) rất phấn khởi khi giá lên cao đỉnh điểm. Thương lái thu mua tại vườn với giá 36.000 đồng/kg, giá chanh chính vụ cao nhất từ trước đến nay.
Anh Nguyễn Văn Long, một thương lái chuyên thu mua chanh ở thành phố Vinh cho biết: "Giá chanh cuối vụ năm nay cao đỉnh điểm. Nguyên nhân là do cuối vụ nên chanh khan hiếm; thêm vào đó là do nhu cầu thị trường tăng cao, nắng nóng kéo dài nên tiêu thụ mạnh. Chanh bản địa đã hết vụ nên chúng tôi phải nhập chanh miền Nam về phân phối ra thị trường”.
Bên cạnh đó, nhu cầu chanh để làm dược liệu cũng tăng đã đẩy giá chanh tăng theo. Theo anh Đặng Văn Hoá, Giám đốc Hợp tác xã chanh Nam Kim (Nam Kim, Nam Đàn) cho biết, trung bình mỗi năm, anh tiêu thụ cho bà con khoảng 300 - 500 tấn chanh quả. Chanh chủ yếu được dùng làm nguyên liệu để sản xuất các loại hoá dược liệu như: Dầu gội, nước rửa chén, nước lau sàn…
“Hiện giá phụ gia và hương liệu nhập ngoại tăng cao. Do đó, các công ty sản xuất thực phẩm, nước uống, hoá dược liệu chuyển sang sử dụng nguyên liệu là trái cây tươi. Trong đó, chanh tươi là một nguyên liệu được sử dụng phổ biến. Ngoài chanh quả, hiện giá lá chanh cũng tăng mạnh, dao động từ 50.000 - 55.000 đồng/kg (tăng 10.000 đồng/kg so với trước)”, anh Đặng Văn Hoá phân tích.
Do chanh có hạt bản địa đã cạn nguồn nên các thương lái chuyển sang thu mua chanh không hạt tứ quý. So với chanh bản địa thì giá chanh không hạt thấp hơn, chỉ dao động từ 17-20.000 đồng/kg.
“Chanh tứ quý ra quả và cho thu hoạch quanh năm. Do giá chanh có hạt tăng cao nên chanh không hạt cũng được giá và dễ tiêu thụ hơn trước. Từ nay đến Tết Nguyên đán, giá chanh chắc chắn sẽ còn tăng nữa”, anh Nguyễn Trọng Bính, một hộ trồng chanh không hạt ở xã Thuận Sơn (Đô Lương) cho biết.
Theo số liệu thống kê, toàn tỉnh có khoảng 2.000 ha chanh, chủ yếu là giống chanh bản địa có hạt, tập trung ở các huyện Hưng Nguyên, Nam Đàn, Nghi Lộc và rải rác ở các địa phương khác trong tỉnh.
Những năm gần đây, do thời tiết khắc nghiệt, do thoái hoá giống nên nhiều vườn chanh giảm năng suất, chất lượng; thêm vào đó, giá cả bấp bênh nên nhiều người chặt bỏ, thay thế cây trồng khác khiến diện tích chanh bản địa ngày càng thu hẹp.
Trong khi đó, đây là loại chanh được thị trường ưa chuộng, giá bán cũng cao hơn các giống chanh khác. Hiện, nhiều địa phương đã đưa giống chanh không hạt tứ quý vào trồng và nhân rộng. Giống chanh này có năng suất vượt trội, ra quả tứ mùa nhưng không được ưa chuộng bằng giống chanh bản địa.
Giá chanh tăng cao vào cuối vụ nên những hộ trồng chanh đang tích cực thu hoạch vét đợt cuối, đồng thời bắt tay vào chăm sóc, dưỡng cây để đẩy mạnh chanh ra hoa, kết quả trái vụ. Chanh trái vụ sẽ cho thu hoạch từ sát Tết Nguyên đán đến tháng Ba âm lịch năm sau. Giá chanh trái vụ có thời điểm lên đến 40.000 - 50.000 đồng/kg.
