Hà Nội sẽ có tổ hợp công nghiệp đường sắt hơn 17.500 tỷ, mục tiêu nội địa hóa tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam

Mục tiêu và quy mô dự án tổ hợp công nghiệp đường sắt quốc gia

Theo văn bản từ UBND TP Hà Nội, dự án dự kiến bố trí trên địa bàn các xã Chuyên Mỹ, Ứng Hòa với diện tích khoảng 250ha. Quy mô và ranh giới chính thức sẽ được xác định cụ thể ở các bước tiếp theo sau khi có sự phê duyệt từ cấp có thẩm quyền.

Vị trí được lựa chọn tại phía Nam thành phố thể hiện tính chiến lược trong quy hoạch phát triển của Thủ đô, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết nối với hệ thống giao thông quốc gia và tối ưu hóa chuỗi cung ứng trong lĩnh vực đường sắt.

TP Hà Nội đồng thời kiến nghị Thủ tướng cho phép cập nhật, tích hợp quy hoạch Tổ hợp này vào các quy hoạch có liên quan. Cụ thể gồm Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn đến 2065.

Việc tích hợp này được thực hiện phù hợp với Điều 22 và khoản 5 Điều 38 của Luật Đường sắt được ban hành ngày 27/6/2025 và có hiệu lực từ 1/7/2025, đảm bảo tính pháp lý và đồng bộ trong quy hoạch phát triển.

Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) đã đề xuất cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư dự án này. Theo đề xuất, đây sẽ là một tổ hợp đa chức năng hiện đại gồm nhiều thành phần quan trọng.

Tổ hợp bao gồm nhà máy sản xuất, lắp ráp phương tiện, thiết bị và phụ tùng đường sắt; trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) với công nghệ tiên tiến; trung tâm sửa chữa, bảo trì chuyên nghiệp; hệ thống hạ tầng kết nối với đường sắt quốc gia cùng các công trình phụ trợ đồng bộ.

Tổng mức đầu tư sơ bộ của dự án khoảng 17.509 tỷ đồng, được phân bổ theo nhiều nguồn vốn khác nhau. Vốn đầu tư công được sử dụng cho xây dựng tuyến đường sắt kết nối, hạ tầng kỹ thuật, trung tâm R&D và các hạng mục Nhà nước hỗ trợ.

Bên cạnh đó, vốn Nhà nước bổ sung vào doanh nghiệp phục vụ xây dựng nhà máy lắp ráp và các hạng mục liên quan. Dự án cũng kêu gọi nhà đầu tư tham gia hợp tác kinh doanh, tạo ra mô hình đầu tư đa dạng và hiệu quả.

Tiến độ dự kiến

Nếu được phê duyệt, dự án dự kiến hoàn tất chuẩn bị đầu tư trong vòng 1 năm, thi công trong 3 năm để hoàn thành giai đoạn 1 vào năm 2029.

Trong giai đoạn 2029-2031, tổ hợp sẽ lắp ráp đầu máy điện, đầu máy năng lượng sạch, sản xuất toa xe khách tốc độ dưới 160km/h. Đồng thời lắp ráp tàu điện EMU (động lực phân tán) cho đường sắt đô thị và sản xuất toa xe hàng tốc độ 120km/h cho tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Ở giai đoạn 2032-2035, mục tiêu là làm chủ công nghệ sản xuất toa xe khách và hàng tốc độ dưới 160km/h, lắp ráp đầu máy điện với tỷ lệ nội địa hóa khoảng 30%. Tổ hợp cũng sẽ sản xuất vật tư, phụ tùng phục vụ sửa chữa phương tiện, hạ tầng, thông tin tín hiệu.

Chiến lược nội địa hóa và chuyển giao công nghệ tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết, mục tiêu của dự án là sản xuất trong nước và từng bước nội địa hóa linh kiện phần cứng, phần mềm về thông tin, tín hiệu và hệ thống cấp điện. Đây là bước tiến quan trọng trong việc làm chủ công nghệ và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.

Dự án hướng đến làm chủ công tác vận hành, bảo trì và từng bước sản xuất các linh kiện, phụ tùng thay thế cho đường sắt tốc độ cao. Đồng thời, tổ hợp sẽ tham gia chuyển giao công nghệ, đầu tư máy móc, sản xuất đầu máy, toa xe cho đường sắt quốc gia và đô thị.

Đối với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, tổ hợp sẽ tham gia lắp ráp các đoàn tàu EMU theo hợp đồng mua sắm và chuyển giao công nghệ. Phấn đấu đến năm 2035 làm chủ công nghệ lắp ráp và nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 20%.

Đích đến trong giai đoạn 2040-2050 là làm chủ hoàn toàn công nghệ và đạt tỷ lệ nội địa hóa 80% với các đoàn tàu EMU. Đồng thời sản xuất vật tư, phụ tùng phục vụ khai thác, vận hành tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Dự báo hiệu quả tài chính

Dự kiến từ năm 2030-2050, tổ hợp mang lại doanh thu khoảng 228.102 tỷ đồng, lợi nhuận bình quân đạt 1.141 tỷ đồng/năm, thời gian hoàn vốn khoảng 16 năm.

Tầm nhìn chiến lược

Dự án Tổ hợp công nghiệp đường sắt không chỉ có ý nghĩa kinh tế mà còn mang tầm quan trọng chiến lược trong việc phát triển ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam. Đây là bước đột phá quan trọng giúp nước ta từng bước làm chủ công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực giao thông đường sắt.

Với quy mô đầu tư lớn và tầm nhìn dài hạn, tổ hợp hứa hẹn sẽ trở thành trung tâm sản xuất, nghiên cứu và phát triển hàng đầu của ngành đường sắt Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và độc lập công nghệ của đất nước trong lĩnh vực giao thông vận tải hiện đại.