Israel 'im lặng ngoại giao' khi ông Trump thay đổi cuộc chơi ở Trung Đông

Bị ông Trump "bỏ qua", Israel dù thất vọng nhưng vẫn giữ im lặng?

Quyết định của ông Trump bỏ qua Israel trong chuyến công du Trung Đông hiện tại đã được coi là một dấu hiệu cho thấy, chính quyền của ông ngày càng tập trung vào các thỏa thuận kinh doanh béo bở với các quốc gia Vùng Vịnh giàu có, bao gồm Qatar, quốc gia mà các quan chức Israel từ lâu đã cáo buộc giúp đỡ Hamas.

Ngay cả trước khi chuyến đi bắt đầu, Israel đã đứng ngồi không yên trước các cuộc đàm phán của Mỹ với kẻ thù không đội trời chung Iran và quyết định của ông Trump ngừng ném bom lực lượng Houthi ở Yemen, bất chấp quyết tâm của nhóm được Iran hậu thuẫn này tiếp tục các cuộc tấn công tên lửa vào Israel.

Các quan chức Israel sau đó buộc phải đứng nhìn khi Mỹ đàm phán để đạt được thỏa thuận với nhóm vũ trang Palestine Hamas nhằm đưa Edan Alexander, con tin người Mỹ cuối cùng còn sống ở Gaza, trở về nhà.

Kể từ đó, họ đã phải lắng nghe khi ông Trump tuyên bố chấm dứt các lệnh trừng phạt đối với Syria và kêu gọi bình thường hóa quan hệ với chính phủ mới ở Damascus, mà Israel coi là một chế độ thánh chiến trá hình.

Ngay cả khi ông Trump phát biểu tại Riyadh hôm 13/5, tự nhận công lao về thỏa thuận ngừng bắn với Houthi, truyền thông Israel lưu ý rằng còi báo động cảnh báo đang vang lên ở các khu vực trên khắp Israel, bao gồm Jerusalem và Tel Aviv, khi một tên lửa từ Yemen hướng về phía họ.

Bản thân ông Trump đã gạt đi mọi phỏng đoán về sự rạn nứt với Israel, nói với các phóng viên tháp tùng ông ở Vùng Vịnh rằng, chuyến thăm của ông cuối cùng sẽ mang lại lợi ích cho một quốc gia vốn cho đến nay vẫn xem ông là một trong những người ủng hộ trung thành nhất.

"Điều này tốt cho Israel, việc có một mối quan hệ như tôi có với các quốc gia này; các quốc gia Trung Đông, về cơ bản là tất cả bọn họ", ông nói.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho đến nay vẫn chưa đưa ra bình luận nào, ngoài việc cảm ơn ông Trump đã giúp đỡ trong việc thả Alexander.

Nhưng ông đã phải đối mặt với nhận thức rộng rãi trong công chúng rằng Israel, vốn đã chịu áp lực quốc tế về cuộc chiến Gaza, điều đã cản trở hy vọng của chính họ về việc bình thường hóa quan hệ với Saudi Arabia, đã bị bỏ lại phía sau.

"Trung Đông đang trong quá trình được định hình lại ngay trước mắt chúng ta thông qua một loạt các thỏa thuận và cuộc gặp, trong khi Israel vẫn (trong trường hợp tốt nhất) là một người quan sát bên lề", Yoav Limor, một nhà bình luận của tờ báo hữu khuynh Israel Hayom, viết.

Những ưu tiên khác biệt

Ông Netanyahu, hiện đang bị xét xử về các cáo buộc tham nhũng mà ông phủ nhận, không hề che giấu sự ưu ái của mình dành cho ông Trump so với người tiền nhiệm ở Nhà Trắng Joe Biden, người đã giữ lại một số chuyến giao vũ khí hạng nặng và áp đặt trừng phạt lên một số người định cư Israel bạo lực.

Ông phải đối mặt với áp lực từ cả những người theo chủ nghĩa dân tộc-tôn giáo cứng rắn trong chính phủ của mình, những người khăng khăng tiếp tục cuộc chiến ở Gaza cho đến khi Hamas bị đánh bại hoàn toàn, và công chúng Israel ngày càng mệt mỏi với cuộc xung đột đã kéo dài hơn 18 tháng. Cho đến nay, ông đã đứng về phía những người cứng rắn.

Nhưng các sự kiện trong 2 tuần qua cho thấy, có một "sự khác biệt rõ ràng về ưu tiên" và sự đối xử đặc biệt từ các chính quyền Mỹ mà Israel thường được hưởng có thể không còn áp dụng, Jonathan Panikoff, cựu phó sĩ quan tình báo quốc gia Mỹ về Trung Đông, nhận định.

"Ông Trump rõ ràng quyết tâm tiến tới với một chương trình nghị sự tập trung vào giao dịch, thương mại và đầu tư", ông Panikoff, hiện làm việc tại viện nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương ở Washington, cho biết. "Nếu các vấn đề chính trị hoặc an ninh truyền thống mà Mỹ và Israel luôn phối hợp chặt chẽ trong lịch sử không phù hợp với các ưu tiên của ông Trump, ông ấy vẫn sẽ xúc tiến chúng".

Trong khi khẳng định rằng quan hệ Mỹ-Israel vẫn mạnh mẽ, các quan chức chính quyền Trump đôi khi đã bày tỏ sự thất vọng riêng tư với ông Netanyahu, khi tổng thống tìm cách thực hiện lời hứa tranh cử của mình là nhanh chóng chấm dứt các cuộc chiến ở Gaza và Ukraine.

Họ muốn ông Netanyahu nỗ lực hơn nữa để đạt được một lệnh ngừng bắn và thỏa thuận con tin với Hamas, đồng thời cũng tỏ ra không mấy mặn mà ủng hộ bất kỳ cuộc tấn công nào của Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran trong khi Mỹ theo đuổi một giải pháp ngoại giao.

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng James Hewitt cho biết, chính quyền đang tiếp tục làm việc với Israel để giải thoát 58 con tin còn lại bị giữ ở Gaza và tăng cường an ninh khu vực ở Trung Đông.

"Israel chưa từng có người bạn nào tốt hơn trong lịch sử của mình hơn Tổng thống Trump", ông nói.

Những người cứng rắn trong Chính phủ Israel, những người từng vui mừng trước thông báo của ông Trump về kế hoạch dọn sạch người Palestine khỏi Gaza và phát triển dải đất ven biển này thành một khu nghỉ dưỡng ven biển, phần lớn đã im lặng và các quan chức Israel đã cẩn trọng tránh mọi chỉ trích đối với chính quyền Mỹ.

"Mỹ là một quốc gia có chủ quyền", một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao cho biết trong tuần này, khi được hỏi liệu có lo ngại rằng Israel đã bị gạt sang một bên trong việc thả Alexander hay không. "Đối thoại thân mật" của Israel với Mỹ sẽ được tiến hành "trực tiếp chứ không phải qua truyền thông".

Một phái đoàn Israel đã được cử đến Doha để tham gia các cuộc đàm phán ngừng bắn do đặc phái viên của ông Trump, Steve Witkoff, điều phối, nhưng lực lượng Israel đã tăng cường các cuộc không kích ở Gaza, làm hàng chục người Palestine thiệt mạng vào hôm 14/5.

Bản thân ông Netanyahu cũng báo hiệu Israel, quốc gia đầu tháng này đã công bố kế hoạch cho một chiến dịch tăng cường ở Gaza, vẫn kiên định với các mục tiêu chiến tranh của mình, bao gồm cả việc triệt tiêu Hamas với tư cách là một lực lượng quân sự và nắm quyền.

"Israel sẽ không dừng lại và sẽ không đầu hàng", ông nói hôm 14/5.