Trung tuần tháng 5, Báo Nghệ An nhận được thông tin trên đồi Khe Trò (xã Thanh An, huyện Thanh Chương) có tình trạng xây dựng trái phép chuỗi nhà nghỉ, phạm vào quy hoạch dự án Khu du lịch Đảo Chè. Ngày 17/5, theo người dẫn đường ngược lên đường Hồ Chí Minh, dừng chân tại đập hồ Cầu Cau. Tại đây, lên trên đập, người dẫn đường hướng tay vào một vùng đồi có những rặng cây xanh đan xen một số điểm sáng trắng, nói: “Bên kia hồ là vùng đồi Khe Trò, chuỗi công trình xây dựng trái phép ở đó. Những điểm màu trắng liên tiếp là chuỗi nhà nghỉ. Nếu vào thì đi bằng thuyền, chỉ chừng mươi phút là đến…”.
Nhờ một nhà thuyền đưa đi, chỉ với 50.000 đồng và khoảng thời gian 15 phút, chúng tôi đến được đồi Khe Trò. Tại đây, chuỗi công trình trái phép xây dựng rải rác trải rộng trên diện tích đất đồi khoảng vài héc ta. Ngay từ chân đồi, sát với mặt nước hồ Cầu Cau, có nhà đón khách xây bằng gạch táp lô, lợp mái lá được bài trí khá trang nhã. Nối với nhà đón khách có tuyến đường dạo bộ ven hồ được ghép đá trắng xám ngay ngắn trên thảm cỏ xanh mịn; hai bên đường, có những vườn cây ăn quả và những bụi mai cần…
Ghé vào nhà khách hỏi thăm, người quản lý đã cao tuổi cho biết, ở đây cho thuê nhà nghỉ khép kín với giá 800.000 đồng/nhà/ngày đêm. Về ăn uống, khách có thể tự lo, hoặc đặt trước để ông nhờ người dân trong vùng cung ứng theo nhu cầu. Khách nghỉ lại có thể thuê thuyền đi vãn cảnh đồi chè, hoặc có thể bơi thuyền xúp có sẵn tại nhà nghỉ… “Tôi mới về đây 2 tuần, nhưng cũng đã có vài đoàn khách nghỉ lại. Ở đây, ngoài phục vụ nhà nghỉ thì còn phục vụ đồ uống, karaoke di động, thuyền xúp… Còn về thực phẩm, nếu có nhu cầu chúng tôi sẽ liên hệ người dân trong vùng phục vụ. Đặc sản Thanh Chương như gà đồi, nhút, rau quả… đều có đầy đủ” – người quản lý già vui vẻ.
Xin phép người quản lý cho thăm thú homestay, thấy ấn tượng nhất trong chuỗi công trình là chuỗi 5 nhà nghỉ độc lập. Những ngôi nhà này, có diện tích sử dụng khoảng 40m2, được lắp ghép bằng những vật liệu gỗ, nhựa, nhôm, kính… đặt trên loạt cọc bê tông cốt thép. Nhà có kiểu dáng khá lạ mắt, với các vật liệu ốp mái, ốp tường màu sáng, nên nổi bật trên nền xanh của thảm cỏ, rừng cây keo. Ở mỗi ngôi nhà, bám theo triền dốc được tạo tác một lối lên riêng khá cầu kỳ, uốn lượn và lát đá đẹp mắt. Nhà được trang bị đầy đủ tiện nghi, có máy điều hòa chạy bằng năng lượng mặt trời. Nhẩm tính, tại đây đã có 5 nhà nghỉ được hoàn thiện đưa vào sử dụng, ngoài ra, còn có thêm 3 ngôi nhà đang được lắp đặt dở dang trên đỉnh đồi Khe Trò.
Cùng với các ngôi nhà nghỉ độc lập, ở khu homestay này còn có một số công trình nhà, hệ thống giàn cây cảnh, giàn thu năng lượng mặt trời. Đồng thời, trong vùng đồi đã hình thành một số tuyến đường dạo, với bề mặt đường trồng một loại cỏ mịn; hình thành mặt bằng làm chỗ cho du khách tổ chức cắm trại vui chơi, ăn uống ngoài trời. Đồng thời, có khá nhiều diện tích đất được trồng mới một số loại cây ăn quả, cây lấy gỗ… Xét tổng quan, đây là một công trình được đầu tư khá công phu, phù hợp kinh doanh du lịch ở vùng Đảo Chè.
Theo tài liệu liên quan chúng tôi tập hợp được, từ tháng 7/2022, UBND huyện Thanh Chương đã phát hiện công trình xây dựng trái phép trên vùng đồi Khe Trò, xã Thanh An. Và cho đến nay, đã chỉ đạo tổ chức kiểm tra 2 lần.
Ở lần kiểm tra thứ nhất, được thực hiện ngày 14/7/2022. Sau khi kiểm tra, ngày 15/7, UBND huyện Thanh Chương có Văn bản số 1489 /UBND-TNMT gửi Chủ tịch UBND xã Thanh An. Tại đây thông tin UBND huyện Thanh Chương nhận được phản ánh tại khu vực đất lâm nghiệp giáp hồ Cầu Cau, xã Thanh An đang xảy ra trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai (xây dựng công trình trên đất lâm nghiệp); huyện đã giao cho phòng Tài nguyên và Môi trường trực tiếp làm việc với UBND xã Thanh An và kiểm tra cụ thể. Qua kiểm tra, thời điểm này trên đồi Khe Trò có 5 công trình nhà chòi xây dựng trái phép trên đất rừng sản xuất; người vi phạm là ông N.S.H.G, trú tại thành phố Vinh. Vi phạm này đã được UBND xã Thanh An phát hiện, kiểm tra từ ngày 11/6/2022. Tuy nhiên, xã đã không kiên quyết ngăn chặn, xử lý kịp thời, dẫn đến người vi phạm hoàn thiện 5 công trình nhà chòi và đưa vào sử dụng.
Cũng tại Văn bản số 1489 /UBND-TNMT, UBND huyện Thanh Chương có ý kiến: “Phê bình Chủ tịch UBND xã Thanh An đã không kiên quyết và không có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời trường hợp vi phạm nói trên theo quy định.
Giao Chủ tịch UBND xã Thanh An tiếp tục kiểm tra, có biện pháp ngăn chặn và xử lý trường hợp vi phạm nói trên theo quy định của pháp luật; tuyệt đối không để người vi phạm tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm. Trong đó, UBND xã cần tập trung làm việc với người vi phạm để tuyên truyền, vận động, giải thích cho người vi phạm nhận thức rõ quy định của pháp luật và tự giác tháo dỡ, giải tỏa công trình vi phạm, khôi phục lại đất như trước khi vi phạm. Nếu người vi phạm không chấp hành thì có biện pháp để xử lý cương quyết, dứt điểm trường hợp vi phạm nói trên theo quy định của pháp luật.
Giao UBND xã Thanh An tổ chức kiểm điểm nghiêm túc để làm rõ trách nhiệm của tập thể, các cá nhân có liên quan do để xảy ra trường hợp vi phạm nói trên nhưng không cương quyết ngăn chặn và xử lý kịp thời theo quy định”.
Đến ngày 13/2/2023, UBND huyện Thanh Chương ban hành Quyết định số 308/QĐ-UBND thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra, xử lý vụ việc xây dựng công trình trái phép trên đồi Khe Trò. Kết quả kiểm tra thực địa của Đoàn kiểm tra cho thấy, lúc này trên đồi Khe Trò đã có tổng số 12 công trình xây dựng trái phép trên diện tích đất rừng sản xuất. Cụ thể gồm: 1 nhà xây bằng tường bằng gạch táp lô lợp mái tranh diện tích 92,6m2; 1 nhà xây tường bằng gạch táp lô lợp mái tranh, diện tích 32,8m2; 3 hệ thống dàn khung cọc tuýp lợp mái tranh (tổng diện tích trên 30m2); 2 hệ thống dàn thu năng lượng mặt trời (tổng diện tích hơn 46m2); 5 công trình nhà chòi kết cấu bằng khung sắt, thép, kính, gỗ, nhựa dựng trên các cọc bê tông cốt thép (diện tích mỗi nhà từ 37 đến xấp xỉ 40m2).
Căn cứ các quy định của pháp luật, Đoàn kiểm tra kết luận việc ông N.S.H.G xây dựng các công trình để sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp trên lâm nghiệp là hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. Cụ thể “đã có hành vi tự ý chuyển đất rừng sản xuất là rừng trồng sang đất phi nông nghiệp mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép. Được quy định tại Điểm a, Khoản 2, Điều 10, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19 tháng 11 năm 2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai”.
Đồng thời, Đoàn kiểm tra cũng kết luận: “Để xảy ra trường hợp công dân N.S.H.G tự ý xây dựng các công trình trái phép trên đất lâm nghiệp tại Khe Trò, xã Thanh An, trách nhiệm thuộc về UBND xã, Chủ tịch UBND xã và công chức Địa chính xã Thanh An, vì đã không thực hiện đúng theo quy định tại Khoản 2, Điều 208, Luật Đất đai, cụ thể là: Không áp dụng biện pháp ngăn chặn và xử lý không kịp thời việc xây dựng các công trình trên đất sử dụng không đúng mục đích ở địa phương”.
Sau chuyến ngược lên xã Thanh An, vụ việc xây dựng công trình homestay trái phép trên đồi Khe Trò được Báo Nghệ An điện tử các ngày 20 và 24/5 phản ánh tại các bài “Xem xét trách nhiệm tập thể, cá nhân để xảy ra sai phạm lĩnh vực đất đai ở xã Thanh An (Thanh Chương); “Có gì trong khu homestay bị ‘tuýt còi’ ở Đảo Chè Thanh An?”.
Theo ông Nguyễn Văn Quế – Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Thanh Chương, vụ việc ở xã Thanh An là vấn đề được Huyện ủy quan tâm, theo dõi sát sao.
Xem Văn bản số 1062/UBND-TNMT ngày 25/5 của UBND huyện Thanh Chương gửi Thường trực Huyện uỷ thì vụ việc xây dựng công trình homestay trái phép vùng Đảo Chè, xã Thanh An đã được UBND huyện kết luận trên cơ sở kết quả kiểm tra của Đoàn kiểm tra liên ngành (Kết luận số 04/KL-UBND ngày 20/4/2023). UBND huyện Thanh Chương khẳng định, đối tượng vi phạm là ông N.S.H.G có hành vi tự ý chuyển mục đích sử dụng từ đất rừng sản xuất là rừng trồng sang đất phi nông nghiệp tại khu vực đồi Khe Trò, xã Thanh An mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép. Để xảy ra hành vi vi phạm này, trách nhiệm thuộc về UBND và Chủ tịch UBND xã Thanh An vì đã không áp dụng biện pháp ngăn chặn và chưa kịp thời trong xử lý việc xây dựng các công trình trên đất sử dụng không đúng mục đích ở địa phương. Công chức địa chính xã Thanh An đã chưa kịp thời trong việc tham mưu xử lý vụ việc vi phạm dứt điểm và đúng quy định pháp luật.
UBND huyện Thanh Chương yêu cầu UBND xã Thanh An kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan đến các tồn tại, sai phạm đã kết luận ở trên theo đúng quy định tại Nghị định số 19/2020/NĐ-CP ngày 12/02/2020 về việc kiểm tra, xử lý kỷ luật trong thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. Yêu cầu UBND xã Thanh An căn cứ quy định tại Điểm b, Khoản 1, Điều 13, Nghị định 118/2021/NĐ-CP ngày 23/12/2021 của Chính phủ hủy bỏ Quyết định số 325/QĐ-XPHC ngày 14/6/2022 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với ông N.S.H.G; Đồng thời kiểm tra, rà soát, hoàn thiện và chuyển toàn bộ hồ sơ xử lý vi phạm hành chính đối với ông N.S.H.G cho UBND huyện để xem xét xử lý theo quy định.
Chưa hết, UBND huyện Thanh Chương giao Phòng Nội vụ tham mưu UBND huyện xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân có liên quan để xảy ra các tồn tại, sai phạm nói trên theo quy định; giao Phòng Tài nguyên và Môi trường phối hợp Phòng Tư pháp xử lý hành vi vi phạm hành chính đối với ông N.S.H.G đảm bảo theo quy định của pháp luật.
Hỏi Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Thanh Chương về quan điểm chỉ đạo của Huyện ủy, ông nói: “Quan điểm của Thường trực Huyện ủy là chỉ đạo UBND huyện thực hiện đúng quy định của pháp luật. Phải làm nghiêm…”.
Ngày 19/5/2023, UBND tỉnh ban hành Văn bản số 3825/UBND-CN về việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực đất đai, đấu thầu, đầu tư xây dựng… Theo UBND tỉnh, trên các lĩnh vực này, ở một số nơi còn tình trạng thực hiện chưa nghiêm các quy định của pháp luật, một số trường hợp bị xử lý hình sự. Nguyên nhân chủ yếu do người đứng đầu cấp ủy, chính quyền một số địa phương, các cơ quan chức năng chưa thực sự sâu sát, quyết liệt trong lãnh đạo chỉ đạo; công tác quản lý nhà nước ở một số nơi còn lỏng lẻo, sơ hở; công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên, hiệu quả…
UBND tỉnh chỉ đạo: “Các sở, ban, ngành cấp tỉnh, UBND các huyện, thành phố, thị xã tập trung chỉ đạo, rà soát, chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai, đấu thầu, đầu tư xây dựng…”; “Kịp thời xem xét, xác minh, làm rõ thông tin phản ánh, kiến nghị về các hành vi sai phạm trong hoạt động đấu thầu; trong công tác quản lý dự án của chủ đầu tư; trong quá trình thực hiện việc giao đất, cho thuê, cho phép chuyển quyền sử dụng, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất…”.
Thấy băn khoăn, vì đây là một nội dung luôn được nhắc nhở, chú trọng đẩy mạnh, nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, sai phạm. Ngoài homestay trên đồi Khe Trò, có thể nêu tên hàng loạt vụ việc “đình đám”, được dư luận quan tâm như sai phạm ở Dự án nuôi cá rô phi Israeal công nghệ cao tại xã Hưng Mỹ (Hưng Nguyên); chuỗi công trình nhà ở kết hợp homestay ở Mường Lống (Kỳ Sơn)…
Rõ ràng, để xảy ra tình trạng này, cần nhìn nhận trách nhiệm lớn nhất thuộc về người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương như UBND tỉnh đã chỉ ra tại Văn bản số 3825/UBND-CN. Để ngoài xử lý đúng quy định pháp luật đối với tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi sai phạm, thì cần phải xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương. Có như vậy, mới hy vọng không xuất hiện những vi phạm mới!